Научная библиотек
рден-бф кызыкты жэне табысты агымы символдык интеракционизм болып табылады. Бул агымды непз- деген — Америка галымыДж. Мид ( 1863
жүктеу/скачать 14,83 Mb. Pdf көрінісі
|
bsattarov t dkenov m leumettanu
| 1
рден-бф кызыкты жэне табысты агымы символдык интеракционизм болып табылады. Бул агымды непз- деген — Америка галымыДж. Мид ( 1863 — 1931 ). Ол Ч. Дарвиннщ идеясы- мен рухтанып, арнайы адамзат эволюциясы теориясын жасауга тырысты. Ол ушхн ен алдымен |ргел! суракка жауап кайтару керек болды: адамнын жануарлардан айырмашылыгы неде, оны тулга ететш не? Онын ткф ж ж е, адамнын ерекшел!пн мшез-кулыктьщ непзп реттеуипа саналатын дамы- ган инстинктер жуйесшщ болмауы аныктайды. Сондыктан да адамнын символдарды ойлап табу жэне колдану кабтеп бар. Бул адамнын корша- ган ортага, саналы мшез-кулыкка жэне ез«н бакылауга саналы беЙ1М- делушдн нег 131 болып табылады. Адам эрекетшщ басты сипаты — символдарды колдану. Дж. Мид элеу метпк эрекеттщ ею формасын немесе ек1 сатысын ажыратады: ишарат- тын (ымнын) кемег)мен адамнын карым-катынас жасау сатысы; жанама карым-катынас жасаудын символдык сатысы. Ишарат (ым) аркылы карым-катынас жасау эрекеттщ кыскартылган тур» секщд! сипатталады, жекелеген ишараттардан эрекетп толык кал- пына келт1руге болады. Мшез-кулыкты уйлест 1 ру функциясын ез кузы- рына алган мундай турдеп ишараттарплдщ кейп1 сиякты болып кершед!. Символдык жанама езара эрекетгер, ягни ен алдымен тьпшн кемепмен болатын езара ерекеттердщ сипатталуы былайша жузеге асады: а) кез келген индивилпен ка ры м - каты н аста б!рдей реакшяны тудырады; б) езж бас ка адамнын орнына койдырады; в) езше баска адамнын кез1мен карайлы. Символдык жанама езара ерекеттщ пайда болуын Дж. Мид функиио- налдык аркылы тусшд1ред1, ягни адамдарда сен1МД1 турдеп инстинктердщ болмауы салдарынан олардын М 1 нез-кулыктарын уйлеенру кажетпп тур гысынан угындырады жене антропологиялык, ягни адамнын символдар ды жасау жене колдану кабшетхмен тусщщред!. Манызды символдар, егер де булар топтардын игшшне айналса гана ездер 1 нщ уйлеспруш! функциясын орындай алады. «Ана», «еке», «жаксы», «жаман» жене т.б. угымдар езшщ естйту1мен жене ерекше маныздылы- гымен топтардын и гш п болып табылады, одан жеке адам осы манызды- 118 лыктарды алады. Адамнын когам мушеа болуы — онын топтык ерекетпн улплер! мен нормаларын менгеру децгешне байланысты. «Манызды символ* угымы ен алдымен плге катысты айтылган, соны б!лд1ред1. Карым-катынастагы ерштестер ешкашан да бфдей тцще сейле- мейдк Сонын салдарынан кебше-кэп б1р1н-б1р1 тусшбейпн немесе кате тусйпспк жагдайлар пайда болады, бул езара ерекетгщ бузылуына екелш согады. Мундай бузылуларды (бурмалаулар) метакоммуникациялардын кемепмен тузетуге болады, ягни ерштестер карым-катынастар орнату процесшде колданган угымдарынын менш салыстырмалы жене ортак маныздылык жуйес! аркылы жузеге асыруы керек. Будан шыгатын коры- тынды: адам объектшерге катысты кызметп ез1 мен берген маныздылык- тардын непзшде юке асырады; маныздылыктын ез! елеуметпк езара ерекеттщ жемю болып табылады; маныздылыктар ездерше туаншрмелер мен жана аныктамалар беру аркылы пайда болады жене езгеред!. Дж. Мидтщ пшршше, когам адамдардын жиынтыгы, сондыктан да индивид адамдармен езара ерекет ету карым-катынасын орнатканда жене езш-еза тус1ну! аркылы, ез ерекетхн жоспарлаганда ммшн устанымын, ммнщ кезкарасын непз етш алу керекттн карастырады, пайдалысын кол- дайды. Когамнын пайда болуын Дж. Мид, туптеп келгенде, физиология- лык себептер аркылы, ягнй белгш б(р кажеттшктердщ (муктаждыктар- дын) пайда болуы жене соларды канагаттандыру, ен алдымен тамакка жене ем1рд1 жалгастыру кажеттшктерш канагаттандыру кажеттшкте- ршщ пайда болуы аркылы туащпред!. Индивид физиологиялык жагынан езш канагаттандырганымен, калай болганда да баска адамдармен байла- ныс орнатады, соларга теуелд! болады. Нактылы жене идеалды когамнын ем!рш сипаттаган Дж. Мид олар ды езара ерекеттщ кен келем! мен сапасы аркылы карастырады. Идеал дык когам нормалардын берше ортак болуы жене коммуникация проце с се бук^л адамзаттын араласуы аркылы сипатталады. Идеалдык когам нын пайда болуынын алгышарттарын ол дуниежузшк шаруашылыкгар байланысынын кенеюшщ, мемлекеттер арасындагы саяси одактардын калыптасуынын, дшнщ ембебаптыгынын кенеюшщ нетижес! деп тужы- рымлады. Сонымен катар Дж. Мид елеуметпк шиеленютердщ конструк ти в™ релш, сонын шшде енбек пен капитал арасындагы шиеленюп атап керсетп, енбек пен капиталдын шиелеша барысында ундер1 шыкпай, беделден айрылган, когам ел1 мойындамаган жене езшщ таптыгын кал пына келтхру ушш куресуш! канаушылар тобы кайтадан даусын кетере бастады. Сейтш, коммуникацияга тартылган елеуметпк субъекплердщ шенбер\ кенейД жүктеу/скачать 14,83 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|