Дәріс № 7 Тақырыбы: қосқұрлықтыларды және рептилияларды медицинада қолдану

1. 
   Амфибияларды медициналық мақсатта қолдану келешегі
   
2. 
   Медицина қажеттілігіне жылан уын жинау өндірісін ұйымдастыру принциптері.
   

ХХ ғасырдың ортасында тыңды жаппай көтеру нәт жесінде Қазақстанның біршама солтүстік облыстарының шөлдері жаппай халықпен тұрақтандырылды. Тек 1954-1957 жылдары республикамызға 640 мың жаңа тұрғындар келді. Ақтөбе облысында1957 жылы тұрғындар саны екі есе, Қостанай облысында – 51 пайызға, Жамбыл облысында – 76 пайызға және т.б. көбейді. Иесіз жазық далаларда ондаған ауылдар мен кенттер, көптеген орталық мекен-жайлар, көптеген ауылшаруашылық техникасы бар совхоз бөлімшелері пайда болды. Үш жылдың ішінде-ақ (1954-1957жж.) тыңға 172 мың трактор, 30 мың жүк көлігі келтірілді, жалпы қуаты 545 КВт (Ашимбаев, 1988) 1665 электр станциялары салынды. Осының бәрі жазық дала бейнесін өзгертіп жіберді, жазық құстарының бірқатарының тіршлілік ету аймағын тарылтты. Қызыл Кітапқа кәдімгі дала құстары – дуадақ, безгелдек, сұлу-тырна, кречетка т.б. енді.

Соңғы онжылдықтарда толық жекешелендіру мен жерлерді мемлекеттік есепке алу салдарында Қазақстанның жазық аймақтарында кері әсер байқалуда. Көптеген тың кенттері ауылшаруашылық техника паркі сияқты жойылған; бұрынғы астық алқаптары игерусіз жерлерге айналған. Сукцессия процесстері күшіне енген, нәтижесінде осы аймақтарға тән табиғи қайта қалпына келтірілуі керек. Сәйкесінше авиафауна құрамы мен құстардың бөлек түрлерінің саны өзгереді. Сонымен көз алдымызда сұлу-тыра мен стрепет саны қалпына келуде, 1990 ж. ортасынан 2000 ж. дейін, қыстақ орындарындағы мәліметтер бойынша дуадақ санының күрт өсуі байқалады. Жазық дала авиафаунасы бай, мұнда 156 түрі немесе Қазақстанда ұя салатындардың жалпы санының шамамен 40% ұя салады. Бірақ олардың 11 жазық үшін индикаторлық аталуы мүмкін – бұл дала бүркіті, тазқара, дала құладыны, кобчик, сұлу-тырна, дуадақ, стрепет, жазық қаншыры, кречетка қара және ды бозторғай. Тек соңғы үш түрі жазық аймақтан шықпайды, қалғандары солтүстік жаққа, орманжазыққа, немесе оңтүстікке, жартылай шөл аймағына шығады. Жалпы шөл және шөлейттік 28 түр, бірақ оның алтауы құрғақ шөлдік және жартылай шөлдік ландшафттарға тән: жазық бүркіті, жазық пустельгасы, авдотка, екітаңбалы, кіші және сұр бозторғай. Жазық авиафаунаның қалған байлықтары - көптеген сулық және су аймақтық тіршілік иелері.
Дәріс № 9