Г. М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия 3
Г.М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия
жүктеу/скачать 1,82 Mb. Pdf көрінісі
|
Жограы геодезия оку куралы
| Г.М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия
97 мұнда r - параллель радиусы; B N r cos . (104 )-формула Клеро теңдігі деп аталады. Эллипсоид бетіндегі геодезиялық сызық (азимуттар 90 о немесе 270 о жақын емес) ӛзара кері нормальды қиылысулар арасында бұрышты 1:2 бӛледі және осы нүктеде түзу нормальды қиылысуға жақын орналасады. Егер геодезиялық сызық азимуты 12 А = 90 немесе 180 болса, яғни А және нүктелері бір меридианда жатса, тура және кері нормальды қиылысулар және геодезиялық сызықтар қосылады. 90 және 270 жақын азимуттарда ( А және В нүктелері бір параллельде жатады), тура және кері қиылысулар сәйкес келеді. Геодезиялық сызықтардан жасалған эллипсоид бетіндегі үшбұрыш сфероидтық үшбұрыш деп аталады. Эллипсоид бетіндегі геодезиялық есептеулерді шешу. Қабырғалар ұзындығы 2500км аспайтын референц-эллипсоидтағы үшбұрыштарды сфералық деп есептеуге болады, олар радиусы R 0 сфераға жатқызылған, референц-эллипсоидтағы үшбұрыштың орта ендігі В 0 сәйкес келеді. Сфералық үшбұрышты шешу кезінде үшбұрыш қабырғаларының ұзындығын оларды бұрыштарға ауыстырмай-ақ сызықтық ӛлшемдермен алуға мүмкіндік беретін екі әдісті қолданады. Мұндай әдістерге Лежандр теоремасы бойынша үшбұрыштарды шешу және аддитамент әдістері жатады. Лежандр теоремасы бойынша кіші сфералық үшбұрыштарды шешу. Егер референц-эллипсоидтағы үшбұрыштардың қабырғалары 250км аспайтын болса, онда мұндай үшбұрышты Лежандр теоремасын – жазық тригонометрия формулаларын қолданып, оларды сфералық үшбұрыштар деп қабылдау арқылы шығаруға болады. 1887ж. Лежандр мынадай теореманы дәлелді: Егер жазық және сфералық үшбұрыштар қабырғалары ӛзара тең болса, онда сәйкес келетін жазық үшбұрыш бұрыштары сфералық үшбұрыш бұрыштарына тең, олар сфералық артықшылықтың үштен бір бӛлігіне қысқартылған. Сфералық артықшылық деп сфералық үшбұрыш бұрыштарының және жазық үшбұрыштардың қосындысының айрымын айтады 0 180 ) ( С В А (105) |