Г. М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия 3
Г.М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия
жүктеу/скачать 1,82 Mb. Pdf көрінісі
|
Жограы геодезия оку куралы
| Г.М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия
117 Жер бетінің GPS кӛмегімен ғаламдық мониторингті халықаралық геодинамикалық қызмет кӛрсетулер орындалды (ХГҚ). ХГҚ 1993 ж. құрылған, ол әлемдік түрақты тораптарды біріктіріп GPS арқылы бір торапқа құрылады. Қазіргі кезде 500-дей негізгі станциялар және 200 функционалды станциялар жұмыс істелді. Тораптардың тығыздығы бір тегіс емес кӛбі Батыс Европада, АҚШ. Ресей территориясында екі станция бар – Менделеев және Иркутск. Региональды және локальды торап мониторингімен бақылау әдетте циклдермен немесе үзіліссіз, немесе аралас технологияларымен жүргізіледі. Циклдік бақылаулар “кампаниялар”. Геодезиялық торап белгіленген уақыт арасында бірнеше қозғалу қабылдануларымен ауыстыру және бақылау күндерінің кестесі бойынша орнатылған. Үзілмейтін бақылаулар. Станция торабын жалғастырылған уақыт арасында үзілісіз бақыланады. Ғаламдық деңгейде дамитын GPS – торабы жалпы жер шары жүйесінің есептеріне рұқсатты қамтамасыз ететін станция болады, Жер ориентирінде параметрлер және дәл Жер серіктік эфимеридтерге. Аймақтық деңгейде үзіліссіз мониторинг ӛрісті түсірістерге базалық ӛлшеулерді жобалауды есеп беру жүйесімен байланыстырып қамтамасыз етеді. Мұндай тораптардың Онтүстік-Калифорниялық GPS – құрамы және Жапониядағы халықтық GPS массиві немесе торабы деп аталатын екі түрі бар. Бірінші тор Солтүстік-Америкада және Тынық мұхит тектоникалық плитасында активті қозғалыстағы ауданда орналасқан, екіншісі – орта арақашықтықпен 30 км болатын 1000 пункттен тұрады және Жапония территориясында жылдамдық станциясынан бақылайды. Аралас геодезиялық өлшеулер. Аралас ӛлшеулерде алқап қабылдағыштары ӛзінің тұрған орнын жұмыс істеп тұрған массивке қатысты орындалды. Шет елдерде бұл технология MOST (Multimodal occupation strategy) атауын алған. Аймақтық геодинамикалық тораптарға Орталық Европадағы геодинамикалық торап жатады. Ол 11 мемлекеттің 31 станциянын қосады. Оның 7 станциясы МГТ глобальды торабына кіреді. Бақылаулар 5-6 тәулікті сеанстар циклдармен аралығы 30 секунд болатын бақылауларда жүргізіледі. Пункттар арасы 300-500 км болғанда орташа квадраттық қателік станциядағы ендікте және бойлықта тәулігіне 1-2 мм құрады, ал геодезиялық биіктіктерге 5 мм тең. Жергілікті геодинамикалық тораптарды негізінен компанияларда кӛп мӛлшерде құрады. Мысалы, Тюмен облысындағы Губкин торабы. Тораптың мақсаты –жергілікті жерді пайдалану процесінде Жер бетінің деформациясын бақылау. |