Г. М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия 3
Г.М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия
жүктеу/скачать 1,82 Mb. Pdf көрінісі
|
Жограы геодезия оку куралы
| Г.М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия
128 Космостық ( ғарыштық геодезия) – бұл геодезияның бір бӛлімі, жасанды Жер спутнигін геодезиялық мақсатта пайдалануда оқиды. Лазерлік ай локациясы - Луноходах пен Аполлонах орналасқан сәуле түсіругішке дейінгі арақашықтықта ӛлшеу әдісі. Лаплас пункті – астрономиялық азимут, бойлық және ендікті анықтайтын геодезиялық пункт. Геодезиялық меридиан – Жер бетіндегі барлық нүктелері бірдей геодезиялық бойлықта орналасқан (болатын) сызық. Астрономиялық нивелирлеу- геоидтың құлау сызықтарының биіктерін анықтау, ал геометриялық нивелирлеу-референц-эллипсоидтағы жер бетінің биіктік нүктелерін анықтау. Астрономия-гравиметрикалық нивелирлеу –нивелирлеу маңайындағы референц-эллипсоидтағы құлау сызықтары мен ауырлық күшінің аномалиялары арқылы квазигеоида бетіндегі биіктік нүктелерін анықтау. Тригонометриялық нивелирлеу – бір нүктеден екінші нүктеге ӛлшенге бұрыштың ауытқу сызықтары және осы нүктелер арасындағы ӛлшенген ара- қашықтық арқылы жер бетінің биіктік нүктелерінің әртүрлілігін анықтайтын әдіс. Нормальды қиылыс – нормаль арқылы белгілі бір нүктеге ӛтетін жоғарғы беті мен жазықтықтың қиылысу сызығы. Ауырлық күшінің нормальды анықталуы – нормальды жер деп аталады, Жердің теоретикалық моделіне негізделген ауырлық күшінің анықталуы. Жалпы жер эллипсоиды – геоидының жоғарғы бетіне ең жақын орналасқан жер эллипсоиды. Жалпы жер эллипсоиды 3 жағдайда арқылы анықталады: 1) Жер осінің айналу жағдайы мен эллипсодтың кіші осінің айналу ұқсастығы; 2) Жер массасының центрі мен эллипсоид центрінің ұқсастығы; 3) Геоидтың эллипсоидтан орташа квадраттық ӛсімінің минимумы. Тіктеуіш сызықтар- белгілі бір нүктеге ауырлық күшінің векторының бағытталуы. Астрономиялық бақылауларға қарағанда, тіктеуіш сызықтар астрономиялық координаталар, яғни бойлық пен ендікке негізделген. Полигонометрия – Жер бетіне үзін сызық немес үзін сызықтардың ӛз-ара бір-бірімен байланысқан жүйелерінде салу барысындағы геодезиялық пункттердің жағдайын анықтайтын әдіс, яғни олардың барлық бұрыштары мен қабырғалары ӛлшенеді. Тартылу күшінің потенциалы – физикалық шама, берілген нүктенің тартылу күшінің полесін мінездейді. Тіктеуш сызық деп тартылу күшінің векторы бағытталған сызық. Пункттер ортасына келтірілген бағыт - визирлік мақсатпен теодолит жағдайын орталау бағытын ӛлшеуде түзетулер еңгізу арқылы орындалады. Геодезиялық торларды байланыстыру – бұрын құрылған торларға бастапқы негіз ретінде торлар элементтерін құру немесе оларға бірлесу мақсатында қосылу. |