Ерекешова Сәуле №82 орта мектептің бастауыш сынып мұғалімі Қызылорда облысы, Арал ауданы, Қаратерең а/о
жүктеу/скачать 0,77 Mb.
|
| “Салыстыру дегеніміз-ол, оқу үрдісінде оқушылар үнемі жүзеге асыратын
Дүниетану оқу құралы бойынша бірқатар табиғат нысаналарын сызба арқылы, Кесте 1.2.1 Салыстыру кестесі қыс көктем жаз Күз Ауа райы өсімдіктер жануарлар адамдар құстар Балалар салыстыру тәсілдерін біршама дәрежеде мектепке келгенге дейін меңгереді, Балаларды салыстыру тәсілдеріне оқыту оларды оқу қызметінің әр-алуан түрлерінде Жаңа түсініктер мен ұғымдардың осы түсініктердің немесе ұғымдардың негізіндегі Л.В.Занков, Д.Б.Эльконин, В.В.Давыдов бірнеше жылдарға созылған іргелі зерттеулерінде төменгі Ш.Амонашвили, М.Г.Щетинин, Л.В.Занков тағы басқа ғылым-педагогтар, балалардың ойлау қабілеттерін И.П.Павлов сөздік-белгілік ойлаудың бейнелік ойлау тарапынан “ұдайы қуаттап отыруды” Мектептегі оқыту-тәрбиелеу ісін түбегейлі жаңартуда сүйенетін басты принциптердің бірі-оны Бұл жағдайды эксперимент-тәжірибе жасағанда көреміз. Тәжірибе нәтижесіне сүйенсек: мысалы, Балалардың логикалық ойлауына, зерттеу жұмысына керекті дағдылардың, шығармашылық қуаттың Мектеп табалдырығын алғаш аттаған бастауыш сынып оқушыларының ойлау түрлерін Бейнелік ойлау да жиі қолданылатын ойлау түрі. “Ойлаудың бұл Ойлаудың тағы бір түрі-теориялық немесе сөздік-ұғымдық (логикалық) түрін талдап Сонымен, ойлаудың қандай түрін қолдансақ та, оны тиімді, баланың Сурет 1.3 Ойлаудың түрлері 2. ДҮНИЕТАНУ САБАҚТАРЫНДА ОЙЛАУ ҚАБІЛЕТІН АРТТЫРУ ЖОЛДАРЫ 2.1 Озат мұғалімдердің іс-тәжірибесінен Мектептегі оқу жұмысының сапасы мұғалімнің, оқушылардың оқу әрекетін дұрыс Ғалым-педагог Л.В.Занков: “Оқыту-оқушының жалпы рухани дамуын қамтамасыз етуі қажет”-дейді. Баланың даму барысында таным белсенділігі артады. Осы танымдық үрдістердің Бала айналасындағыны біліп қана қоймайды, соларды ұққысы келеді. Яғни, Бала кішкентайынан дамылсыз: «мынау неге жарайды?», «мына зат не Н.С.Лейпстің пікірінше, бастауыш мектеп кезеңінде оқушыларда ғажайып өзгерістер болып «Цивилизацияның ең басты міндеті-адамды ойлауға үйрету»-деп философ-ғалым Т.Эдисон айтқандай Бұл талаптарды орындауда балалардың ойлау қабілеттерін арттыру, дүниетанымдарын қалыптастыру Оқушылар алған білімдерін жадында сақтап қана қоймай, оны өмірмен Сөзімізді тәжірибемен байланыстыру үшін, оқу әрекетін, Батыс Қазақстан облысы, Сабақтың тақырыбы: Құстардың қысқы тіршілігі. Сабақтың мақсаты: 1білімділік: оқушы білімін тексеру. Әр түрлі тапсырмалар орындату. 2 дамытушылық: оқушы ойын, сөздік қорын, белсенділігін, қызығушылығын, қиялын, 3 тәрбиелік: экологиялық тәрбие беру, аңдарды, құстарды қорғауға, қамқорлық Өткізу әдісі: сұрақ-жауап. Көрнекілікпен жұмыс, баяндау, түсіндіру, ойын элементтерін Көрнекілік: техникалық құрал. Құстар дауысы. Суреттер, аңдар, құстар. Тазша Пәнаралық байланыс: ана тілі, ән. Сабақ мазмұны: ұйымдастыру. Үй тапсырмасы: аңдар қалай қыстайды? -Балалар! Біздің бүгінгі сабағымызға сонау ертегілер елінен Тазша “Орамал тастау ойыны” арқылы сол сұрақтарға жауап берейік, тапсырмаларын 1 Аңдар туралы әңгімеле. Олардың қысқы тіршілігі туралы не Келесі ойын: “тапқыр болсаң-тауып көр”. Тақтаға ілінген аңдар мен тамақтар суреттерінен қай аң немен “Кім жылдам?” ойыны. Қасиетін оқығанда, оқушылар бұл қандай аң екенін тапты. Сонымен, Тазша баланың тапсырмалары арқылы, үй тапсырмасын орындадық. Жаңа сабақ: құстардың қысқы тіршілігі. Сұрақтар қою: -балалар, қазір сіздер жәндіктерді (шыбын, көбелек, қоңыз -Жоқ. -Неге, олар қайда кетті? -Ағаш қуыстарына тығылып қалды. -Ал құстар (қарлығаш, аққу, үйрек т.б.) біздің жақта қазір -Жоқ. -Олар қайда? -Жылы жаққа ұшып кетті. -Ендеше, балалар, табиғаттың өзгерісі құстар тіршілігіне де әсерін тигізді. -Сауысқан, торғай, тоқылдақ т.б. Құстар туралы әңгіме өтті. Сұрақ: құстарға тән ортақ қасиет қандай? -Ұшады, қанаты бар, тұмсығы бар, жұмыртқалайды. -Айырмашылықтары қандай? -Тұмсықтары, дене пішіні, түсі, дыбысы әртүрлі. Кітаппен жұмыс: оқып, құстардың қысқы тіршілігіне түсінік беру. Үй Сергіту сәті. Бекіту мақсатында: «Құстарға жем шашайық» ойыны ойналды. Құстардың суреттері -Қане, енді құстардың дауысына құлақ түрейік. Техникалық құралдан құстардың Қорытынды: Жылы жаққа ұшпайтын, Біздің жақта қыстайтын. Құстар жүрсе жуықта, Жем шашуды ұмытпа. Ән: «Торғай». Бағалау. Үй тапсырмасы: «Құстардың қысқы тіршілігі» тақырыбын оқу. Ұнаған құстарыңның Күршім ауданының Боран ауылы, Халық Мұғалімі Құмаш Нұрғалиев атындағы Балалардың тез ойланып, дұрыс жауап беруін, логикалық ойлау қабілеттерінің 2.2 Дүниетану сабақтарында ойын элементтері арқылы, оқушылардың ойлау қабілеттерін арттыру Ойындар сабақтың тиімділігін, сапасын арттырумен бірге, оқушының оқу белсенділігін, Ойын оқушының сөйлеу әрекетін тездетеді, танымын күшейтеді [10;14]. Балалық шақтың мектепке дейінгі кезеңінде бала іс-әрекетінің негізгі түрі Баланың еңбек әрекеттеріне ойын элементтерін енгізу, олардың еңбекке деген Н.К.Крупская: “Бала жас болғандықтан ғана ойнамайды, балалықтың өзі оған А.С.Макаренко: “Үлкендер өмірі үшін жұмыс, қызмет істеу, әрекет ету Мұхтар Омарханұлы Әуезов ойындарға зор көңіл бөле отырып, мынандай Мектепке келісімен баланың ойын әрекеті үзіліп қалмайды, бірақ басқаша Бастауыш сынып оқушыларының оқуға, білімге деген қызығушылықтарын арттырып, ойлау Тиімді қолданылған ойын элементтері, мұғалімнің түсіндіріп отырған материалын берік Дүниетану пәні өзінің атында тұрғандай балаларға “дүниені таныту”, яғни, “Табиғат” тарауы бірінші сынып оқушыларын өлі және тірі табиғатпен Өсімдік, жануар дүниесінің ең негізгі ерекшеліктері: тұқымнан көбею, ұрпақ Тәрбиеші – ұстаз баланың дұрыс-ойлап үйренуіне көп күш жұмсау Оқу үрдісінде оқушының ақыл-ой қасиеттерін тәрбиелеп, ойлау қабілеттерін арттыруда 1) баланың әр алуан ақыл-ой әрекетін, проблемалық, шығармашылық ізденістерін 2) баланың ақыл-ой жұмысына деген дұрыс мотивтерін (білімге құмарлық, 3) баланың ақыл-ой мәдениеті дағдыларын меңгеруін қамтамасыз ету; 4) әр оқушының өзінің ақыл-ой ерекшелігін білу 5) оқу материалдарын баяндауда оқушылардың бұрынғы білім қорларын, фактілерді Ойлау қабілеттерін арттыруда жұбақтар, сөзжұмбақтар, кроссвордтар, ребустар, ойындар, түрлі Сурет 2.2.1 Дүниетану сабақтарында оқушылардың ойлау қабілеттерін арттыру жолдары Ойлау қабілеттерін арттыруда ойын элементтерін көп қолдануға болады. 1-сынып Бастауыш білім беру саласындағы ірі әдіскер, ұлы педагог К.Д.Ушинский Жоғарыда айтылғандай дүниетану сабақтарында оқушылардың пәнге деген қызығушылықтарын, ойлау Мысалы «Табиғаттан үйрене біл» тақырыбын өткен кезінде «Кім Ойынның мақсаты – балаларды тез ойлап, дұрыс жауап беруге Ойынның жүру барысы – балалардан табиғаттың қандай құбылыстарын білетіндерін Бұл тақырыпта қазақтың ұлттық ойыны «асық алу» ойынын қолдануға Ойынның жүру барысы: сыныптағы оқушыларды екі топқа бөліп отырғызу Келесі тақырыбымыз, осы тараудағы «Табиғаттан үйрене біл». Бұл тақырыпта «Адам дегеніміз мен және басқалар» тақырыбында өте көп ойын Мысалы: «Кім болам?» ойыны. Әр баладан қай мамандық иесі болғысы келетінін, неге оны «Кім шапшаң?» ойынында – екі бала екі топтан шығады «Табиғат өзгерістері» тақырыбында «Ауысқан белгілер» ойынын ойнату, оқушылардың ойлау Бұл ойында оқушы аусқан шартты белгіні қай ауа-райының шартты «Жеміс, көкөніс» тақырыптарын өткен кезде «Гүл жапырақтары», «Балық аулау», Оқушылардың логикалық ойлауын арттыруда «Лото» ойыны өте тиімді. «Жыл «Аңдар мен малдар немесе сүтқоректілер» тақырыбын өткен кезде жұмбақтар Дүниетану пәні ең қызық пән болғанымен, оқушылардың қызығушылықтарын, ойлау Сурет 2.2.2 Ойын жүйесі 2.3 Дүниетану пәні бойынша 1-сыныпқа арналған бағдарламаны талдау «Дүниетану» оқулығына енген материалдар көлемі жағынан шағын болғанымен, бірінші «Дүниетану» пәнін өз мәнінде оқыту үшін мұғалімдерге көмек ретінде 1 Дүниетану пәніне арналған альбом 2 Оқушылардың табиғатты бақылауына бағытталған бақылау дәптері 3 Оқулықтағы тақырыптар мазмұнын кеңейте түсу үшін және мұғалімдерге 4 Қабырғаға ілінетін тақырыптық кестелер 5 Әдістемелік нұсқау. Осылардағы мағлұматтарды, әдістемелік нұсқауды, көрнекіліктерді, оқушылардың өмірден, табиғаттан бақылағандарын Дүниетану пәні аптасына 2 сағат қана оқытылады. Небәрі жылдық Бағдарламада балаға беруге тиісті білім деңгейі көрсетілген, ол деңгейден Кесте 2.3.1 Дүниетану (1-сынып күнтізбелік жоспары) 1тарау Айналадағы дүние – 6 сағат Тақырыбы Сағат саны 1 2 3 1 Айналадағы дүние 2 2 Табиғаттан үйрен 2 Кестенің жалғасы 1 2 3 3 Бақылау-айналадағы дүниені танып, білу әдісі (топсаяхат) 1 4 Қорытынды сабақ. Айналадағы дүниені танып білу 1 2тарау Адам дегеніміз-мен және басқалар 4 сағат 1 Адам дегеніміз-мен және басқалар 1 2 Адамның сезім мүшелері. Көз. 1 3 Құлақ 1 4 Мұрын. Тіл. 1 3тарау Табиғат өзгерістері 5 сағат 1 Табиғат өзгерістері 1 2 Табиғат өзгерістері (топсаяхат) 1 3 Тұстарды бағдарлау 1 4 Жыл мезгілдері 2 4тарау Өсімдіктер 5 сағат 1 Өсімдіктер 1 2 Өсімдік мүшелері, олардың қызметі 1 3 Жеміс 1 4 Көкөніс 1 5 Өсімдіктердің қөбеюі 1 5тарау Өсімдіктер тіршілігіндегі маусымдық өзгерістер 4 сағат 1 Өсімдіктердің күзгі өзгерісі 1 2 Өсімдіктердің қысқы өзгерісі 1 3 Өсімдіктердің көктемгі өзгерісі 1 4 Өсімдіктердің жазғы өзгерісі 1 6тарау Өсімдіктің табиғаттағы маңызы 2 сағат 1 Өсімдіктің жануарлар тіршілігінде алатын орны 1 2 Өсімдіктердің адам өміріндегі маңызы 1 7тарау Жануарлар 3 сағат Кестенің жалғасы 1 2 3 1 Жануарлар 1 2 Құстар 1 3 Балықтар, қосмекенділер, жорғалаушылар, бунақденелілер 1 8тарау Жануарлар тіршілігіндегі маусымдық өзгерістер 15 сағ. 1 Жануарлардың табиғаттағы және адам өміріндегі маңызы 1 2 Жануарлардың күзгі тіршілігі 1 3 Құстардың қысқа дайындығы 1 4 Күзгі адам еңбегі 1 5 Аңдар қалай қыстайды? 1 6 Құстар қалай қыстайды? 1 7 Қысқы адам еңбегі 1 8 Көктем қуанышы 1 9 Туған жерге оралу. Ұрпақ қамы. 1 10 Қосмекенділер, жорғалаушылар және балықтардың көктемгі тіршілігі 1 11 Бунақденелілердің көктемгі тіршілігі 1 12 Көктемгі адам еңбегі 1 13 Көктем (топсаяхат) 1 Кестенің жалғасы 1 2 3 14 Жануарлардың жазғы тіршілігі 1 15 Құстардың жазғы тіршілігі 1 9тарау Қоғам 20 сағат 1 Отбасы 1 2 Мен және біз 1 3 Менікі және біздікі 1 Кестенің жалғасы 1 2 3 4 Мекенжай 1 5 Отбасыңды сақта 1 6 Мектеп 1 7 Әдеп сақта. Көмектес 1 8 Мектептің берері мол 1 9 Мектебім (топсаяхат) 1 10 Ауылым 1 11 Менің апам-дәрігер 1 12 Қала 1 13 Қала (топсаяхат) 1 14 Жол 1 15 Жолаушы 1 16 Отан 1 17 Бас қала-Алматы 1 18 Қала (топсаяхат) 1 19 Жаз (топсаяхат) 1 20 Адам құқығы 1 Қорытынды сабақтар – 4 сағат Ал 1-ші сыныпты аяқтаған кезде оқушы дүниетану пәнінен мынаны -табиғатты өздігінен бақылау; -айналадағы дүниені тани білу; -адам денесінің мүшелері, гигиена; -табиғаттағы маусымдық өзгерістер; -өсімдіктер, жануарлар және олардың бір-бірімен байланысы; -қоғам, Отан жайлы белгілі бір көзқарас қалыптасу; -табиғатты бақылаудан соң өз байқағанын, ойын дәлелдеп айта білу; -табиғатқа адамның пайдасы мен зиянын анықтай білу, табиғатты қорғау; Әр тарау тақырыптары жыл сайын күрделеніп отырады. Оқулықта берілген Оқушылардың ойлау қабілетін арттыруда төмендегідей принциптер басшылыққа алынады: 1 Жоғары қиындықта оқыту 2 Теориялық білімнің жетекші рөлі 3 Мұғалім жұмысының нәтижелілігі Бастауыш сыныпты бітіргенде ойлау қабілетінің деңгейі белгілі даму сатысында Осындай деңгейге жету үшін дүниетану сабақтарында жүйелі жұмыстар жүргізіп, Бастауыш сыныптарға арналған дүниетану оқулығында әңгімелеу, сипаттаудан гөрі әрбір 2.4 1-сыныпта дүниетану сабағында ойлау қабілеттерін арттыру мақсатында эксперимент Осы бітіру жұмысының негізінде ойындарды қолдана отырып, дүниетану сабақтарында Зерттеу жұмысын бастамас бұрын оқушылардың дүниетану сабағында ойлау қабілеттерін 1 Оқушының білім деңгейін анықтау 2 Ойлау қабілеттерін тексеру 3 Қызығушылығын анықтау. Оқушының жас және жеке дара ерекшеліктері ескеріле отырып, аталған Жалпы эксперимент жұмысы үш кезеңнен құрылған: 1 кезең қалыптастыру эксперименті 2 кезең оқыту эксперименті 3 кезең бақылау эксперименті 1 кезең қалыптастыру эксперименті дедік, ол эксперименттің мақсаты: оқушының ойлау қабілетін, қызығушылығын анықтау. Осы аталған мақсатқа сүйене отырып, бірнеше әдіс-тәсілдер қолданылды дедік Экспериментті бастар алдында біз айтылған міндеттерге сүйене отырып, оқушылардың Оқушылардың білім деңгейін анықтау үшін 3 критерий белгіледік: 1. жоғары деңгей а) білім деңгейі жақсы; ә) сабаққа деген қызығушылығы өте жақсы; б) негізгі ұғымдарды, түсініктерді өте жақсы біледі; 2. орташа деңгей а) сабаққа деген қызығушылығы орташа; ә) негізгі ұғымдарды, түсініктерді жартылай біледі; 3. төменгі деңгей а) дүниетану сабағы бойынша негізгі ұғымдар мен түсініктерді білмейді; ә) табиғатта болатын процестерді ажыратпайды; б) пәнге қызығушылығы төмен. Сонымен, біз оқушылардың білім деңгейін анықтай отырып, мынадай 1 Кесте 2.4.1 Оқушылардың білім деңгейі (қалыптастыру кезеңі) деңгей сынып жоғары орташа төменгі Оқушы Саны % Оқушы саны % Оқушы саны % Экспериментальды (15) 1 «П» Бақылау (20) 1 “А” 8 40 % 6 30% 6 30% Сонымен қалыптастыру экспериментінің нәтижесінде 1 “П” эксперимент сыныбында: 1 жоғары деңгейде-39,5% 2 орташа деңгейде-26% 3 төменгі деңгейде-34,5% Ал 1 “А” бақылау сыныбында: 1 жоғары деңгейде-40% 2 орташа деңгейде-30% 3 төменгі деңгейде-30% Сонымен қалыптастыру экспериментінің нәтижесінде біз осындай суретті көріп отырмыз. Келесі кезеңдегі эксперимент, ол оқыту деп аталады. Біз эксперимент Эксперимент барысында жүргізілген сабақтарымыз көп болғандықтан ол сабақтарда қолданылатын Сабақтың тақырыбы: Айналадағы дүние Сабақтың мақсаты: 1 айналадағы дүние туралы түсініктерді кеңейте түсу. Күндіз, түн 2 оқушылардың көз алдына елестету, қайта жаңғырту, ойлау қабілеттерін 3 қоршаған орталарын сүйе білуге тәрбиелеу; Сабақ түрі: дәстүрлі сабақ Сабақ типі: жаңа сабақ Пәнаралық байланыс: әліппе, бейнелеу өнері. Әдіс-тәсілдер: сұрақ-жауап, әңгімелесу, топқа бөлу. Көрнекіліктер: «Күндіз», «Түн» суреттері, карточкалар (екі түрлі), әртүрлі сюжетті Сабақ барысы: Ұйымдастыру кезеңі Өткен сабақта алған ұғымдарын, сұрақ-жауап, топқа бөлу, әдісімен қайталау. Табиғат дегеніміз не? Ол нешеге бөлінеді? Табиғи денелерге нелер жатады? Адам қолдан жасаған заттар нелер? Аспан денелері қайсы? (суреттен көрсету) «Кім жылдам?» ойыны. Балаларды екі топқа бөліп, тапсырма беру. 1-топ – Суреттен өлі табиғат денелерін белгілеу. 2-топ – Суреттен тірі табиғат денелерін белгілеу. Жаңа сабақ. Күндіз, түн түсініктерін қалыптастыру үшін, суреттерді көрсету. Оларды салыстыра Күн қай сағатта шығады? Күн қай сағатта батады? Батар алдындағы көрінісі қандай? Шыққан кездегі көрінісі қандай? Күн батқан соң не болады? Түнде аспанда нелер болады? Олар күндіз болады ма? Күндіз жарық, жылы. Түн-қараңғы, салқын. Күндіз- негізінен еңбек әрекеті. «Күндіз, түн» ойынын ойнату. Күндіз деген кезде, оқушылар әртүрлі әрекеттер жасайды: секіреді, жүреді, Түн дегенде тұрған қалпында қатып қалады. Енді карточкалармен жұмыс. 1-топ. Әліппедегі «Сөз, сөйлем, дыбыс» тақырыбынан алған білімдеріне сүйене 2-топ. Бейнелеу өнеріндегі «Бояулар, түстер» тақырыбынан алған білімдеріне сүйене «Жылы», «Салқын», «Күн сәулесі», «Жапырақ». Бекіту жұмысы «Аққу» суретінің артындағы сұрақтарға жауап беру арқылы Қорытынды Оқушылар өз түсініктері бойынша аспан, аспан денелері, жер бетінде Үйге тапсырма Сызбаны толықтырып жасап, аяқтап келу. Келесі жасаған экспериментіміз-ол үшінші кезең, бақылау кезеңі деп аталады. жүктеу/скачать 0,77 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|