Көңілдегі қырды кезген қиял ең.
Сол бір үнсіз жанарыңа, жан сәулем,
Тірлігімді, нұр күнімді қияр ем,
– деп жырласа, енді бірде:
Сыр берместен, өлсем-дағы тегі мен,
Көзімдегі жасты сүртіп жеңіммен.
Ауылыңнан мен алыстап кеткенше,
Қимай қарап қалды деген сеніммен...
– деп шын көңілден тебіренеді.
Отаны, елі, жерінің тағдыры – ақын жырларының өзекті тақырыбы. Ол өзіне біткен бүкіл дарынымен, шығармашылық өмірімен, адамдық болмысымен туған еліне, жеріне қарыздар сезінеді.
Қайда жүрсем, ойлап сені жүремін,
Сүйікті елім, момын елім, ұлы елім.
Саған ғана арқамды мен сүйедім,
Саған ғана аяғымды тіредім,
– дейді ақын.
Тұманбай Отан деген асқақ ұғымды көктен алмайды, өзінің от басы, ошақ қасынан тарата отырып, елінің адамдарын, туған жерін, оның көркем табиғатын осы ұлы ұғыммен астастырып жібереді:
Мен тудым кең далада, еркін өстім,
Кеудемді желге тостым, күнге тостым.
Жаз бойы таң атқанша жұлдыз санап,
Ақ бұлтпен жел айдаған бірге көштім.
Көзімді жұмып, төсегіме жатып ап,
Ойлансам бір туған ауыл, атырап.
Алдыма кеп тұра-тұра қалады,
Бәрі соның жүрегіме жақын-ақ.
Міне, осы шумақтардан көрініп тұрғанындай, ақын тағдыры өзі өскен өңірмен, өмір сүріп отырған ортасымен тығыз байланысты. Тау мен дала перзенті Отан ұғымын жалаң қабылдай алмайды, айналасы арқылы ой түйіп, Отанды образбен көруге бейім. Ақын үшін туған анасы, ересек ағалары, үлкен аға, кіші іні, биік тауы, кең даласы, шалқыған өзені, теңізі, құмы – бәрі оның қимас Отаны.
Тұманбайдың ана туралы өлеңдері де оптимистік рухта болып келеді. Ана махаббатының баласына күш-қуат беретіні “Құлайын деп бара жатам құлдырап” деген өлеңінде қисынды көрінеді. “Қалдырған үйі сол болар”, “Соғыс бітті”, “Әкем әлі тірі жүрген сияқты”, “Туған жерге оралмаған солдаттың”, т.б. өлеңдерінен соғыстан қайтпай қалған әкесі мен ағаларын екі көзі төрт болып күткен, жол күзеткен бала сезімін айқын танимыз.
Балалық пен жастыққа кәрілікті қарама-қарсы қою үрдісі ақын поэзиясындағы философиялық пайымдаулардың бір парасы.
Біреулер кеп ат байлайды қораңа,
Құда түсіп келгендер-ау балама.
Қызым ерге шығам дейді кешікпей,
Той жасауға асықпасқа бола ма?
...Асығыстық маған басшы боп алды,
Тыныш өмір тағы қайта жоғалды.
Достарыңызбен бөлісу: |