Г.М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия 96
.
MNCosBdBdl dP
(102)
Түсіріс трапеция ауданы мына формуламен анықталады.
,
2
III II I Kl P
(103)
;
85
.
705282
180
2
b K
;
2
1
'
m BCosB Sin A I
;
3
2
3
'
m B BCos Sin B II
;
5
2
5
'
m B BCos C III
.
0000017
.
0
'
:
0011240
.
0
'
;
0033635
.
1
'
C B A Берілген формула бойынша аудан 0.001
2
км дәлдікте есептеледі.
Өзара кері нормальды қиылысу . Эллипсоид айналу бетінен екі А және В нүктелерін алайық, олардың
ендіктері – В1 және В2. А және В нүктелерінде эллипсоид бетінен n
а және n
в нормальдарын жүргіземіз. А нүктесінен және жазықтық нормалынан
жүргіземіз.
А n
а В және В n
в А нормальды жазықтықтары ӛзара сәйкес келмейді,
ӛйткені n
а және n
в кеңістікті қиылысу түзуі болып келеді. Олар эллипсоид
бетінде қиылысқанда АаВ қисығын береді. Бұдан АаВ қисығы А нүктесі
үшін түзу нормальды қиылысуы болады, ал В нүктесі үшін нормальды
қиылысу керісінше болады, ВвА қисығы В нүктесі үшін түзу қиылысуы
болады, және А нүктесі үшін кері болады. АаВ және ВвА нормальды
қиылысулар ӛзара кері нормальды қиылысулар деп аталады.
Ӛзара кері нормальды қиылысулардың сәйкес келмеуін екеулік
нормальды қиылысу деп аталады. Ӛзара –кері нормальды қиылысу екеулігі,
оларды практикада қолданғанда қиыншылық туғызады. Мысалы,
триангуляцияның ӛлшенген үшбұрыш бұрыштары эллипсоид бетінде
нормальды жазықтықтармен жобаланады, осыдан кейін үшбұрыш контуры
ӛзара нормаль қиылысудың екеулігінен тұйықталмаған болады. Бұл
анықталмаушылықты болдырмау үшін эллипсоид бетіндегі А және В
нүктелерін ерекше қисықтармен қосады, оларды геодезиялық сызық деп
аталады.
Геодезиялық сызық эллипсоид бетінде нүктелерді қысқа арақашықтық
бойынша қосады. Геодезиялық сызықтың жазықтықтағы аналогы түзу сызық
болып келеді.
Эллипсоид айналуындағы геодезиялық сызықтарының кез-келген
нүктесінде параллель радиус және геодезиялық сызықтың синус азимуттары
жүргізілген–ӛлшемдері тұрақты.
c const A r
sin
, (104)