Физикалық география


Тасқын – қарқынды жауған жаңбыр мен қардың еруі салдарынан орын алған су тасқыны. Кептелу



бет40/74
Дата01.12.2022
өлшемі8,5 Mb.
#160749
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   74
Байланысты:
8 жаңа формат ворд

Тасқын – қарқынды жауған жаңбыр мен қардың еруі салдарынан орын алған су тасқыны.
Кептелу – бұл ірі және ұсақ мұз кесектерінің жинақталып қалуы.
Сеңнің тоқтауы – мұз қатқан кезде су арнасының күпсек мұзбен бітеліп қалуы, соның салдарынан тірелу орын алады және сеңнің тоқтауы түзілген жерден жоғарыда су деңгейі көтеріле бастайды.
Желқума тасқын дауылды және күшті желдің әсерінен туындайды.
Су тасқынынан келген зиян тікелей және жанама зияндар деп бөлінеді.

Су тасқынынан келетін тікелей және жанама зияндар

2040 жылға қарай 600 млн бала су тапшы аудандарда тіршілік ететін болады. Қазір 36 елде « су тапшылығына байланысты төтенше жоғары деңгей мәселесі» бар. Қазіргі уақытта 5 жасқа толмаған балалар таза судың жетіспеуінен және санитарлы жағдайлардың нашарлауынан туындаған дияриядан көз жұмуда. Бес жастан кіші 156 млн бала үшін судың жетіспеушілігі олардың психофизикалық дамуының тежелуіне әкеліп отыр. Нигерия,Сомали,Оңтүстік Судан және Йеменде су жетіспейді.
Іле өзені – Жетісудағы ең ірі өзен. Жалпы ұзындығы 1439 км болатын өзен бастауын Қытайдан алады. Іле Солтүстік Тянь-Шаньнан бастау алатын Текес және Күнгес (Күнес) өзендерінің қосылуынан пайда болған. Жылдық орташа су шығыны – 472 м/с (Қапшағайда). Іле қар және мұздық суларымен қоректенеді. Өзендегі ең жоғары су деңгейішілде-тамыз айларында байқалады. Сағасындағы орташа су шығыны – 329 м3 /сек. Іленің ірі салалары- Түрген, Талғар, Күрті, Шелек, Шарын, Өсек. Іле өзені Сарыесік-Атырау және Тауқұм құмдарының арасындағы жазық бойымен ағады.


29. Табиғат зоналары және биіктік белдеулері
Табиғат зоналарыландшафттары, жануарлар мен өсімдіктер әлемі ұқсас өте ірі табиғат кешендері.Табиғат зоналары – белгілі бір аумақта жылу мен ылғалдың таралу жағдайларына өсімдіктер мен жануарлардың қалай бейімделгендігінің, климаттық ерекшеліктердің салдарынан жансыз табиғаттың компонеттері қандай қасиетке ие болатындығының көрсеткіші.
Түрлі температурада су бетінен буланатын буланатын ылғал мөлшері буланғыштық деп аталады. Мысалы тундрада жауын-шашын мөлшері 300 мм,буланушылық 200 мм,ылғалдану коеффициенті 1,5-ке тең.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   74




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет