2 . Механикалық жұмыс және қуат. Жұмыс деп әсерлесуші денелердің бір-бірімен энергия алмасуының сандық өлшемін айтады. тұрақты күштің жасаған жұмысы A деп, күш модулі мен орын ауыстырудың және олардың арасындағы бұрыштың косинусының көбейтіндісін айтамыз. A = Fs cos α
Сурет 3.3 Қарудан оқ атылған кездегі F – денеге түсірілген күш, кейін серпілу. Серпілу реактивті S – орын ауыстыру, - күш бағытымен қозғалысқа негізделген. орын ауыстыру арасындағы бұрыш. Жұмыс – скалярлық шама. Егер күш бағыты мен орын ауыстыруының арасындағы бұрыш сүйір ( ) болса, онда .
Егер күш бағыты мен дененің орын ауыстыруының арасындағы бұрыш доғал болса, . Бұл жағдайда күш теріс жұмыс жасамайды, керісінше жұмыс түсірілген күшке қарсы істелінеді.
Егер күш пен орын ауыстыру арасындағы бұрыш болса, , яғни А=0 жұмыс жасалмайды.
Жұмыстың өлшем бірлігі – Джоуль (Дж), 1Н күштің 1м жолда жасаған жұмысы 1Дж=1Н·м
Пружина сығылған кездегі жасалатын жұмыс:
Сурет 3.4. Күш жұмысы : A = Fs cos α = Fss.
Қуат. Механизмнің уақыт бірлігінде істейтін жұмысын қуат деп атайды.
мұндағы dA – жұмыс, dt – уақыт, яғни қуат – жұмыстың уақыт бойынша алынған туындысы. Егер қозғалтқыштың (двигательдің) жұмыс істеуі кезінде қуаты тұрақты болса, оның қозғалысы бір қалыпты болады, ендеше қуат:
күш векторының жылдамдық векторына скалярлық көбейтіндісін береді.
Қуаттың өлшем бірлігі - Ватт (Вт), 1Вт – 1с –та 1 Дж жұмыстың жасалуы, 1Вт=1Дж/с.
3. Кинетикалық және потенциалдық энергия. Табиғатта жұмыс істеу салдарынан материя қозғалысының формасы бір түрден екінші түрге өзгеріп отырады. Осы өзгеріс кезінде жұмыс жасалынады, бұл жұмыс энергия деп аталады. Сондықтан, неғұрлым жұмыс көбірек жасалынса, соғұрлым энергия көп болады.
