Ғазали ғибыраттары (Еркiн пайымдаулар)

Бірақ садақамыз қабыл болмады. Езине асуындағы ойнаған найзағай мен қара нөсер ол үмітті сөндірді. Шатыр ете қап жарқылдағанда жарық көз қарықтырады. Бұл Түркияның қасіретті де қасиетті тарихы жазылған, жалғыз өзі мұқым еуропаның құрама армиясымен соғысы өткен майданды мойнақ. Ең талмалы тұс. Трояның да шабуылға ұшырып, «Одиссея» арқылы тарихта аты қалуы сол теңіз жолының торабында орналасқандығы. Ұлы жолдан бұрылудың мүмкіндігі еш болмады. Бүкіл Түркияны аралағанда маңдайымызды ұстаған Трояға бес шақырымдай жерден бетімізді бұрып өттік. Ол өзі шоқының үстінде, толық қазылмаған қала, түн ішінде күзет те кіргізбейді және мына найзағайлы нөсер ешнәрсе көрсетпейді. Өзегім шым-шым қызып, өкіне Эгей теңізі мен мәрмәр теңізін жалғастыратын мойнаққа келдік. Паромға отырып, он шақырымдай жерде жарқарап тұрған еуропалық қалаға шықтық. Содан Болғарияның шекарасын сызып отырып Тақыртас үстірті арқылы Станболға ... түн ортасында, сағат екіде жеттік.

О, кейуана! Түс ауа шайтанқұлақпен әлсін-әлі мазасыздана хабарласқан Ғалия апай ыстық, қою шайын демдеп, сорпасын дәмдеп, қабағынан мейірім төгіліп бізді күтіп отыр екен! Сонда ғана Хасекең еске түсті. Ол кісі де бірнеше рет хабарласыпты. Ес жиып барып, есеп бердік. «Жолдасын жолда тастамайтын нағыз жігіттің төресі екен» – дедім, әрине, іштей. «Таңғы ырыс – Тәңірден» деп Ғалия апайдың жайлы төсегіне жамбас тигіздім. Қаншама бойкүйезденсем де еріксіз «Күнделікке» самарқаулау қол создым. Түнгі сағат үш жарым екен.
27 науырыз. Станбол: «Түрік дүниесі» мен Станбол университеті. Ұйқым қанып ояндым. Ғалия апайдың сол баяғы бапты қою қызыл шайы. Өз басым шайға емес, мен ұмытыңқыраған ананың, туған апайымның мейіріміне сусындадым. Бұрыннан сыралғы Сыдықан ақсақал таң бозынан келіпті. Рамазанмен шүйіркелесе отырып, бүгінгі күннің жоспарын жасадық.

«Түркі тарихына қатысты кітаптарды іздестірсем...» – дегенде Ғалия апайдың ауызына бірден «Түркі дүниесі» халықаралық қауымдастығы түсті. Жолдың сәті емей немене, осы үйдің бізге таныс қызы Садет қауымдастықтың белді бастығы екен. Рамазанның көне шаһарымен таныса, қысылыса-қымтырыла жүріп Сыдықан аға үшеуміз «Түрік дүниесінің» кеңсесіне келдік. Бір кезде медіресе болған ескі үй зәулім ғимараттардың қолтығына тығылып тұр екен. Өзімізге шай құйып жүрген Садет қарындасымыз қарсы алды. «Түрік дүниесі» қауымдастығы шығарған, арасында О.Сүлейменовтің «Әліп пен ақыны», Қ.Жұмаділдің «Соңғы көші», М.Шаханның өлеңдер жинағы бар, жалпы түркі әлеміне қатысты кітаптар көзіме оттай басылды. Таңдағанымызды алуға Садет қарындасымыз рұқсат берді. Іріктегеніміздің өзі екі қорап болды. Ал көңілге алған Алтынорда, Түркістан, Қазан хандарының жарлықтары мен хаттары көзге көрінбеді. Бұл бұйымтайымызды қайдан болса да тауып беруге ұмтылған Садет қарындасымыз Станбол университеті мен Османлы мұрағатына телефон шалып, іздестіріп жатты.