2.13 Кәсіпшіліктегі мұнай өткізгіш құбырларының гидравликалық есебі
Құбырлардың гидравликалық есебі төмендегі параметрлердің біреуін анықтауға арналған:
егер құбырдың бастапқы және соңғы геометриялық белгілері ∆z= zк- zН, қысымның төмендеуі ∆P= P1– P2, құбырдың ұзындығы L, оның диаметрі Д, айдалатын сұйықтың тұтқырлығы √ж мен тығыздығы ρж белгілі болса құбырдың өтімділік қабілетін Q;
соңғы қысым P2, құбырдың ұзындығы L, диаметрі Д, геометриялық биіктіктердің айырмасы ∆z, көлемдік шығын Q, сұйықтың тығыздығы ρж мен тұтқырлығы √ж белгілі болғанда қажетті бастапқы қысымды P1;
∆z, ∆P, L, ρж, √ж белгілі болғанда берілген Q сұйық шығынын өткізуге қабілетті құбырдың диаметрін Д.
Ұзындығы L= 130 км рельефтегі өткізгіш құбыр арқылы QH = 240 т/сағ. мұнай тасымалданады. Мұнайдың тығыздығы ρH= 850 кг/м3, кинематикалық тұтқырлығы √ = 1,26*10-4 м2/с, пайдалы әсер күші (ПӘК) η = 0,5
Мұнай өткізгіш құбырдың басы мен аяғындағы геодезиялық белгілер zН= 219м және zк= 340 м.
Табу керек: мұнай өткізетін құбырдың диаметрін, сораптың арынын (айдау қысымын) және қуат күшін.
Алдымен – кестеден мұнайдың тұтқырлығына, айдау қысымына байланысты оның қозғалу жылдамдығын анықтаймыз.Ол υ = 1,2 м/с.
2.3- кесте - Өткізу құбырынан өтетін мұнайдың қозғалу жылдамдығын
оның тұтқырлығы мен сору және айдау қысымына байланысты таңдау.
-
Мұнайдың кинематикалық тұтқырлығы
|
Ұсынатын жылдамдық, м/с
|
Сорғанда
|
айдағанда
|
0,010- 0,115
0,115- 0,277
0,277-0,725
0,725-1,460
1,460- 4,380
4,80- 8,770
|
1,5
1,3
1,2
1,1
1,0
0,8
|
2,5
2,0
1,5
1,2
1,1
1,0
|
Алынған υ жылдамдық бойынша мұнай өткізу құбырының диаметрін табамыз:
υ=QH/F=4QH/3600 πD2, бұдан (2.8)
D =√4QH/3600πD=√4*240/ 3600*3,14*1,2 = 0,266 м (2.9)
Мемлекеттік стандарт (2.4-кесте) бойынша тапқан диаметрге жақын құбырдың сыртқы диаметрін DH = 273 мм және қалыңдығын δ = 12 мм деп таңдаймыз. Осыған байланысты құбырдың ішкі диаметрін есептейміз:
DВН=DН-2δ=273– 2*12 = 249 мм. (2.10)
2.4–кесте – Ыстық күйінде бастырған лаксыз құбырдың МЕСТ 8732–78
бойынша кең тараған түрлері
-
Құбырдың сыртқы диаметрі, мм
|
Қабырғасының қалыңдығына байланысты 1м құбырдың теориялық массасы (кг)
|
10 мм
|
11 мм
|
12 мм
|
76
89
108
133
159
168
219
273
325
377
426
|
14,87
17,76
21,97
27,52
33,29
35,29
46,61
58,60
70,14
81,68
92,55
|
16,28
19,78
24,17
30,33
36,75
38,97
51,54
64,86
77,68
90,51
102,59
|
17,63
21,16
26,31
33,10
40,15
42,59
56,43
71,07
85,18
99,29
112,58
|
Таңдалған диаметр бойынша қозғалу жылдамдығын қайтадан есептейміз:
4 QH/3600πD2=4*240/3600*3,14* 0,2492 = 1,4 м/с (2.11)
Рейнольдс санының көмегімен құбыр бойындағы сұйықтың қозғалысының тәртібін анықтаймыз:
R е= υ DВН / √=1,4*0,249/1,26*10–4=2705 (2.12)
Рейнольдс саны Rе > 2300 болғандықтан құбырдағы сұйықтың қозғалысының тәртібі – турбулентті. Сондықтан гидравликалық кедергі коэффициентін Блазиус формуласымен шығарамыз:
λ=0,3164/4√Rе=0,3164/Rе 0,25 = 0,3164/ 27050,25 = 0,0439 (2.13)
Жоғарыда есептелген деректер бойынша орынның үйкелу әсерінен келуін табамыз:
h mp= λ L/DВН*υ2/2 д = 0,0439*130000/0,249* 1,42/2*9,82= 2192 м (2.14)
Геодезиялық белгілерді ескерсек,онда:
Hmp=hmp+(zк-zН)=2192+(340-219)=2313м (2.15)
Осы бойынша тасымалдау қысымын табамыз:
PН=ρждНmp=850*9,81*2313=19,3МПс (2.16)
Тасымалданатын мұнайдың мөлшері QH=240т/сағ. және қысымы
PН= 19,3МПс болғанда сораптың оны айдау үшін жұмсайтын қуат күші:
N=VжНmpρжд/1000η, (2.17)
Мұнда Vж – тасымалданатын сұйықтың көлемдік мөлшері, м2/с.
Массалы шығымды Qж көлемдік шығымға аударамыз:
Vж=Qж/ρж=240*103/3600*850=0,078431 (2.18)
N= 0,078431*2313*850*9,81/1000*0,5= 3025квт
Минимал түп қысымын анықтаудың бағдарламасы
Есептің берілгенін енгізіңіз
Ұңғы тереңдігі (м) 2200
СКҚ ішкі диаметрі (мм) 66
Сағадағы қарсы қысым (МПа) 0,5
Қанығу қысымы (МПа) 9,5
Газ факторы (м3/т) 56
Қабат мұнайының тығыздығы (кг/м3) 850
Газсыз мұнайдың тығыздығы (кг/м3) 950
Өнімнің сулануы (%) 68
Қабат суының тығыздығы (кг/м3) 1010
Ерігіштік коэффициенті ALPHA= 8,99Е – 06
Тиімді газ факторы Gef = %199,9999923702055
Газдысұйық көтерілімінің максимал ұзындығы Hmax= 2020,79
Минимал түп қысымы Pzmin= 7,22
3 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
3.1 “Жетібаймұнайгаз” өндірістік басқармасының ұйымдық сипаттамасы
“Жетібаймұнайгаз” өндірістік басқармасы жылы ұйымдастырылды. “Жетібаймұнайгаз” өндірістік басқармасын бастық басқарады, оған тікелей экономикалық сұрақтар бойынша бастықтың орынбасары, бас бухгалтер, еңбекті қорғау бйынша бас техникалық жетекші бағынады. Бұл қызметтердің барлығы ұйымдық жағынан бір-бірімен байланысты.
Сонымен қатар “Жетібаймұнайгаз” өндірістік басқармасының бастығына бас инженер, құрылыс бойынша бастықтың орынбасары, қөлікпен қамтамасыздандыру бойынша орынбасар, бас геолог бағынады.
Әр орынбасар өз қарамағында сәйкесінше өз бағыттары бойынша тапсырмаларды орындайтын қызметтер, бөлімдер мен цехтарға ие.
“Жетібаймұнайгаз” өндірістік басқармасының әкімшілік құрылымы 3.1-суретте көрсетілген.
3.2 Негізгі және көмекші өндірісті ұйымдастыру
“Жетібаймұнайгаз” өндірістік басқармасы төрт ұйымдық бөлімшелердің тобынан құралған:
- басқару аппараты;
- инженерлік-техникалық қызмет;
- өндірістік қызмет базалары;
- цехтар мен кәсіпорыдар.
Соңғылары тікелей басқарма басшылығына бағынады.
Кәсіпорында бірлік өндірістік үрдіс негізі және көмекші үрдістерге бөлінеді.
Өндірістік басқарманың негізгі өндірістік үрдістері – мұнай және газ өндіру, құрғату, айыру мен тасымалдауға дайындау.
Көмекші үрдестердің мақсаты-негізгі үрдістер үшін қолайлы
өндірістік жағдай жасау. Оларға мыналар жатады:
- өндіріс құралдарын күту мен жөндеу;
- сумен қамтамасыздандыру;
- энергиямен қамтамасыздандыру;
- материалдық-техникалы жарақтандыру және тағы да басқалар.
Скважиналарды жер асты жөндеу бөлімшелері, мұнайды айдау мен дайындау цехы, жылумен жарақтандыру бөлімшесі басқарманың көмекші өндірісі болып табылады.
Көмекші үрдістер (бөлімшелер мен қызметтер) жұмысшыларды біртекті де қиын жұмыстардан алшақтатып, техникалық үрдіске қолайлы әсерін тигізді. Сонымен қатар төмендегідей үрдістерді атап кету қажет:
- көтеру және жүктеу жұмыстарындағы немесе еңбек құралдарының орнын ауыстырудағы көмекші үрдістер;
- бақылаушы-топтық қондырғыларда бекітілген талаптарға сай дайындалған еңбек құралдарын тексеру мен сынау бойынша;
- зерттеу-өндірістік үрдістердің қажетті параметрлері мен жағдайларын танып білу;
- геологиялық барлау - пайдалы қазбаларды барлау бойынша.
3.3 “Жетібаймұнайгаз” өндірістік басқармасындағы еңбек ақы мен еңбекті ұйымдастыру ерекшеліктері
Кез-келген кәсіпорында еңбекті ұйымдастыру, соның ішінде мұнай-газ өндіруші өндірістік басқармада да, жұмысшы кадрларды пайдалану, орналастыру мен дұрыс таңдауды қарастыратын ұйымның бөлігі болып есептеледі. Ол өндіріс құралдары мен жұмыс уақытын максимал тиімділікпен пайдалануды қамтамасыз етеді.
Еңбекті ұйымдастыру құрамына:
жұмыс орнын қадағалау мен ұйымдастыру;
жұмыс тәртібі;
жұмысшы кадрларды орналастыру;
еңбекті қорғау және техникалық қауіпсіздікпен қамтамасыз ету;
жұмысшыларды таңдау, дайындау және квалификацияларын жоғарылату;
жарыстарды ұйымдастыру кіреді;
“Жетібаймұнайгаз” өндірістік басқармасы бойынша 2003 жылдың 1 қаңтарындағы тізімде 942 адам тұр, соның ішінде жұмысшылар 759 адам.
Жұмысшыларға еңбекақы төлеу уақытылы – премиалды, келісімді және жанама – келісімді еңбекақы жүйесі бойынша жүргізіледі. Жұмысшылардың орташа разряды ІV разрядты құрайды.
Басқармада соңғы қорытындыларда материалдық қызығушылықты арттыру мақсатында инженерлік-техникалық жұмысшылар, қызметкерлер мен жұмысшыларға премия беру туралы қаулы игеріліп бекітіледі.
Өндірістік басқарма бойынша 1 жұмысшының орташа еңбекақысы 2003 жылда 39 475 тенге, соның ішінде өнеркәсіптік - өндірістік қызметкерлердің орташа еңбекақысы 39 171,825 тенге.
3.4 Еңбекақы қорының есебі
Еңбекақы қорын дұрыс ұйымдастыру кадрлардың мәдениет-техникалық деңгейін арттыруда, оларды аудандар бойынша реттеуде, еңбек өнімділігін жоғарылатуда өте маңызды. Еңбектің саны мен сапасына сай ақы төлеу – объективті заңдылық. Еңбек өнімділігінің озық қарқынын қамтамасыз ету үшін еңбекақы да өсіп отыруы керек. Бұл – экономиканың дамуының міндетті шарты.
Еңбекақы саны мен сапасына сай еңбек етуші қызметшілер мен жұмысшылар арасындағы ақшалық нысандағы жоспарлы тәртіпті реттейтін ұлттық кірістің бөлімі.
Жоспарлы еңбек ақыны мемлекет бекітеді. Оның жалпы деңгейін, аудандар мен мамандықтар бойынша дифференциялануын, тарифтерін және еңбек ақының нақты жүйелері мен нысандарын анықтайды. Мұнай және газ өндіруші кәсіпорындарды шығындар деңгейін есептеу үшін қандай көрсеткіштерді пайдаланғанына байланысты еңбек ақының екі нысаны болады. Олар: келісімді және уақытылы.
Егер кәсіпорындағы жұмысшылардың саны немесе квалификациялары жоғарыласа немесе төмендесе негізгі еңбекақы бойынша шығындардың өзгерісі есептеледі (тікелей мұнай өндіруге қатысатын жұмысшылар мен инженер-техникалық жұмысшылар үшін). Жұмысшылар саны мен разрядтары өзгерген кезде жалақы қорының өзгеруін еңбекақы жүйесіне байланысты тарифтік ставка негізінде есептейді.
Егерде жұмысшылардың саны ғана өзгерсе, онда қызметкерлер категориясына сәйкес орташа жалақы бойынша еңбек ақы қорын үнемдеуді анықтау қажет.
Қазақстан Республикасында минималды жалақы 4200 теңге.
Өнеркәсіптік - өндірістік қызметкерлер (ӨӨҚ) еңбекақының мерзімдік түрінде жұмыс істейтінін ескере отырып, тарифтік коэффициентті тарифтік тордан алу керек.
1 разряд коэффициенті – 2
Қосымша жалақыны ескеретін коэффициентті негізгіден 25 пайыз деп қабылдап, 1,25-ке тең дейміз.
Қазақстан Республикасында жүріп жатқан территориялық коэффициент - 1,14
Аудандық коэффициент – 1,1
Сонда:
ЕАҚ= Минималды жалақы х тарифтік коэффициент х айлар саны х аудандық коэффициент х территориялық коэффициент х қосымша жалақы коэффициенті х ӨӨҚ саны = 4200 х тарифтік коэффициент х 12 х 1,1 х 1,14 х 1,25 х ӨӨҚ саны = 79002 х тарифтік коэффициент х ӨӨҚ саны.
Басқару аппаратының қызметкерлері үшін:
Достарыңызбен бөлісу: |