Г. М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия 3
жүктеу/скачать 1,82 Mb. Pdf көрінісі
|
Жограы геодезия оку куралы
| Бақылау сҧрақтары:
1. Жердің гравитациялық ӛрісі дегеніміз не? 2. Геопотенциал деген не? Г.М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия 113 3. Деңгейлі бет деген не? 4. Эллипсоид бетіне ӛткенде ӛлшенген кӛлденең бағыттарға қандай түзетулер енгізіледі? 5. Ӛлшенген қашықтықты редуцирлегенде қандай формула қолданылады? Г.М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия 114 10 ГЕОДИНАМИКАЛЫҚ ЗЕРТТЕУЛЕР 10.1 Геодинамикалық зерттеулердің тҥсіктемесі Геодинамика қазіргі геодезия Жердің ішкі және сыртқы динамикасының ғылымын анықтайды, астрономияда, геодезияда, геологияда, геохимияда, геоморфологияда дамытылады және басқа Жер туралы және жер айналысындағы кеңістікті ғылымдарда анықталады. Геодезия геодинамикалық құбылыстарды зерттейді, ол Жердің планеталық эволюциясымен байланысты. Геодинамикалық зерттеулердің пәні болып: масса орталығында полюстер қозғалысы, Жердің бірқалыпты айналмауы Жер қабатының деформациясы және литосфералық плиталар, теңіз және мұхиттардың деңгейі мен жаға сызығының ӛзгеруі, оның фигурасының және физикалық ӛрісінің уақытша ӛзгеруі есептеледі. Осы уақытша геодинамикалық аспектілер геодезияда жер беті және Жер серіктік астрономиялық-геодезиялық бағдарламаларды және гравиметриялық жұмыстарды ӛңдеуде анықталатын фактор болып келеді. Масса орталығында полюстер қозғалысы, Жердің бірқалыпты айналмауы, жер қабатының және литосфералық плиталардың деформациясы, теңіздердің және мұхиттардың жаға сызықтарының ӛзгеруі, дене массасының және Жер бетінің ауысуы, оның уақытша ӛзгеруі және фигурасы және физикалық алқабының ӛзгеруі, бұл негізгі құбылыс бастамасы, геодинамикалық зерттеулердің пәні болып келеді. Планетарлы және регионалды масса ассиметриясы Жердің бетінде және денесінде, гидросфера және атмосфера, ал тұрақты қозғалыста болады, Жер- Ай-Күн ғарыштық үшеулікте кеңісті-уақытшалық гравитациялық бір-біріне ықпалының ӛзгеруі Жер айналуының параметрлерінің ӛзгеруі және литосфералық плиталар Жердің ӛз түрінде динамикасының инерция орталығына қатысады. Жалпы геодинамикалық спектр кӛрінісі кӛпсалалы; планетарлы, барлық планетаға қатысты; регионды, континент шегінде болады немесе литосфера плитасында болады; облысты, 1-3 мың км территориясында, 50...500 км радиуста локальды түрде таралады. Геодинамикалық кӛріністер ішкі және сыртқы болып бӛлінеді, ал уақытша шкала бойынша – ғасырлық, ұзақ және қысқа периодтық, тұрақты (регулярлы) емес болып бӛлінеді. Қазіргі геодезияда негізгі объект ол Жердің сыртқы динамикасы оны сипаттайтын параметрлер жер беті және Жер серіктік астрономиялық- геодезиялық және гравиметриялық бақылаулар жолымен анықталады. Жер кӛрінісінің ең сипаталатын жері – бұл материктер және мүхиттардың планетарлық ассиметриясы. Оңтүстік полюсте ең биік континент – |