Базис = Спот - Фьючерс Біз сұрақ қоюымыз мүмкін: неге фьючерс пен «спот» бағалары синхронды қозғалыста болады? Себебі, жоғарыда айтылғандай, фьючерс саудагерлері бағаны анықтау кезінде бәрінен бұрын қолма қол немесе споттық нарыққа бейімделеді.
Мысал:Бүгін 2014 жылдың 28 қаңтары. Иридий нарығында тыныштық байқалады. Қолма- қол металл трой унциясы $1000 кетіп жатыр. Бұл жағдайда жеткізуі 28 шілдеде болатын фьючерс қанша тұратын болады (шамамен алсақ)?
Саудагерлер қандай бағаға бейімделуі қажет?
Егер жарты жыл ішінде иридий бағасы өзгермейді деп алсақ (бұл болжам өте шартты және саудагерлердің ойын көрсету үшін алынған), ал иридийді биржа қоймасында сақтаумен байланысты шығындар жарты жыл ішіндегі металдың құнының 1 пайызын құраса, онда әлбетте, саудагерлер $1010 немесе соның шамасында келісімге отыру керек.
Алайда, мұндай жағдайлар таза күйінде тауар нарығында кездесе қоймайды: фьючерс бағасына қосымша маусымдық фактор әсер етеді.
Мысал:Бүгін 2014 жылдың 30 тамызы. Жылытуға арналған мазут нарығында тыныштық. Қолма қол мазут 1 галлоны $0,9675 сатылып жатыр. Тауардың жеткізілуі 30 қарашада, коммуналдық қызметтер от жағу маусымын бастайтындығына байланысты оның бағасы өскен жағдайда фьючерс қанша тұруы қажет?
Соңғы 10 жылдағы статистикалық ақпаратты ашайық. Одан көретініміз, от жағуға арналған мазуттың 30 қарашадағы орташа бағасы 1 галлоны $1,1020 тұрады.
Және метеорологтар қырық градустық аязға уәде етпесе, және сәйкесінше, қараша-желтоқсанның орта температурасы әдеттегіден аспаса, $1,1020 санын біз шартты түрде фьючерстік баға ретінде мазуттың 2014 жылдың 30 қарашасында жеткізу бағасы ретінде алуымызға болады.
Бұл мысалда біз шамалап бейімделу үшін биржа қызметкерлері өткен жылдардың статистикасын пайдаланатынын байқаймыз. Дегенмен, әдістемелік жағынан мұндай көзқарас дұрыс емес, себебі көп жағдадйда статистика нарықта болашақта не болатынымен ешқалайда байланысты емес.
Сонымен, фьючерс саудагерлері мазутты қарашаның аяғында 1 галлонын $1,1020 сатып алуға дайын. Сатушылардың бағасымен келісуге бұл қарапайым статистика жеткілікті бола ма екен?
Мысал:Саудагерлердің бірқатары фьючерстерді $1,1020 сатып алуға өз сұраныстарын беріп қойды. Алайда, банктік пайыздық нормасы қазіргі уақытта жылына 200% құрап отыр, демек, үш айда (30 тамыз бен 30 қараша аралығында) банктен әр салынған доллар үшін бес цент алуға болады (20% / 4 = 5%).
Мазут нарығында енді біз нені байқаймыз? Қолма қол мазутты $0,9675 сатылып жатыр, ал 30 қарашада жеткізілетін фьючерсті $1,1020 сатып алуда!
Демек, егер пысық саудагер қазан құятын жанар майды бүгін $0,9675 сатып алып және 30 қарашада $1,1020 сатса, онда әр салынған доллардан он төрт центтен пайда табады! – ($1,1020 / $0,9675 =1,139…).
Ендеше, фьючерстерді $1,1020 сатып алу қолайсыз, ал мазутты «спот» жеткізілуімен параллельді сатып ала отырып сату - тиімді! Мұндай операциялар нәтижесінде фьючерс пен «спот» бағалары жеткізуге біршама бұрын бір-біріне жақындайды; 30 қарашада жеткізілетін жанар май фьючерсі $0,9675 + 5% = $1,0159 –дан қымбат емес бағамен белгіленеді.
Бұл мысалдан біздің көретініміз:
- Біріншіден, банк пайызының нормасы (берілген жағдайда жылына 20%, кварталына 5%) базистің өзіндік шектеушісі болады ($1,0159 – $0,9675 = $0,0484-ға тең болатын), яғни, фьючерс нарығы ақпаратпен басқарылады; - Екіншіден, фьючерс пен «спот» баға белгілеімдерінің өзара қозғалысы (берілген мысалда – «форвардейшн») нарықтағы жалпы жағдаймен және маусымдық факторлармен анықталады. Қозғалыстың – қоршаған әлемдегі жағдайларға спот пен фьючерстің реакциясының өзіндік бір формасы деп те айтсақ болады;
- Және соңғы, үшіншіден, «спот» пен фьючерс екеуі қосылып бірыңғай жүйені құрайды. Барлық қаралған жағдайларда базис < 0. Алайда, әрқашанда олай болмайды.
Мысал:Бүгін – 10 наурыз 2014 ж. Бір ай ішінде никельдің әлемдік бағалары тоннасына $9200-дан $8900 төмендеді. Сарапшылардың жорамалына сәйкес, төмендеу тенденциясы әлі де жарты жылға дейін созылады. Оған қоса, ресейлік «Ноильский никель» кәсіпорыны жақын арада металдың ірі партиясын сатады деген ақпарат нарыққа тарап кеткен.
Бұл жағдайда, Лондондық метал биржасында ("LME") 24 шілдеде жеткізілетін фьючерстер мысалы, «споттан» арзанырақ тұруы мүмкін – айталық, $8850: ал бұл «бэквардейшн» жағдайы болып табылады.
Алайда, әдетте, мұндай жағдай ұзаққа созылмайды, себебі қоймаларда тауар сақтап отырған саудагерлер оларды нақты нарықта сата бастайды және фьючерстен сатып алады. Нәтижесінде, «спот» пен фьючерс баға белгіленімдері тағы да жақындай бастайды.
Кейбір зерттеушілер нарықта нақты тауардың дефициті (аздығы) байқалғанда «бэквардейшн» жағдайы пайда болады деп есептейді (мысалы, «спот» $50 жүреді, ал фьючерс одан артта қалады, айталық $48 баға кесіледі). Алайда, көп жағдайда, егер сұраныс ұсыныстан көп болса, нақты тауардың баға белгіленімі де өсе бастайды, фьючерс сол мезетте жоғарыға көтеріледі; оның өзінде базис модулі өседі. Нарық тынышталған кезде, базис модулі қайтадан тарылады. Бұл алып-сатушылардың қызметімен байланысты: өсім кезінде олар эмоцияға түсіп, бір-екі күнде ақыр заман келеді деп ойлайды; ал тоқырау кезінде нарықты қыздыруға олардың ешқандай себебі болмайды.