Г. М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия 3
Г.М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия
жүктеу/скачать 1,82 Mb. Pdf көрінісі
|
Жограы геодезия оку куралы
| Г.М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия
115 Антарктидада орналасқан, ал Солтүстік полюсте Солтүстік мұзды мұхит ауданына тең. Тынық мұхиттың ойығына (впадина) Африка материгінің бедері жауап береді. Жер бедері экватор жазықтығына қатынасты ассиметриялы, 105 0 меридиан жазықтығында да шығыс ендігінде. Бұл меридиан жазықтығында жер полюсінің ғасырлар бойғы бағыттары анықталған. Құрлықтың және мұхиттың планетарлық ассиметриясы, Жер бедері, гидросфера және атмосфера, тұраққозғалыста болатын Жердің ӛз айналуында планеталары ықпалымен және Күн-Жер-Ай ғарыштық жүйеде гравитациялық ӛріс ауысады. Қазіргі кездегі астрономиялық-геодезиялық ӛлшеулер арнайы бағдарламалармен планетарлы және регионалды масштабта орындалатын және қатаң түрде математикалық әдістерде ӛңделетін, жер қабатына және литосфералық плитаға жоғары баға береді. Аспан денелерін лазерленген ӛңдеп және радионтерферометрмен бақылағанда Тұнық мұхиттың литосфералық Евразияны қосқанда 7 см жылыңа құратынын, ал Солтүстік Америка мен Еуразия плиталарының қозғалу жылдамдықтары 10 см жылыңа жақын екендігі орнатылды. 1992-2001 жж. Бішкектегі ОНВТ РАН ғылыми станцияларда американ, қырғыз, ӛзбек ғылымдарымен бірігіп 800 пунктте GPS- бақылаулар жүргізген, онда қырғыз бетіндегі Тянь-Шань тауының кӛлденең жалпы сығылуы бойлық полюсте 75-76 13 мм/жыл жылдамдықпен жүреді. Периодты түрде жаңартылған дәл нивелирлер Жер қабатының тігінен қозғалысын байқады. Алматы қаласындағы аудандарға жер қабатының максимум тігінен қозғалуы 10 см/жыл тіркелген. Жер интенсиві бойынша 400-1000 жеті және сегіз балды және де 10-15 тоғыз балдық жер сілкіністері болып тұрады, олар кӛлденең және тік қозғалыстармен жүріп отырады. Жер динамикасы жер полюсінің қозғалысынан және оның айналуының бір қалыпты еместігінен шығады. Жердің осьтік айналуы кеңістікте ӛзгеруі ӛте үлкен. Бірінші жақындауда үлкен жарты осьтің аиналуы кеңістікте ӛзгеруі ӛте үлкен Бірінші жақындауда үлкен жарты осьтің жылдық ӛзгеруі орнатылған м а 01 , 0 , полярлы сығылу м 9 10 1 , Жердің орталық массасының ауысуы 02 . 0 dr м/жыл. Полюстің ғасырлық қозғалысы 70 з.д меридиан бойынша 0,1 м/жыл құрады. Жер полюсі 436.5 тәулікте радиус бойынша 15 м толық айналым жасайды, ал 1 тәулікте – радиус бойынша 0,005 м толық айналым жасайды. жүктеу/скачать 1,82 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|