Г. М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия 3
Г.М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия
жүктеу/скачать 1,82 Mb. Pdf көрінісі
|
Жограы геодезия оку куралы
| Г.М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия
109 интерполирленгендегі қосындысынан шығады. Осылай алынған отвес ауытқуы астрономо-гравиметриялық деп аталады. Тіктеуіш ауытқуын құру Жердің физикалық бетінің ӛлшенген биіктігінен рефенц-эллиспоид бетіне кӛшкенде түзету есептеріне ӛте қажет. Тіктеуіш ауытқу арқылы астрономиялық және геодезиялық координаттар арасында байланыс орнатылады. Тіктеуіш ауытқуы сызығы арқылы ӛлшенген астрономиялық азимуттан геодезиялыққа Лаплас теңдігі кӛмегімен дәл ӛту орындалады. tg A m m . (129) Биіктік есебінің жүйесі. Геометриялық нивелирлеу кезінде нивелирдің визирлік осін отвес сызығына перпендикуляр және деңгей бетіне тигізіп орнатады. Геометриялық нивелирлеумен алдынғы және артқы рейканың нӛлі арқылы ӛтетін деңгей бетінің ара қашықтығын анықтайды Жердің сығылуынан деңгей беті, тартылыс күші және Жердің орталық күшінің әсері, әртүрлі тығыздықта болатын массаны Жер денесінде тегіс орнатпағаннан ӛз араларында параллель емес. Сондықтан аралас пунттар арасындағын ӛлшенген биіктіктер нивелирлеу әдісіне байланысты. Әр деңгей бетінде W потенциалы тұрақты. Осыдан деңгей бетіндегі потенциалдарды салыстырғаннан олардың айырмашылығы нивелирлеу жолына байланысты емес. Сондықтан Жер бетінің физикалық фигурасын зерттегенде ӛлшенген биіктіктеулерден ауырлық күш сәйкес келетін потенциалдар айырымының операцияларына ӛтеді. Жалпы принципке сәйкес гравитациялық ӛрісте биіктіктігін анықтауда биіктік сәйкес келетін деңгей беттері арасындағы ауырлық күшінің орта интегралдау мәнінен потенциалдар айырымының қатынасына тең: , 0 m M g W W H (130) мұнда M W W 0 - Жердің физикалық бетіндегі нүктемен және О есеп алу бетіндегі нүктелер арасындағы потенциал айырылымы; m g - осы нүктелер арасындағы ауырлық күшінің орта интегралдау мәні. M W W 0 потенциалдар айырымын М нүктесінің геопотенциалды саны деп атайды . Геодезиялық жұмыстарда үш геопотенциалды биіктік жүйесінде қолданылады: нормальды, ортометрлік және динамикалық, сонымен қатар геодезиялық биіктік жүйесін қолданады. Биіктік жүйесі есеп алу бетіне байланысты. |