Ғазали ғибыраттары (Еркiн пайымдаулар)
науырыз. Салихлы. Бесағаш
жүктеу/скачать 15,47 Mb.
|
| 25 науырыз. Салихлы. Бесағаш. Таңғы салқынмен ерте ояндым. Тау іші, Өзен сарыны. Сайраған бұлбұлдар. Таңғы азан дауысы жаныңа жағымды-ақ. Өзен бойын араладым. Айналаны қоршаған сұлу шоқылар. Соның ішінде ұшар алқымдағы бес бәйтерек шайқалып тұрған ғимаратқа көзім түсті. Шіркін, таңдап-ақ салған екен! Таңды елден бұрын қарсы алып, күнді елдің ең соңынан шығарып салатын құдайдың қандай сүйген құлы екен? Әр есіктен әркім басын көрсетіп жатыр. Бір араба боп Шүкірәли, Рамазан келді. Ішіндегі аса шаққан, өзімсінгенге өкпесін емес, бауырын ұсынатын, шоқша сақалды, мырза киімді, екі бетінен қаны тамған «тақиялы періште» сиқтанған қария : «Бауырым!» – деп бас салды. Мен де онша қиналмай бауыр баса қалдым. Сөйтсем, Түркияға келгеннен бері «шайтанқұлақтан» тегін сәлем жаудырып жүрген Шүкірәли мен Рамазанның әкесі Көксеген ақсақал осы кісі екен! Шүйіркелесе кеттік. Әуеліде арыдан бір шалып, беріден бір шалып шашыраңқырап кетсек те, сәлден соң әңгіме жүйесін таба бастады. Суыртпақтың ұшы табылды. Мен: бүгін осындағы қарияларға сәлем беремін, Қалибек кәкім мен Қамза Ұшардың үйіне құран оқып шығамын, зират басына барамын. Елмен араласамын, – дедім. «Пәледилерім» келісті. Тек орталық мәдениет майданындағы тігулі киіз үйге бәрі келеді екен. Сонда бір-екі ауыз сөз сөйлеген соң тізгінімді босататын болды.
Көксеген қария: «Бәрі де дұрыс. Түркі елі жер бергенде Қалибек хакім осы араны таңдады. Екеуміз тура осы арасанның анау тұсына күрке тігіп, ем-дом алдық. Хакім ағамыз он төрт жасымнан мені қасына алды. Содан бері үйірінен шыққам жоқ. Көрегенін айтамын. Сонда; «Ей, Көксеген! Түбі түркі жұртына да ес кіреді. Жер тараяды. Күнде кеңшілік жасалмайды. Дәл қазір осы арасанның бойынан жер алайық. Сен де жан басының санын көбейт. Әр қайсың әр түрлі сой алыңдар»,– деді. Сөйтіп осы арасанның бойынан жер алып, үй салдық. Анау текшедегі бес терек егілген үй сонда алынған жерге салынды», – деді. Тура таңертең өзім қызыққан үйім! Енді сатуға бейім сияқты. «Ағайындасқанымыз рас па, менің бұйымтай сұрауыма бола ма?», – дедім. Қауқылдасып қалды. «Онда ана ағаш егілген текшеге Бесағаш деп ат қоямын. Сол ағаштың біреуін маған қиясыздар ма? Онда қисаңыздар ол ағаш мәңгілік менікі, баламның баласына мұра болып қалады және ешқашан сатылмайды. Менің ықтиярымсыз сатсаңыздар халықаралық сотқа беремін. Өйткені, ел өседі, көшеді. Жер мәңгілік қалады. Жерсіз қалсаңыздар – отансыз қаласыздар», – дедім. Көксеген ақсақал: «Уәде!», – деп қос қолын ұсынды. Төс қағыстырып сөз байластық. Бұл әңгімені біздің қыз-жігіттер қуаныса қабылдады. Сонымен, Салихлының таңы мені «помещик» жасады.Ой сала жүрсін дегенім ғой. Әйтпесе... Дегенмен де, меншіктің аты –меншік, уәденің аты – уәде емес пе. Үрім-бұтағының мұны да ескере жүргені жөн. Шіркін, балаларыма бір көрсетсем-ау!   жүктеу/скачать 15,47 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|