Г.М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия

Г.М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия 
127 
ГЛОССАРИЙ 
Геодезиялық базис
– үлкен дәлдікпен ӛлшенген және триангуляцияның 
жақтарын анықтауға арналған екі бекітілген жергілікті жердегі нүктелердің 
арақашықтығы. 
Базистік тор
– триангуляция жағының ӛлшенген базисті 
байланыстыратын жергілікті жердің геодезиялық құрылымы. 
Ӛлшенген биіктегі теңдіктің салмағының мағынасы 
k
n
р
Р
ср







.
, мұндағы 
P
- теңдіктің салмағы және
p
- ӛлшенген салмақтың негізгі саны.
n
- барлық 
ӛлшенген, 
k
- керекті саны. 
Геодезиялық көріністер
– кедергіні ескермегендегі визирлі сәулет 
жапқыш. Атмосфералық жағдайдың деңгейі, визирлік мақсатты түсірудегі 
сапасына әсер кенде құралдық кӛру дүрбісі мен қарау. 
Геодезиялық биіктік
– референц жазықтығындағы жер бетінің биіктік 
нүктесі-эллипсоид нормаль биіктік пен аномаль биіктіктер қосындысы 
арқылы анықталады. 
Гаусс проекциясы 
– жазықтыққа эллипсоид бетінің кескіні немістің 
ғалымы К.Ф. Гаусстың ұсынысы бойынша: 
1) эллипсоид меридинасының біреуі ось ретінде және меридиана 
доғасының ұзындығы сақталғандағы жазықтықта абсцисса ӛсімен 
кескінделеді; 
2) 
теңбұрышты проекция (бейнеленген фигураның жазықтағы 
бұрыштардың ӛзгермей сақталады). 
Геодезиялық сызық
– кез-келген беттегі ең қысқа ара-қашықтықтағы 
сызық. 
Геодезиялық тор
– жер бетіндегі пункттер жүйесі, жергілікті жердегі 
арнайы таңбалар мен центрлерден бекітіледі. Олардың жағдайдары планда 
және биіктікте анықталады. 
Геоид
– Деңгей бетте болған, ашық теңіз бен тыныштық күйдегі мұхит 
бетімен сайкелетін және материктер астымен жалғасқан Жер пішіні. 
Геоцентрикалық координаттар
– Пункттер тізілімінің жүйеленуі 1: 
200 000 масштабтағы карта бетінде орналасқан немес жұмыс істелінген аудан 
аймағындағы, яғни онда атаулары мен пункт кластары тікбүрышты 
координаталары, абсолюттік биіктігі кӛрсетіледі. 
Квазигеоид 
– Жер пішінін және оның гравитациялық алқабын М.С. 
Молоденский теориясындағы геоидқа жақын кӛмекші бет. Жер бетіндегі 
референц-эллипсоидының бетін астрономиялық, геодезиялық және локальды 
гравиметриялық ӛлшегендегі нәтижелерге салыстырмалы түрде қатаң 
анықталады. 
Координатты зоналар 
–Жер бетінің бӛліктері екі меридианмен 
шектелген, олардың әрқайсысы СССР-да қаблыданған Гаусс проекциясы 
бойынша бейнеленеді. Зоналар бойлық бойында 6

және 3

ӛлшемде болады. 

жүктеу/скачать 1,82 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: