Жалпы орта бiлiм беретiн мектептердi¤
жүктеу/скачать 0,7 Mb. Pdf көрінісі
|
Қазақ тілі 7сынып
- Бұл бет үшін навигация:
- Мен (бен, пен)
| § 41. ШЫЛАУЛАРДЫ¤ ЕМЛЕСI
Шылаулардыґ кµпшiлiгi µздерi ³атысатын сµзден бµлек жазылады ж±не кейбiрi дефис ар³ылы жазылады. Бµлек жазылатын шылаулардыґ кµбi кейбiр граммати- калы³ тºлІалармен сырт жаІынан º³сас болып келедi. Кейбiр шылаулар µздерi ³атысты сµздердiґ ±уенiне т¼сiп, ¼ндесiп, бiрнеше тºлІада ³олданылады. Мысалы: мен (бен, пен), ³ана (Іана), ³ой (Іой) шылаулары 121 µзiнен бºрынІы сµздiґ соґІы дыбысына, -ды (-дi), -мыс (-мiс) демеулiктерi µзiнен бºрынІы сµздiґ соґІы буыныныґ жуан-жiґiшкелiгiне, да (де, та, те) ж±не ма (ме, ба, бе, па, пе) шылаулары µзiнен бºрынІы сµздiґ ±рi соґІы дыбысына, ±рi соґІы буыныныґ жуан- жiґiшкелiгiне ³арай т¼рленiп отырады. Мысалы: ШыІана³ пен Олжабек соґынан ала кiрдi . (¢. Мºст.) Јºнанбай мен IзІºтты алда келедi екен . (М. Ў.) Тол³ын да, аІыс та к¼шейген. (¢. М.) § 42. ЖЎНЕ, МЕН (БЕН, ПЕН) ШЫЛАУЛАРЫНЫ¤ ЕМЛЕСI Ж±не, мен (бен, пен) шылаулары бiрыґІай м¼шелер мен ыґІайлас м±ндi сµйлемдердi байланыстырып, ³ай- таланбай ³олданылады. Сонды³тан бºл жалІаулы³тар байланыстырІан сµздер мен сµйлемдердiґ арасына ¼тiр ³ойылмайды. Мысалы: Жомарттыґ б¼гiн ж¼ре ³оярлы³ ниетi жо³ едi ж±не оныґ ниетiне ³арай даяр кµлiк те болмайды . (¢. Мºст.) Шортанбай, Дулат пенен Бº³ар жырау. Бiрiнiґ сµзi жамау, бiрi ³ºрау. (Абай) Мен (бен, пен) жалІаулыІы сырт тºлІасы жаІы- нан т¼бiрге ³осылып жазылатын кµмектес септiк жалІауымен º³сас. Оларды бiр-бiрiнен ажыратудыґ жолы мынадай: кµмектес септiк жалІауын т¼сiрiп айтуІа болмайды. Ал мен (бен, пен) жалІаулыІын т¼сiрiп айтуІа да (онда жалІаулы³тар орнына ¼тiр ³ойылады) бас³а жалІаулы³пен (мысалы: ж±не не- месе да, де, та, те ) ауыстырып айтуІа да болады. Мысалы: Жа³сымен жанас деген сµйлемдi жа³сы жанас деп – мен тºлІасынсыз (кµмектес септiгiнсiз) айтуІа болмайды. Жа³сылы³ пен жаманды³ кейiн алдыґнан ³айтады деген сµйлемдi жа³сылы³, жа- манды³ кейiн алдыґнан ³айтады деп те, жа³сылы³ 122 ж±не жаманды³ кейiн алдыґнан ³айтады немесе жа³сылы³ та, жаманды³ та кейiн алдыґнан ³ай- тады деп те айтуІа болады. Мен (бен, пен) жалІаулыІы байланыстырІан бi- рыґ Іай сµздердiґ алдыґІысындаІы септiк жалІауы т¼сiрiлiп айтыла бередi. Мысалы: Алыс пен жа³ынды жорт³ан бiлер. (Ма³ал) ¡ке мен шешенiґ еґбегiн ºмытпа деген сµйлемдерде алыс сµзi табыс септiкте ( алысты ), ±ке сµзi iлiк септiкте ( ±кенiґ ) тºрІаны белгiлi. жүктеу/скачать 0,7 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|