адЩ^01Л'П)1П11ын.неп инде жату деген сезшен) цеп белсещи »■ i|ltefll|« У i II ы I

Баска сезбен айтканда, объект — зертгслетш зат. Сонда саясатга-нудын объектюне саясат, саясат элем! жатады.
Саясаттын, субьектт^том ез мудделсрше байланысты сая­си OMipre бслсснс араласьш, баскалардынсанасына, ic-орскетше, жагдайьша ыкпал ететш, саяси катынастарга белгш езгерютер еннзетш, саясатты жасайтын адам, уйым не элеуметпк топты айтады. Саясат субъекттсшш курамы, 1с-ерекеггершштурлер1 мен тесшдерк кездеген максат-мудделер! жене т. б. когамиын накты, тарих и жагдайымен айшндалады.
Кедцмп, карапайым, демократиялык жолмен дамыган сддс са­ясат адам ушш жене адам аркылы жасалады. Ce6e6i, елеуметпк топтар, когамдык уйымдар, козгалыстар капшалыкты манызды орын алганымен солардынбер1 адамдардак, олардын ю-ерекеп-нен турады. Олан болса, саясаттын бас субъекпи адам дейтш!\пз содан.
Адамдарды саяси жумыскд итермелейпн непзп себеп — муктаждык пен мудде. Муктаждыкка е\фде керек, 6ipaK колда жок зерулж жатады. Ол табиги жэне елеуметпк болып окне белшедь Табиги зэрутпкке тамак iuiy, кшм кию, баспана жене т. с. с. муктаждыктар жатады. Элсумстпк муктаждык когамда пайда болады. Оган енбек ету, баска адамдармен катынаста болу, когамдык OMipre араласу жэне т. б. кажетгшктер к!редь Муктаж-дыкты адам ce3inin, оны етеуге тырмсса, ол — муддеге айналады.
Кандай адам болмасын белгш 6ip елеуметпк тонка, тапка, ултка, мемлекетке жатады. Осыиыц &м де oMip жагдайы мен ж Ypic-турысына, саясатка араласу ына эсер етпей коймайды. Тал-тын, топтын жене т. б. екш рстшде жеке адам саясатка жанама турде тартылады. Сонымен катар ол баскаларга карап еджтеп, белпл! амал, ерекет жасайды, оны е&шшеделелдсШц. Сейтш, ол саясатка 'икелей катысады, саясатгынсубъеклсше айналады.
Тулганын когамдык-саяси OMipre белсене араласу ынынжан-жакты манызы бар. Мундай катынас аркылы адамнын барлык кабшетш дамытуга мумкшдж жасалады. Азамаггык когам мен саяси инстит>тгардыиарасыцдатыгызбайланыс орнайды. Когам мушедер! мемлекет icTepiH баекдру аркылы ез мудделерш кана-гатгандыруга, мемлекет курылымдарынын кызметше бакылау жасауга, олардын бюрократия л а нып, шектен шыкпауына есср етедь
Саясатпен кааби айналыспайтын "орташа" адам саясатгын толык субъекте болуы ушш ол елеуметпк муктаждыктар мен муддень ондагы каишылыктардын неден туганын жене оларды жою жолдарын ез басынын пайдасы елеуметпк муддежн м умкшцшипмен каншалыкгы сейкес келетшш бшу! керек. Со­нымен катар ол саяси "ойындардын" ережелер1 ментеттктершен хабары болуы керек. Бул "ойында" онын кандай орында болгысы к след! жене оган кандай мумкжшипп бар. кандай максат койып, оны кандай эдрелен жузеге асыругаболатынын 6ijiyi тик.
Жеке адамдардын саяси белсендшп мен ететш ыкпалы ер турлг. Саясатка катысу шамасына карай оларды мынадай турлер-|с белуге болады: а) саясатка айтарлыктай есер етпейтЫ, оган селкос карап, белсендшк бишрмейпн когамиын катардагы кара-найым мушеа; е) когамдык уйымга, козгалыска KipeTiH, б!рак саяси жумыска тура араласиайтьш (шецнмдер кабылдамайтын) л шмат; б) саяси уйымдардын (партиянын жене т. бДмушес! бо­лып ссептелетш, саяси eMiprc саналы турде, озерхтмен "Икелей лраласатьш адам; в) когамдык, ecipece саяси кайраткер; г) саяси кызметпн аркасында кун коргп, табыс тауып, оны oMipii-нн мак-сатына айиаддырган кэсчби саясатшы; д) уйымдастырушы, идея-лык, ресми не бейрееми, абырой, бедел, сн "сонгы саты" болып слпалатын саяси басшы, кесем.
Жеке адамнын саяси белсендинкке катысу мумки-ицпмолай-ыи, бИ1Ктеген сайын, онын когамдагы орны да жогары болады. Адамнын елеуметпк жене саяси мертебест онын. саяси субъект!-jii riHiH непзп елшем1 болып саналатын азаматшк-кукыктык зан-даайкындалады.
Адамнын саяси eMipre катысуга мумкшдж берстш кукыгы к<)Пституциялыксипа'1тагыкарапайЬ1мдемократияль1керк!нд1кке (61рлест1ктер куруга, д}ите Kipyre, ез кезкарастарын ашык ай-туга, жиналыстар мен демонстрациялар сиякты журт алдында ма­нифестация жасауга, сайлауга жене сайлану Fa т. с. с. кукылыкхд) т1кслсй байланысты. М унда мемлекет мекемелержщ, еот уйым-дарынын жене т. б. кызметш тексеруге жанама кешлдж беретш Кукыкта жатады. Бул кушктардынсырт(формальдык) кеш.ш — ОПИДПр мен сот практикасы. Ал непзп материалды кстлше цукыктыктэрлггп бурмалауга жол бермейтш саяси жэне когам­дык уйымдардын кызмет! жатады. Сонымен 6ipre мунда, 6ipiHiui ЖШынаи, элеуметпк топтар мен азаматгардын арасынаагы турак-Ты озара байланысы жене екшш! жагынан, олардын жогарыда корсс'ллген уйымдармен байланысы к!ред1.

1.Ю
131

Тулганыц саяси екфге белсешц араласуы ушш материалдык, элеуметпк-медени, саяси-кукыктыкалгышартгар кажет. Ен ал-дымен, адамнын, tuiep тамагы, киер кжм1, жатар ирны, турмыс жагдайы, белпл! 6ip дережеде 6uiiMi, кеаби дайындыгы, саяси мэдениет! болуы керек. Шетедцщзертгеушшершщакыкхагашлн-дай, когам бай болган сайыи, ол демократиялык дамуга бешм келедд екен. Мемлекетпц жаксы турмысы оны демократиялык непзде тшмд1 баскаруга керекп кепшшкке жогары бшм, кэсзби дай-ындыкты к^мтамасыз етедк. БшмШ адамныц медениетл де жогары болады. Ленин айтпакшы, сауатсыз адам саясаттан тыс калады, ол саяси амал-айла, кулыктыцкурбаны болады. Булармен катар саясаткабелсенд! катысугасаяси-кукыктыкалгашартгарда эсер етед|. Оган когамдагы демократиялык саяси тертш, жогары сая­си мадениет, бил ис курылыадарыныц калыптасуында, саяси бас-кару шеинмдерш кабыддап, 1ске асыруда котам мушелершж каты-суы жэне т. б. жатады. Егер жогарыда керсетшгецдей алгышарт-тар болмаса, тулганын когамдык саяси ем!рге белсене катына-сып, оныц нагыз субъекте не айнала коюы киьшга туседь Сон­дыктан шын демократиялык мемлекет ез мушелершт жалпы мэдениетш, оныц iiuittne саяси сауатын кетеругетырысады.

жүктеу/скачать 7,25 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: