Гасырлар бойьтРесей империясы, одан кейш кецеспктотали-тарлыктертшсаясатпен бшпксырын бупп келди Кдз1рдщозщде де халкымыздын саясат пен саяси жетекш1лерд
жүктеу/скачать 7,25 Mb.
|
Жамбылов Саясаттану (1)
| Экопачикалык, /даб/дажеке адамнын тутыну затгарын, жеке мениппн, жумыс куиин, 1екерлтн, еркш пайдалана алуы жатады. Бурынгы Одаккеззнде жеке меншккс тыйым салынып, оган капиталист системанын, буржуа зиял ык жол мен баюдыц, кана-удыдбелпе! деп карап, дамуына жол бершмегсш мал!М. Бул адамдардын жумыска деген ынтасын, ыкыласын туарщ, жауапсыз-дыктытугызды, материалдыкбайлыкжепспед1, акыры, елд! аз-дырып-тоздыру Fa екедш соктырды.
Эрине, жеке меншжв калай болса солай дамытып коя беруге жене болмайды. Демократиялык жолмен дамыл келе жаткан елдерде жеке ме-ншгк мемлекетпн бакылауына алыиады. Мысалы, Германия, Франция, Италия, Швеция жэне т. б. елдердщзанда-рында жеке менш!к жалпы когамныц, халыктын муддесше сейксс пайдалануы KepcKTiri керсетше кслш, оны каншалыкты дамы-туга болатындыгы, яг ни meri белпленед]. Будан жеке meniijikti, жер жуз! мойындаган дара адамнын жеке мснидкке кушктыгын жокка шыгаруга мулдсм болмайды. Эстресе, б!з сиякгы бурынгы тоталитарлык жуйенщ курсауынан жана босаган шакта жеке менгшкт!. юкерл1кт1 дамытудын манызы ете зор. Элеумстпк кукыкерб!р адамга лайыкты eMip денгейш жоне елеуметпк коргануды камтамасыз етуд! б1чд!редг Мунда пэтер-уйге, дем алуга, денсаулыкты коргауга, коршаган органын жай-лы болуына, азаматгарды картайганда, сондай-акауырып-сыр-каганда жене енбек ету Ka6meriHej г айрыл ган жагдайда материалдык жагыиан камтамасыз етзлу кукыктары жатады. Ол мемлекетпн ep6ip муктаж адамды кунелтуте керек каржымен, адам-шылыкабыройын коргауга ти1с, карапайьш кажетплтн кана-гаттандыратын елеуметпк камсыздандыру кукын аныктайды. Мядени кукщ адамнын рухани дамуын ербгпп, ер!стетуге ба-гытталады. Оган б!л1м алуга, мэдени казыналарды керуге руксат, онер мен техникалыкжасампаздыкка, когамиын медеиием1ршс еркш араласуга кукыкы женет. б. жатады. Адам кукыгы мен бостандыгынын жузеге асырылуын онын когам мен мемлекетпн алдындагы мгндеттершен ажыратып карауга болмайды. Олар езара тыгыз байланысты. Бул мшдет-тердщ орындалуы жеке, когамдык жене мемлекетпк мудделерд] камтамасыз ету уипн кажет. 'Адам кукыгынын жалпыга б^рдей Декларациясымен" салыс- тырганда жеке адамнын кепшшк макудааган мждетгер! жок. Де- генмен, каз(рп демократиялык мемлекеттердш конституцияла- рында, едетге: мынадай мЭндепер аталады: занды бузбау, баска адамдардын кукыктары мен босгандыгын, ар-намысы мен кад1р- касиетш курметгеу; полициялык уйгарым, буйрыктаргабагыну жене орындау; ескерл1к борышты отсу; зан жузвде белпленген салыктар мен алымдарды телеу; коршаган органы, табигатш, мэдени ескер| кш1терд1 KOpFay жене т. т. Kett6ip елдерде азамат- гардын MiRaerri турде сайлауга катысуга micruiiri керсетшедк Жапония, Италия жене т. б. еддерд1н, конституцияларында енбек ету, Италияда балалардытербиелеу, Жапония, Уругвайда езден- саулыгы жешнде кам жеп уакытындатексершп, емделш отыру KcpeKTiri енпз!лген. BipaK ол мшдеттер орындалмаса, ол ушш едетте адамдарды жауапкершйл 1кке тартпайды. * 1995 жылгы Казакстан Республикасынын Конституциясы бойынша ерк)мн1нем!р суруге, езтш жеке басыиын бостандыгы-на, ар-ождан бостандыгына кукыгы бар. Зан мен сот алдында жур!тын. 6epi тен. Адамнын кад!р-касиетше кол сугылмайды. Эрюмшн жеке eMipiHe, езппн жеке отбасынын купиясына кол сугылмауына, абыройы менар-намысынын коргалуына кукыгы бар. Сез бен шыгармашылык ерюндтне кетшццк бершедь Иен-зурага-тыйым салынады. Казакстан Республикасы азаматтары-нын бтрлесу босгандышна кукыгы бар. Когамдык б1рлеспктерд1н Кызмет! заимей реттеледь Казакстан мемлекет! адам кукыгы мен бостандыгын онын кай елдщазаматы екендюне карамастан мо-йындайды, кепигшк Ъсрст epi коргайды. 1993 жылгы егемещц Казакстан Республикасынын тунгыш Конституциясынаа непзп м^ндетгерге республика азаматгары мемлекетпк нышандары — Етанбаны, Туды, Энуранды курмет-теу, кастертуту юрпзшген. Ондай бап Казакстан Республикасынын жана Конституциясында да бар. Бул ереже мемлекетпн абы-ройын, беделш ныгайтуга, арттыруга багьпталган жене б1здщ мемлскетиздшбелплерш курметгеу cc3iMiH дамытуга эсеретсд!, адамдарда ултжандылыкка баулиды. Рсспубликамыздын Heriari Зацын сез сткенде оган демократиялык елдерде керсетшген кукыктар мен бостандыктардын Kcn6ipi к1рмей калган гой деген ой тууы mymkjh. Шынында, ол солай да. Б1ракбул жерле ел1м1здш етпел1 кезенде турганын, демократиялык жолга жана кадам басканымызды, кеп кегалд1кт1 беруге республикамыздыцел! материалдыкжактан, я баска жак-тан болсын, ел! шамасы келмейтшш естсн шыгармау керек. Ке-лешекте олар да телкужатымызга KipermiHe сенем!з. Адам кукыгыныц жузеге асып, орывдалуы бойынша кай еддщ болмасын даму epicm, адамгершшк, парасаттылыгын байкауга болады. Ондай елд!ц саяси, экономикалык, елеумегпк дамуы да жогары болмак- Ол елде кертартпа, тоталитарлык тэртшке де жол бер1ле коймайды. Казакстан Реолубликасыныц Конститу-циясы когам мен мемлекет eMipi нде б1здщ еркайсымыздыц кушгымыз бен бостандыгымызды коргау ушш, лайыкты ем1р суру жолында ел1м1зде журпзшш жаткан тубегейж реформалар-дын табысты болуы ушш кажетп тертт ориатуга мумк1нд1к бсред1 деп сенем1з. Ол — б!зд!ц республикамызда эр адам курметке белснед1 деп болашаккд зор ум1тпеи карауымызлыц кспш. Адам кукыгынын юке асып, орындалуынынете зор манызы бар. Ол бойынша кай елдщ болмасын даму epjcm, адамгершшк, парасаттылыгын байкдуга болады. Ол аркылы адам ардакталып, аскактатылады, мерей, мэртебеа кетер!лед1. Ондай елдш саяси, экономикалык, елеумегпк дамуы да жогары болады. Ол елде кертартпа, тоталитарлык тертшкс де жол берше коймайды; Жалпы дуниежузшк мелшерде ал сак, адам кукын орындау хал ыктар арасында сешмд! ныгайтуга, адамгершиик катынастар-ды дамытуга, бейбггшшкп сактауга кеп!л бола алады. Ол адамга езш!ц жеке жэне когамдык eMipiHin саналы жасаушысы, iiiiKi жэне сырткы саясатгын толык субъекпа болуына, мемлекеттщ б1ркалыпгы nporpecri дамуына жагдай жасайды. Адам кукыгынын камтамасыз ет*лу денгей) когамнын даму дережеа мен демокра-тияльшыгын керсетед]. Бакылауга жэне езш-оз! тексеруге арналган сурактар. |]. "Саясатгын субъект!с1", "саясатгын объекпс!" деп нен! айтады? 2. Тулгага kim жатады? iX Тулганын когамдык-саяси ешрге белсене араласуынык манызы иеде? И4. Жеке адамнын кандай непзп кукыктары мен бостандыктары бшхпз? 16. Жеке адамныц кушктары калай Ж1КтелеД1? 6. Ka3ipri когам калай Ж1ктелед1, онын олшем! кандай? 1. Казакстан Ресйубликасындагы ултгык-мемлекетлк жагдайьшы ерекшелжтер! кандай? 8. Кдзакстандапл улттык саясатгын непзп багытгарына не жатады? МО
Б1РЛЕСТ1КТЕР жүктеу/скачать 7,25 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|