Эволюциялық ілім

Білімді тексеруге арналған сұрақтар

жүктеу/скачать 344,5 Kb. бет 8/57 Дата 08.02.2022 өлшемі 344,5 Kb. #117242 түрі Лекция

Бұл бет үшін навигация:

• 2 лекция - Чарлз Дарвиннің ілімі. Дәрістің мақсаты

Білімді тексеруге арналған сұрақтар: Биологияның дамуына К.Линней қандай үлес қосты? К.Линней жасаған жүйе неліктен жасанды деп аталады? Биологияның дамуына Ж.Б.Ламарк қандай үлес қосты? Ламарктың эволюциялық теориясының негізгі қағидалары қандай? Ж.Б.Ламаркты неліктен алғашқы эволюционист деп атаймыз? 2 лекция -Чарлз Дарвиннің ілімі. Дәрістің мақсаты: Ч.Дарвиннің эволюциялық теориясының негізгі қағидаларымен, эволюцияның негізгі факторларымен, табиғаттағы түрлердің алуантүрлілігімен, олардың бейімделу ерекшкліктерімен таныстыру. Сұрақтар: 1. Чарлз Дарвин өмірбаяны 2. Ч. Дарвин эволюциялық ілімнің негізгі қалаушысы Чарлз Дарвин (1809 -1882) міне осындай ғалым болып шықты. Ол жастық шағынан коллекция жинап, химиялық тәжірибелер жасауға, жануарларды бақылауға әуес болды. Ол 1826 жылы Эдинбург университетінің дәрігерлік факультетіне түсіп, 2 жылдан кейін әкесінің ұйғаруымен Кембридж университетінің діни факультетіне ауысады. Бірақ оны діни оқу емес, жаратылыстану ғылымы (ботаника, зоология) көп қызықтырады. 1831 жылы ол университетті бітіріп, профессор Дж.Генслоның ұсынысы бойынша сол жылы «Бигль» кемесіне табиғатты зерттеуші есебінде қабылданып, бес жылға созылған саяхат кезінде Дарвин түрлердің өзгергіштігіне толық сеніп, зерттеулер нәтижесінде жинақталған материалдардың ықпалымен онда дүние тануға жаңа көзқарас қалыптасады. Дарвиннің 1868 шыққан “Үй хайуанаттары мен мәдени өсімдіктердің өзгеруі” деген кітабы жарыққа шықты. Бұл кітабында ол органикалық дүние үнемі өзгеріп отырады – оған дәлел адамның пайдалы қол тұқымдары шығаруы деп көрсетті. 1871 жылы “Адамның шығу тегі және жыныстық сұрыпталу” деген еңбегі жарияланды. Дарвин бұл кітабында эволюциялық теорияны қолдана отырып адамның жануарлардан шыққанын дәлелдеді. Тіршілік үшін күрес пен өзгергіштіктің нәтижелерін салыстыра отырып, Дарвин табиғи сұрыпталу кезінде белгілі бір орта жағдайларына сәйкес тұқым қуалайтын пайдалы өзгерістері бар даралар басымырақ сақталып, артына өсімтал ұрпақ қалдырады деп есептейді. Оған керісінше, сол орта жағдайларына сай келмейтін, зиянды өзгерістері бар даралар барған сайын аз ұрпақ қалдыра отырып, сан мөлшері азайып, ең соңында түрдің жойылып кетуіне әкеліп соғады. Дарвин табиғатта тірі ағзалар құрылысының бірте бірте күрделенуі және жоғары сатыға көтерілуі - тұқым қуалайтын өзгергіштік, тіршілік үшін күрес және табиғи сұрыпталудың нәтижесі деп тұжырымдады. Ч. Дарвин эволюциялық ілімнің негізін қалап, оның қозғаушы күштерін ашты: Тұқым қуалайтын өзгергіштік эволюцияға материал береді. Тіршілік үшін күресте тұқым қуалайтын пайдалы өзгерістері бар даралар сыртқы орта жағдайларына сәйкес бейімделіп табиғатта басымырақ сақталып, артына өсімтал ұрпақ қалдыра алады. Ал орта жағдайына сай келмейтін зиянды өзгерістері бар даралар бірте бірте жойылады. Табиғи сұрыпталу кезінде ұзақ эволюциялық жолмен тарихи даму нәтижесінде табиғатта жаңа түрлер пайда болады. Ағылшынның көрнекті зоологы Альфред Уоллес өз зерттеулерінің нәтижесін қорыта келе, дәл өсындай эволюция жайлы тұжырым жасап, оны Дарвинге хат арқылы баяндады. Дарвин жас ғылымның табиғи сұрыпталу жайындағы идеясына өте жоғары баға берді. Дарвин бүкіл органикалық дүниенің даму себептерін ашты. Табиғатта түр түзілу және ағзалардың бейімделгіштігін толық қанағаттанарлық тұрғыдан түсіндіріп, шешімін дұрыс дәлелдеді. Міне, осыған байланысты эволюциялық ілім - эволюциялық теорияға айналып дүние жүзінде қолдау тапты. Эволюцияның қозғаушы күштері немесе факторлары анықталды (тұқым қуалайтын өзгергіштік, тіршілік үшін күрес, табиғи сұрыпталу). Дарвинизмнің одан ары дамуына аса көрнекті оқымыстылар ағайынды Ковалевскийлер (В.О. Ковалевский және А.О. Ковалевский), И.И. Мечников, И.П. Павлов, Н.И. Вавилов, А.Н. Северцев, И.И. Шмальгаузен, С.С. Четвериков т.б. үлкен үлестерін қосты, олар өз зерттеулеріне Дарвин идеясын негіз етті. жүктеу/скачать 344,5 Kb. Достарыңызбен бөлісу: