Әож 908 (063) Қ68 Редакциялық кеңес: Техника ғылымдарының докторы, профессор


ӚЛКЕТАНУ ӘДЕБИЕТІ – ӚЛКЕНІҢ ӘЛЕУМЕТТІК – МӘДЕНИЕТІН САҚТАУДАҒЫ АҚПАРАТТЫҚ РЕСУРСЫ



Pdf көрінісі
бет57/92
Дата11.11.2019
өлшемі10,09 Mb.
#51560
1   ...   53   54   55   56   57   58   59   60   ...   92
Байланысты:
SBORNIK-80-leti-Nez-RK-16
19 Асанбаева

ӚЛКЕТАНУ ӘДЕБИЕТІ – ӚЛКЕНІҢ ӘЛЕУМЕТТІК – МӘДЕНИЕТІН САҚТАУДАҒЫ АҚПАРАТТЫҚ РЕСУРСЫ. 

КРАЕВЕДЧЕСКАЯ ЛИТЕРАТУРА - ИНФОРМАЦИОННЫЙ РЕСУРС СОХРАНЕНИЯ  

СОЦИАЛЬНО-КУЛЬТУРНОЙ ПАМЯТИ КРАЯ                                                                                                                                       

 

263 


 

бағытталды. Дәннің биохимиясының теориясы мен практикасына үлкен үлес қосты. Қазақстанның би-

дайының  тағамдық  құндылықтарына  биохимиялық  сипаттамасы  және  технологиялық  қасиеттеріне, 

дәннің  кӛмірсу-амилазалық  және  ақуыз-протеазалық  комплекстеріне  баға  беруі  дәннің  биохимиясы 

саласында  атқарған  іргелі  жетістігі  болды  энзимологияда  халық  шаруашылық  маңызға  жетті.  Т.Б. 

Дарханбаев  бидай  дәнінің  белоктық  қасиетін  арттыруда  биохимиялық  жаңа  бағыт  енгізген,  әсіресе 

амилаза  ферментінің  дәнде  жасырын  түрде  кездесетінін  дәлелдеген  және  гиббереллинмен  әсер 

еткендегі  тыныштық  кезіндегі  осы  ферменттің  биосинтезін  зерттеген.  Микроорганизмдердің  табиғат 

қорғаудағы  маңызын  терең  қарастырды.  Осы  зерттеулердің  қорытындылары  бойынша  Т.Б.  Дарқан-

баев  1953  жылы  «Қазақстанның  жаздық  бидайының  биохимиялық  сипаттамасы»  деген  тақырыпта 

докторлық диссертация қорғады. Осы бағытта жүргізілген кешенді зерттеулер бидай дәнінің сапасын 

жақсартудың биохимиялық негіздерін анықтауға бағытталды.  

 

 

 



 

Іскер азамат, тіршілікте дүние мен байлықтан гӛрі, адамгершілікті жоғары қойған ұлы ғалым 1955-

1961  жылдары  Т.Б.  Дарқанбаев  С.М.  Киров  атындағы  Қазақ  Мемлекеттік  Университетінің  ректор 

қызметін  атқарды.  Парасатты  да,  мәдениетті  жан  лауазымды  қызметті  атақ  деп  емес,  туған  елі  мен 

халқына адал қызмет етуді түсінген асқар таудай тұлға болатын. 

 

 



 

 

 



 

 

 



ҚазМУ ректоры (1955ж.) 

 

Биология  ғылымын  дамытуға  сіңірген  еңбегі  жоғары  бағаланып,  ол  1954  жылы  ҚазКСР  ҒА-

ның  корреспондент мүшесі, ал 1958 жылы академик болып сайланды.                     

1972-


1983 жылдар аралығында Темірбай Байбосынұлы ҚазКСР Ғылым Академиясының биоло-

гия  бӛлімінің  академик-хатшысы  қызметін  атқарды.  200-ден  астам  жарияланған  еңбектерінің  ішінде 

ғылыми мақалалардан басқа монографиялар, оқулықтар мен оқу құралдары бар. Т.Б. Дарқанбаев 30-

дан астам ғылым кандидаттарын дайындады. Ол - Үндістан, Польша, Америка, Қытай, Германия, Куба 

елдерінде дәрістер оқып, баяндамалар жасаған үлкен ұстаз. 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

Т.Б.Дарқанбаев шәкірттерімен 



 

 

Кезінде Қазақ мемлекеттік университетінде ректор болып  жұмыс істеді. Оның басқада қомақты 



еңбектері  барша  қауымның  күні  кешегідей  кӛз  алдында,  бүкіл  ғұмырын  қазақ  елінің  ғылымын 

ӛркендетуге  арнады.  Ӛзінің  ізбасарлары  болып  табылатын    қабілетті  жас  ғалымдардың  тәлімгері 

атанды.  Олардың  бәрі  де  қазіргі  таңда  республикамыдың  жетекші  оқу  орындарында  жемісті  қызмет 

атқарып жатыр. 

 

 

 



 

 

 



ӚЛКЕТАНУ ӘДЕБИЕТІ – ӚЛКЕНІҢ ӘЛЕУМЕТТІК – МӘДЕНИЕТІН САҚТАУДАҒЫ АҚПАРАТТЫҚ РЕСУРСЫ. 

КРАЕВЕДЧЕСКАЯ ЛИТЕРАТУРА - ИНФОРМАЦИОННЫЙ РЕСУРС СОХРАНЕНИЯ  

СОЦИАЛЬНО-КУЛЬТУРНОЙ ПАМЯТИ КРАЯ                                                                                                                                       

 

264 


 

 

Тек  ғылыми  жұмыстармен  ғана  емес,  Т.Б.  Дарқанбаев  ӛзінің  педагогикалық  таланттылығымен 



ерекшеленіп, Университетте биохимиялық пәндерді оқытудың әдістерін жетілдіруде үлкен үлес қосты. 

1965  жылдардан  бастап  ең  алғаш  биология  пәндерінің  ішінде  жалпы  биохимия  курсын  қазақша 

оқытудың жолын бастайды.   

 

 



Үлгілі  педагог,  атақты  ғалым қоғамдық жұмыстарға да белсене араласты. Ол  ҚазКСР Жоғарғы 

Кеңесінің  4-ші  және  5-ші  шақырылымының  депутаты  болып  сайланды.  Халыққа  білім  беру  және 

мәдениетті  дамыту  жӛніндегі  ҚазССР  Жоғарғы  Кеңесінің  тұрақты  коммиссиясының,  Алматы  қалалық 

Кеңесінің депутаты, саяси білімдер тарату жӛніндегі Алматы облыстық қоғамының тӛрағасы болды. 

Т.Б.  Дарқанбаевтың  ғылыми,  педагогикалық  және  қоғамдық  қызметін,  биология  ғылымын 

дамытудағы,  сонымен  қатар,  кадрлар  даярлаудағы  еңбегін  Үкімет  жоғары  бағалап,  «Ленин»,  «Еңбек 

Қызыл  Ту»,  екі  мәрте  «Құрмет  Белгісі»  ордендерімен  және  медальдармен  марапаттады.  Оған  «Қаз 

КСР-ның  ғылымына  еңбек  сіңірген  қайраткер»  деген  құрметті  атақ  берілді.  Демек, кімде  кім  мәде-

ниетті,  білімді  адам  боламын,  сол  арқылы  ӛз  еліме,  ӛз  отаныма  бір  пайда  келтіремін  десе,  Т.Б. 

Дарханбаевттың ӛмірімен ісінен үлгі алуы керек. Жалпы ӛзі қызмет атқарған жылдары профессор ре-

тінде  қазақ  елінде  биохимиктер,  ӛсімдіктер  физиологтары,  микробиологтары  саласындағы  маманда-

рын дайындауға қосқан үлесі шексіз.   

 

 

 



 

 

Жетістіктері: 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1941-


1943 жж. - СССР ҒА Қазақ филиалының биохимия лабораториясының аға ғылыми мүшесі; 

1943-


1946 жж. – проректор; 

 

1946-


1970 жж. - кафедра меңгерушісі; 

 

 

 

 

 

 

1955-


1961 жж. - С.М. Киров атындағы ҚазМУ ректоры;   

1972-


1983  жж.  -  президиум  мүшесі,  Қазақ  ССР  Ғылым  академиясының  биология  ғылымдары 

бӛлімінің академик-хатшысы;   



 

 

 

 

1938-


1986  жж.  -  Қазақ  ССР  Ғылым  академиясының  молекулярлы  биология  және  биохимия 

Институтының лаборатория меңгерушісі; 



 

 

 

1936-


1986  жылдар  аралығында  С.М.Киров  атындағы  Қазақ  мемлекеттік  университетінде  және 

КСРО Ғылыми академиясында оқытушы, кафедра меңгерушісі, проректор, ректор, биология бӛлімінің 

академик  хатшысы,  молекулярлық  биология  және  биология  лаборатория  менгерушісі  қызметтерін 

атқарған; 



 

 

 

 

 

 

 

Қазақ  КСР  Ғылым  Академиясында  биохимия  зертханасын  ұйымдастырды.  30-дан  астам  ғылым 

кандидаттарын  дайындады,  олар  республикамыздың  ғылым-зерттеу  институттары  және  жоғары  оқу 

орындарында жұмыс істейді.   

 

 

 



 

Еңбектері: 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

230  ғылыми  еңбектерінің  авторы  -  оның  ішінде  62  монография  және  2  оқулық,  негізгі  ғылыми 

зерттеу  объектісі  егін  шаруашылығы  мәдениеті,  ақуыздарды,  кӛмірсуларды,  түрлі  ферменттер  мен 

дәрумендерді, бидайдың құрамын зерттеді.   

 

 

 



        

Марапатталды:   

        


Қазақ КСР-нің ғылымын дамытуға сіңірген еңбегі үшін:  

-  екі рет Ленин орденімен;   

 

 

 



 

 

 



 

 

-  Құрмет Белгісі орденімен;   



 

 

 



 

 

 



 

-  КСРО-ның бес медалімен;   

 

 

 



 

-  Қазақ КСР Жоғары Кеңесмің  Құрмет грамоталарымен марапатталды;    

-  «Қазақ КСР еңбек сіңірген Ғылым қайраткері» құрметті атағының иегері;  

-   Қазақ КСР Жоғары Кеңесінің депутаты болды. 

 

        


2010  жылы  Т.Б.    Дарқанбаевтың  100-жыл  толуына  байланысты  туған  жері  Аршалы  аулындағы 

орта мектепке Т.Б. Дарқанбаевтің есімі берілді. Осы мектептің шәкірті Т.Б. Дарқанбаевтың қазан айын-

да туғанына100-жыл толуына байланысты дӛңгелек стол ұйымдастырылып, оған мектеп оқушылары, 

облыстың жазушылары, ардагерлері т.б. қонақтар қатысты.   

 

 

 



 

 

 



   

ӚЛКЕТАНУ ӘДЕБИЕТІ – ӚЛКЕНІҢ ӘЛЕУМЕТТІК – МӘДЕНИЕТІН САҚТАУДАҒЫ АҚПАРАТТЫҚ РЕСУРСЫ. 

КРАЕВЕДЧЕСКАЯ ЛИТЕРАТУРА - ИНФОРМАЦИОННЫЙ РЕСУРС СОХРАНЕНИЯ  

СОЦИАЛЬНО-КУЛЬТУРНОЙ ПАМЯТИ КРАЯ                                                                                                                                       

 

265 


 

 

 



            

Т.Б. Дарқанбаевтың қазан айында туғанына 100 жыл толуына байланысты   ұйымдастырылған  

дӛңгелек стол.  (24.10.2010 ж.) 

2016  жылы  Қазақстан  Республикасының  тәуелсіздігі  25  жыл  және  алғашқы  ағартушымыз  Ы. 

Алтынсаринның туғанына 175 жыл толу қарсаңына  ғылыми кеңестің шешімімен   Биология ғылымда-

рының  докторы,  академик  Темірбай  Дарқанбаевтың  есімін  Қостанай  мемлекеттік  педагогикалық  инс-

титуты, жаратылыстану – математика факультеті, жаратылыстану ғылымдары кафедрасында  биоло-

гия зертханасына Т.Б. Дарқанбаевтың атын беруге шешім қабылдады. 

Әрбір азаматтың ата –тегін, елінің тарихын, ана тілін білуі, ұлтын сүюі қасиетті парызы, ал ұл-

тының әдет – ғұрпын,  салт – дәстүрін,  мәдениетін,  ӛнерін  ӛмір  бойы  сақтап,  ұстануы, дамытуы ата 

– баба рухы алдындағы мәңгілік борышы  мен міндеті.   

        


«Адам мәңгі жасамайды, мәңгі жасайтын - оның ісі» деген болатын Елбасы. Әр буын ӛкілдері ата-

баба даңқына даңқ қосып, абыройын арттырып, бүкіл дүние жүзі алдында беделін биіктете білсе игі. 

Артына мәңгілік мұра қалдырған азаматтардың есімдерін жаңғырту әр ұрпақтың парызы.  Осы тұрғыда 

тәуелсіз  Қазақстанның  бүгінгі  буынына  артылар  жүк  ауыр.  «Жер-судың  аты  -  тарихтың  хаты»  деген 

бар  емес  пе.  Ел  мен  жердің  аттары  ата  бабаларымыздың  есімдерін,  еңбектерін,  ерліктерін  әйгілеп 

тұрса ұрпағы да ӛзінше жігерлене түсер еді.  



 

Пайдаланылған әдебиеттер: 

1. 


Мұтанов Ғ.М. Ӛнегелі ӛмір. Алматы:Қазақ университеті, 2015 ж. 

 

 



 

 

ЕР ЕСІМІ – ЕЛ ЕСІНДЕ 

 

Утешов А.О. - Қарабалық ауданы, № 3 Қарабалық орта мектебінің тарих пәні мұғалімі 

 

Мақалада  Қарабалық  ауданының  дамуы  мен  тарихына  зор  үлес  қосқан  белгілі  ұстаз,  қоғам 

қайраткер Утешов Асылбек Ғаппазұлы туралы айтылады және оның ӛмірінің ұлағатты тұстары 

кейінгі ұрпаққа тәрбие беру мақсатында кеңінен қарастырылады.  

 

Естісі мен есері, жүйрігі мен үздігі, аңқауы мен ақылгӛйі, ӛзімшілі мен кӛпшілі, сүмбілі мен қисы-

ғы, нуы мен суы, кӛгалы мен орманы, биігі мен ылдиы біте қайнап, бес саусақтай жұмылып, ғалымдар 

мен  министр  шығарып,  жұдырықтай  түйіліп  ілгері  жұрт,  киелі  ел  болған  Тасты-Ӛзек  елінің  азаматы 

Ӛтешов  Асылбек  Ғаппазұлы  ӛз  ортасында  қалай  ӛсіп-ӛнгенін,  ӛмірге  кӛз  қарасын,  алғырлығын,  елі 

мен  халқына  мақтаныш  болғанын,  ақырын  басып,  жай  сӛйлеп,  ӛз  ойының  астарын  қағазға  жазбай 

айта білген тұлға. [2, с.2] 

Асылбек  Ғаппазұлы  жақсылықты,  кісілікті  жас  ұрпаққа  ағалық  құрмет  орнын  кӛрсете  білген 

азамат деп тану керек. Соңғы күніне дейін үлкен-кішімен тіл табыса білген, сӛзінің қадірін қашырмай, 

абыройлы болып, қадірлі қартайып, адамгершілік деген қасиетті жоғары ұстаған.  

Асылбек  Ғаппазұлы  кӛрген-білгенге,  ішкен-жегенге  мәз  болмай,  ата-бабаларымыздың  бастан 

кешкендерін  таразыға  тартып,  ӛткеннен  ӛнеге  ұстап,  елдің,  қазақтың  болашағын  ойлаған.  Тоқсанын-

шы  жылдары  ӛткен  ғасырдың  ел  басына  түскен  қиындықтарға  ауыл  азаматтарына  былай  деуші  еді: 

«Соншама несіне уайымдайсындар, аспанымыз ашық, нанымыз бар, кӛш жүре түзеледі», - деп жұба-

тып, «қашанда шыдамдылығымыз бен шүкірлігін  сүйеу етіп, тӛзімділікке тәубесін тіреу етіп, уақытша 

қиындықты  жеңеміз,  тәуелсіздіктің  тұғыры  биік  болсын,  қазақ  халқы  одан  қиын  замандарды  бастан 

ӛткерді»- деді. [2, б.2] 

Асылбек Ғаппазұлы математика, физика сабақтарын үздік оқыды, гармон ойнап, домбыра тар-

тып,  ӛлең  айтып,  жоғарғы  сыныптарда  ӛзінің  қабілетін  ортасына  кӛрсете  білді,  сол  кездегі  ӛнерімен 

мектептің атын шығарды.  

Қостанай педагогикалық институтын  бітірген соң математика-физика пәндерінің мұғалімі болып, 

Қарабалық ауданының Тасты-Ӛзек сегіз жылдық мектебінде істеп, бір жылдық Советтер армия қата-

рында болып, одан кейін отбасы құрып, 1972 жылы Қостанай қаласына жұмысқа орналаспақшы бол-

ғанда,  аудандық  оқу  бӛлімінің  меңгерушісі  П.Н.  Поваразнюк  «Сіздей  мамандығы  бар  жас  маманды 

жібере алмаймын, ӛзімізге керексіз»,  -  деп ағынан жарылып, Примагнайский сегіз жылдық  мектебіне 

директор қылып жібереді. Осы жылдан бастап ӛмірін Қарабалық еліне, балаларға білім беру жолына 

арнады.  


ӚЛКЕТАНУ ӘДЕБИЕТІ – ӚЛКЕНІҢ ӘЛЕУМЕТТІК – МӘДЕНИЕТІН САҚТАУДАҒЫ АҚПАРАТТЫҚ РЕСУРСЫ. 

КРАЕВЕДЧЕСКАЯ ЛИТЕРАТУРА - ИНФОРМАЦИОННЫЙ РЕСУРС СОХРАНЕНИЯ  

СОЦИАЛЬНО-КУЛЬТУРНОЙ ПАМЯТИ КРАЯ                                                                                                                                       

 

266 


 

Содан  кейін  Жаңа-ауыл  орта  мектебіне  директор  болып,  ауданның  білім  бӛлімінің  басшысы 

қызметін атқарды. Қай ортада болмасын ӛзін үздік, білімді ұстаз, тәжірибелі ұйымдастырушы ретінде 

кӛрсете білді. 

Асылбек Ғаппазұлы жай қатардағы математика-физиканың мұғалімі емес,  шет елдердің мате-

матик-физиктердің  аксиомаларын,  теоремаларын,  заңдарын  оқушылардың  санасына  оңай  тәсілдер-

мен  жеткізе  білген,  қорытылған  сары  майдай  ішкізіп,  қайнаған  ірімшіктей  жеткізген.  Ағай  қатал  міне-

зінен емес, шәкірттері сыйлағаннан сабақта шыбынның ызыңы да естілмейтін. Сабақ түсіндіруі жеңіл, 

түсінікті  болатын,  сол  үшін  де  ол  кісіні  сыйлап,  сабағын  жақсы  оқушы  едік,  -  деп  еске  алады  бүгін 

шәкірттері.  

Асылбек Ғаппазұлын Қостанай ауылдық округіне әкім қылып қызмет атқаруға жібереді, мұғалім 

ауыл  шаруашылығымен  айналысу  керек,  үш  ұйықтап  оянсаң  да  ұйқасы  келмейтін  шешім  екенін 

түсінген қарсылық білдірмей баруға тура келді. Бәрімізде тәуелсіздіктің алғашқы жылдары қазақ елде-

рінің  отбасыларына  ӛзінше  орын  қалдырып,  күйзеліске  соққанын  білеміз.  Барған  округте  бірнеше 

бӛлімшесі  бар,  әр  бӛлімшенің  ӛз  мұқтаждары  ӛзінше,  сондықтан  бірінші  мақсат  ел  тұрғындарын  жұ-

мыспен қамту, жолын шешу керек, ел болғасын кемістіктері болмай тұрмайды. Берекесі кеткен елдің 

ішкендері  шарап,  істегендері  ұрлық  сияқты  кемшіліктерді  жойып,  қатардағы  елді  қалпына  келтіру 

жұмыстары басталып кетті. Селолық округты қысқа дайындап, егін орып-жинап, әлеуметтік жұмыста-

рын жүйеге келтіріп, келесі жылдың жұмыс жоспарын жасап, кезекті есебін берді. Мұның бәрі жастық 

шағында ауылда ӛткізіп, ауыл шаруашылық  жұмыстары біреудің айтқанымен емес, ӛз кӛзімен кӛргені, 

халық тұрмыс-тіршілігінен хабардар екенін білдіреді. 

30 жылдан артық Қарабалық елінің алдыңғы қатардағы үздік ұстазы математик-физигі «оқу ісінің 

озаты» болған кісі. 

Жақсы адамның аты, оқымыстының еңбегі ӛлмейді және ӛшпейді. Асылбек Ғаппасұлының ӛзен 

ӛмірінде істеген жұмыстарын, халқына істеген жақсылықтары әр алуан.  

Асылбек Ғаппазұлының мемлекеттік қызметте де тәжірибесі мол. Білім беру бӛлімінің меңгеру-

шісі, әлеуметтік мәселелер жӛніндегі аудан әкімінің орынбасары, Қостанай округінің әкімі, Қарабалық 

маслихаты аппаратының  басшысы, ішкі саясат бӛлімінің басшысы қызметтерін атқарды.  Аудан әкім-

дері ӛткір мәселелерді шешу кезінде Асылбек ақсақалдан кеңес сұрап жататын. Ауданымызға байыр-

ғы Қарабалық атауын қайтаруға ат салысып, еңбек сіңірген азаматтың бірі. «Нұр Отан» ХДП алғашқы 

құрылған  күндерінен  бастап  белсенді  мүшесі.  Қарабалық  ауданының  «Құрметті  азаматы»  деген 

атақтың иегері. 2010 жылдан құрметті демалысқа шыққаннан бері оны аудандық ардагерлер кеңесінің 

жұмысына  басшылық  етті.  Аудандық  барлық  саяси-қоғамдық  іс-шараларының  белсенді  қатысушы. 

«Ғашура ана» мешітінің тұрақты жамағаты, мешіттің алқа мүшесі болды.[1, б.6] 

Ал,  енді,  оның  музыка  саласындағы  ӛнері  -  бір  тӛбе.  Домбыра,  баян  сияқты  аспаптарында  та-

маша ойнап, қазақша, орысша ән шырқап, күй тартатын. Ел арасында талант кӛздерін ашып, оларға 

музыкалық  білім  алуға  талай  кӛмектесті.  Ӛзі  құрған  «Үкілім-ай»  әжелер  тобы  ауданымыздың  кон-

церттік бағдарламаларының сәніне айналды.  

Қарабалық  ауданына  кіреберісте  батыр  бабаларымызға  арнап  ескерткіш  орнатылды.  Бұл 

мәселені Асылбек Ғаппазұлы бірінші болып кӛтерген болатын. [1, б.5] 

Асылбек Ғаппазұлы Қарабалық ауданының дамуы мен тарихына зор үлес қосқан белгілі тарихи 

тұлға деп айтуға болады, ӛйткені ол ауданымыз, еліміз  үшін ұмытылмас істер жасады.  

 

Әдебиеттер тізімі: 

1. 


Қарабалық ауданының «Айна» газеті № 39   2015 жыл 1 қазан 

2. 


А. Бисенов естеліктерінен. 

3. 


Отбасылық мұрағаттары. 

 

 



 

КРАЕВЕДЧЕСКАЯ ЛИТЕРАТУРА КАК ИНФОРМАЦИОННЫЙ РЕСУРС  

СОХРАНЕНИЯ СОЦИАЛЬНО-КУЛЬТУРНОЙ ПАМЯТИ КРАЯ 

 

             

Штальман Е.С. - учитель истории 2 категории ГУ «Тогузакская средняя школа отдела ГУ 

«Тогузакская средняя школа отдела образования акимата Карабалыкского района» 

 

              

Данный материал раскрывает проводимую работу по  сохранению и преумножению исто-

рического  и  культурного  наследия  прошлых  поколений,  беречь  памятники  истории  и  культуры,  

гуманному  отношению  друг  к  другу,  стараться  понять  и  принять  каждого  живущего  рядом,  вне 

зависимости от его социального положения, богатства, образования, религии и цвета кожи, т. е. 

быть толерантными. 

ӚЛКЕТАНУ ӘДЕБИЕТІ – ӚЛКЕНІҢ ӘЛЕУМЕТТІК – МӘДЕНИЕТІН САҚТАУДАҒЫ АҚПАРАТТЫҚ РЕСУРСЫ. 

КРАЕВЕДЧЕСКАЯ ЛИТЕРАТУРА - ИНФОРМАЦИОННЫЙ РЕСУРС СОХРАНЕНИЯ  

СОЦИАЛЬНО-КУЛЬТУРНОЙ ПАМЯТИ КРАЯ                                                                                                                                       

 

267 


 

Ключевые слова: история, патриотизм, любовь к Родине 

 

Помочь  лучше  узнать  свой  родной  край,  глубже  понять  особенности  его  природы,  истории  и  



культуры  и  их  взаимосвязь  с  природой,  историей  и  культурой  страны,  мира,  принять  участие  в 

созидательной деятельности, развить свои собственные способности – в этом заключается основной 

смысл краеведения.  

Необходимость развития интересов  учащихся в области  краеведения связана с социальным 

запросом общества: чем полнее, глубже, содержательнее будут знания учащихся о родном крае и его 

лучших  людях,  тем  более    действенными  окажутся  они  в  воспитании  любви  к  родной  природе  и 

земле, воспитание патриотизма, уважении к традициям своего народа. 

Использование  краеведческой  литературы  материала  на  уроках  значительно  облегчает  ус-

воение  систематического  курса  истории,  делает  знания  учащихся  более  прочными  и  глубокими. 

Местный  материал  может  составлять  содержание  целого  урока  или  же  являться  его  фрагментом. 

Изучение материала проходит не только на уроках, но и в рамках  предмета по выбору, кружков, вне-

классной работы. Много информации о нашем крае мы получаем из краеведческой литературы «Наш 

отчий  край  Карабалык»  автор  П.М.Черныш.  При  изучении  темы  «Великая  Отечественная  война»  

рассматриваем вопрос «Карабалыкский район в годы ВОВ». [1. глава 4,]. Целина» [2 глава 8] . Ребята 

с  большим  интересом  изучают  данный    материал,  когда  слышат  знакомые  названия    населѐнных 

пунктов, фамилии, часто задают вопросы, сами включаются в поиск. 

История – одна из немногих наук, формирующих интерес учащихся к духовному и культурному 

наследию,  приобщающих  их  к  общечеловеческим  ценностям,  к  осмыслению  сути  патриотизма.  При 

этом  ученик  является  не  только  объектом  педагогического  воздействия,  но  и  субъектом  поиска  от-

ветов  на  сложные  вопросы  истории  и  современности.  История  предоставляет  для  этого  широкие 

возможности 

В  этом  плане  хотелось  бы  акцентировать  внимание  на  историческом  краеведении.  Это  не 

самостоятельный  предмет  школьного  изучения,  а  метод  обучения  и  воспитания  на  местном 

материале.  Краеведческая  работа  проводится  на  уроках, факультативных  занятиях, во внеклассной 

работе.  Краеведение  стало  важным  средством  нравственного  воспитания  личности  и  патриотизма. 

Основные особенности школьного краеведения на современном этапе – высокая идейность, общест-

венно полезная направленность, его поисково-исследовательский характер, которое  создает благо-

приятные  условия  для  организации  различных  заданий  творческого  характера.  Применение  в 

учебной работе разнообразных элементов поиска и исследования, широкого использования местных 

источников и самостоятельной работы школьников, помогает  учащимся осмыслить идею  историчес-

кого развития,  понять взаимосвязь  местного  и общего, а  в итоге  понять современность, выработать 

активную жизненную позицию. Краеведческий материал, как наиболее близкий, наглядный и конкрет-

ный, способствует более глубокому пониманию общих закономерностей развития общества. И наобо-

рот, знания, полученные на уроках истории, поднимают научный уровень местного материала. В рам-

ках этой работы я и занимаюсь  устной  историей,  опытом ее применения на  уроках истории в целях 

развития  интереса  к  предмету  и  воспитания  гражданственности  и  патриотизма  мне  хочется 

поделиться.  

Устная  история  -  метод  исторического  исследования  путем  сбора  материала  у  живущих  лю-

дей. Предполагается, что данные, полученные таким образом, особенно от обычных людей, - ценный 

архив  для современных  и будущих историков. Ученые пришли к мнению,  что  устная история откры-

вает огромные возможности, особенно в изучении массовых процессов, в достижении объективности 

оценки  исторических  событий.  Это  одно  из  динамично  развивающихся  направлений  исторических 

исследований  новейшего  времени.  Оно  базируется  на  введении  в  научный  оборот  нового  типа 

источника  –  на  основе  опроса  непосредственных  участников  событий,  живых  свидетелей  своего 

времени.  

Они  призваны  помочь  учителям  истории  школ  в  организации  творческой  исследовательской 

работы в учебной, факультативной, кружковой и воспитательной работе с учащимися в школе, соби-

рательской  работы  на  основе  краеведческого  материала.  Живая  коллективная  память  народа  –  это 

национальное  богатство,  величайшая  культурная  ценность  общества,  отражающая  историю  целого 

поколения. Интервьюирование этих людей позволит не только создать новый исторический источник, 

но и пополнить краеведческую литературу новыми фактами  истории нашего народа. 

Практически  нет  таких  исторических  проблем  в  истории  современного  общества,  о  которых 

историк не мог бы получить информацию, обратившись с вопросником к различным слоям населения. 

Особенность  устного  исторического  источника  в  том,  что  он  содержит  двойную  информацию:  факто 

логическую  и  оценочную,  представляют  интерес  не  сами  факты,  а  их  оценки,  представления  о  них. 

При  создании  устного  источника  важно  учитывать  положение,  которое  человек  занимал  по 

отношению  к  рассматриваемым  историческим  событиям:  рядовой  или  занимающий  руководящую 

должность.  Важна  также  степень  сопричастности  к  происходящему:  сам  участвовал,  наблюдал  со 




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   53   54   55   56   57   58   59   60   ...   92




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет