Жалпы орта бiлiм беретiн мектептердi¤

128
шаршаІан Јожанасыр кµпiрмен айналып ж¼ргенше деп, 
¼йiнiґ тºсынан, мºз ¼стiмен тµтесiнен µтiптi.
Кµктемде шыґы жетiп тºрІан мºз Јожекеґнiґ сал-
маІына ±реґ шыдап тºрса керек. Сонды³тан ол:
– Ў, ³ºдай, са³тай кµр! – деп келе жатады да, µзеннiґ 
жаІасына жа³ындай бергенде:
– Јºдайым, са³тасаґ са³та, са³тамасаґ ³ой! – деуi 
сол екен, мºз ойылып кетiп, суІа жыІылады. Јараса 
сатып алІан ³ºмырасы быт-шыт болып бiр жерде жатыр, 
¼стi-басы малмандай су. Сонда к¼йiнiп кеткен 
Јо жанасыр:
– Јºдай да ³ызы³ екен, ³алжыґдаІанды т¼сiнбейтiн, – 
дептi. (
«Ел аузынан» кiтабынан
)
О Д А ¢ А Й
§ 46. ОДА¢АЙ СҐЗДЕР ТУРАЛЫ ТЇСIНIК
Толы³ маІынасы жо³, сонды³тан затты, ³ºбылысты, 
±рекеттi на³ты бiлдiрмей, тек адамныґ ±р т¼рлi 굴iл 
к¼йiн, сезiмiн бiлдiретiн немесе жан-жануарларІа ³ара-
тылып айтылатын сµздер 
одаІай сµздер
деп аталады.
ОдаІай сµздер ³уану, шаттану, таґыр³ау, ºнату, 
ренжу, т¼ґiлу, µкiну, шошыну, жекiру, к¼рсiну сия³ты 
굴iл к¼йiн бiлдiредi немесе жан-жануарларды, малды 
ша³ыру, ³уу ¼шiн ³олданылады. Мысалы: 
Япырым-
ау, ³айда сол к¼ндер?!
(А.) 
Јап, барлы³ еґбектерi 
далаІа кетедi-ау!
(¢. М.) 
Аухау-аухау деп кешкi 
тыны³ даланы басына кµтердi
. (С. М.)
Берiлген мысалдардаІы 
япырым-ау, ³ап 
деген ода-
Іайлар армандауды, µкiнгендiктi бiлдiрiп тºрса, 
аухау-
аухау
деп сиырды ша³ыру ¼шiн айтылады.
ОдаІайда, бiрiншiден, лексикалы³ (негiзгi) маІына 
болмайды. Екiншiден, сµйлемде одаІайлар бас³а сµз-
дермен грамматикалы³ байланыс³а т¼спей, о³шау айты-
лады. Сонды³тан да одаІай сµйлем м¼шесi бола алмайды.

129

жүктеу/скачать 0,7 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: