Философия, оныњ пєні, негізгі баѓыттары, функциясы жєне зерттеу объектісі
-тақырып. ХVІІІ-ХІХғ бірінші жартысындағы дворяндық- мемлекеттік педагогика
жүктеу/скачать 253,5 Kb.
|
| 3-тақырып. ХVІІІ-ХІХғ бірінші жартысындағы дворяндық- мемлекеттік педагогика.
1. Ресейде мектепке дейінгі педагогиканың қалыптасуы. 2. Н.И.Новикованың және В.Ф.Одевскийдің мектепке дейінгі тәрбиеге көзқарасы мен еңбектері. Россияның мемлекеттік жағынан орталықтандырылуы, ол әсіресе I Петрдің патшалық еткен түсында күшейіп еді, кептеген панасыз балаларға қамқорлық жасауға мемлекеттік сипат беру қажет дегенге жеткізді. 1706 жылы «тастанды балаларға арналған үй» ашылды немесе ол некесіз туылған балалар үйі деп те аталды. I Петрдің бұйрығы бойынша кейбір монастырьлар жанынан өзіндік тәрбие үйлері ашылған болатын. XVIII ғасырдың екінші жартысында Петербург пен Москвада тастанды-балалар мен панасыздар үшін мемлекеттік жетімханалар ұйымдастырылды. 1763 жылы Москвада тәрбие үйі ашылды, кейіннен оның филиалдар бірқатар калаларда жұмыс істей бастады. Жетімханалар мен тәрбие үйлерінде, әсіресе емшектегі балалар арасында өлім-жітім қисапсыз көп болды. Мысалы, Москва тәрбиелеу үйіне 1764 жылы 524 емшектегі бала қабылданған-ды, соның 424-ті өлді, 1767 жылы 1089 бала қабылданды, 1073-і өлді. Мұндай жағдай Россияның жабық тәрбие мекемелері үшін тіпті Октябрь революциясына дейін тән бол-ды. Тіпті 1906 жылы Рязань земствосындағы жетімханаға келіп түскен емшектегі балалардың өлімі 77,8 процент, Минскі жетімханасында 77,9 процент болды. Москва тәрбиелеу үйінде, 1907—1910 жылдардың ресми есептері бойынша, емшектегі балалардың өлімі 30-дан 40 процентке дейін-гі аралықта кұбылды. Замандастар пікіріне қарағанда, бұл мәліметтер-тым кемітіліп көрсетілген. Бұл тәрізді құбылыстар себептерінін тамыры әлеуметтік кұрылыста, еңбекші балаларына деген мемлекет камқорлығының жоқтығында болды. Бұл мекемелерде — тәрбие үйлерінде, жетімханаларда өлім болуының басты себебі педиатрияда қолданылатын «госпитализм» деген терминде деседі. Мұның өзі бүкіл зиянды құбылыстар жиынтығын қамтиды: жабық мекемелерде — оның емдеу түрлерінде де, сондай-ақ қамқорлыкка алуға арналған түрлерінде де балалар бұлардан зардап шекті. Құнсыз, жасан-ды тамақ беруден болған түрлі ас қорыту органдарының бұзылуынан, жиренуден, нашар гигиеналық жағдайға байланысты балалар түрлі жұқпалы аурулардан өліп жатты. Тірі қалғандары дене құрылысы жағынан нашар дамыды: бойы мен салмағы жағынан кенже калды, ауруға қарсы иммунитеті төмен болды, ауруға жиі шалдыкты. Бұл балалар үшін психикалық госпитализм деп аталатынға тән болды, бұл мынадай құбылыстар түрінде бейнеленді: жалпы самарқаулық, аз қозғалушылық, -қимылдың кеш дамуы (балалар көбінесе 2 жасқа қарай ғана жүре бастайды). Тіл дамуындағы күрт артта қалушылық ерекше бай-қалатын, олар 3 жасқа қарай тек кейбір сөздерді ғана сейлейтіи. Олардың көңіл күйі көбіне жабыңқы болып жүрді, басын тынымсыз шайқап, денесін селкілдетіп немесе қолын ербеңдетіп орынсыз қимылдар жасайтын. Жоқтан қорқып, үрейлене беру немесе кім көрінгенге тиісу жағдайлары балаларға тән қасиет болып жүрді, мұның өзі психикалық жағынан кеміс қалушылықты ғана емес, сонымен бірге оның бұзылуын да сипаттап отырды. Кейініректегі зерттеулер керсеткеніндей, госпитализмнің негізгі себептерінің бірі жоғары нерв қызметінін дұрыс дамуы үшін қажетті жағдайлардың жеткіліксіздігі, тәрбие ісінің тамақ ішкізумен, жай бағып күтумен шектелуі ғана болды. Балалардың жабық мекемелерінде, семьядағы сиякты баланы астыүстіне түсіп, мол мәпелейтін, маңызды да кажетті табиғи тәрбие кұралдары болмады. Патрондау жүйесінің де, яғни мемлекет тарапынан болмашы жәрдем төлеумен балаларды семьяда тәрбиелеуге берудің де, тиімділігі аз болып шыкты. Москвадағы тәрбие үйінің деректері бойынша, 1772 жылдан бас-тап 15 жыл ішінде патрондарға 9 мыңнан астам бала беріліпті, сол мер-зімпің аяғында тек 1 мыңы ғана тірі калған. XVIII ғасырдан бастап орыстың мектепке дейінгі педагогикасы қалыптаса бастайды. Отандық ғылымды, оның ішінде педагогика ғылымын дамытуда аса көрнекті ғалым Михаил Васильевич Ломоносов (1711— 1765) ерекше орын алды. Ол «Орыс халқын сақтау және көбейту туралы» деген өз еңбегінде ұлттьщ нығайып, дамуы үшін қажетті әлеуметтік, меди-циналық және педагогикалық шаралар программасын үсынды. Ломоносов шаруалардың экономикалык жағдайын жақсартуды, помещиктер озбырлығын азайтуды, жас босанған әйелдерге медициналық жәрдем ұйымдастыруды, бұл үшін акушеркаларды оқытуды жолға қоюды, «кіндік шешелердің съездерін» өткізуді, отандық емшілерді даярлауды міндетті іс деп есептеді. Ол баланы суық суға салып шоқындыратын шіркеудің кең тараған әдет-ғұрпына мүлде қарсы шықты. «Надан поптарға физиканы түсіндірудің қажеті жок... Суық суға салып, зорлап шоқындырғысы келе-тін, туғаннан және шоқындырғаннан кейін өз пайдасы үшін жаназасын шығарғысы келетін қаныпезер поптарды, жендеттер дер едім». Халықтың надандығы мен жоққа сенушілігіне қарсы күресу үшін Ломоносов «халық денсаулығы туралы кітапшалар» басып шығаруды ұсынды. Орыс педагогикасын дамытуда XVIII ғасырдың екінші жартысындағы белгілі мемлекеттік қайраткер И. И. Бецкой (1704—1795) маңызды роль атқарды. Оның жобасы бойынша Россияда бірінші рет тәрбие үйлері ашылып, олардың түрлі басқару орындары құрылды. И. И. Новиковтың (1744—1818) «Балаларды тәрбиелеу және ұстаздық ету туралы» трактаты ерекше назар аударды, онда ақыл-ой және адамгершілік тәрбиесі, эмоциялық даму мәселелері терең ашып көрсетілді. жүктеу/скачать 253,5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|