Государственного педагогического
жүктеу/скачать 2,35 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- УДК 371.3:7.04 М 90 ВОЗМОЖНОСТИ КОМПЬЮТЕРНЫХ ГРАФИЧЕСКИХ ПРОГРАММ В ДИЗАЙН-ПРОЕКТИРОВАНИИ ИНТЕРЬЕРА Мулюкова В.Г., Нейфельд А.П.
- Таразский государственный педагогический институт, г. Тараз
- ГЕОГРАФИЯ, БИОЛОГИЯ, ХИМИЯ, ЭКОЛОГИЯ ӘОЖ 59 Ж26
- Тараз мемлекеттік педагогикалық институты, Тараз қ.
- Эпизоотологиясы, патогенезі, клиникалық белгілері
- Дикроцелиоз ауруын емдеу жолдары, профилактикасы
- Дәрілік өсімдіктермен емдеу жолдары.
На основе полученных данных определили эффективность осветления исследуемой воды. Эффективность осветления 1-го стакана – 61%, 2-го стакана – 81%, 3-го стакана – 87%. По результатам полученных данных видно, что оптимальным вариантом очистки хромосодержащих сточных вод является следующее соотношение коагулянта и нейтрализатора: 3,5мл FeCl3 и 20 мл Ca(OH)2, где эффективность осветления составляет 87%.Таким образом, проведены экспериментальные исследования, позволившие определить оптимальные методы очистки хромосодержащих сточных вод; в проведенных опытах по определению оптимального варианта очистки воды от хрома(III) является соотношение коагулянта и нейтрализатора: 3,5мл FeCl3 и 20 мл Ca(OH)2, где эффективность осветления составляет 87%. Анализируя полученные данные, можно сделать вывод, что выдвинутая гипотеза об очистке сточной воды от соединении хрома(III) с помощью взаимной нейтрализации и коагуляции подтверждена. Все соединения хрома, попадая в организм человека, изменяют активность ферментов и угнетают тканевое дыхание. Аллергическое действие этих соединений проявляется приступами, сходными с бронхиальной астмой, и развитием кожной сенсибилизации, являющейся причиной "хромовых экзем". Имеются данные, свидетельствующие о более высокой заболеваемости и смертности от рака органов дыхания и пищеварения среди работающих на хромовых производствах. В хромовых предприятиях в результате отмочно-зольного процесса в сточных водах содержатся: аммиак, сероводород, соединения фтора, соединения кальция, соли аммония, гидросульфид натрия, органические вещества белкового происхождения, производные жиров, волос. В кожевенном производстве в основном используют хромовое дубление, а в сточных водах после хромового дубления будут находиться: основной сульфат хрома, сульфат и карбонат натрия. В очистке сточных вод различают: механическую, химическую, физико-химическую и биологические методы очистки. При всех методах очистки сточных вод образуется осадок из нерастворимых веществ в первичных отстойниках, а при биологической очистке во вторичных отстойниках образуется еще больше осадка. Биологические осадки часто используют в качестве удобрений и как белково-витаминные добавки к рационам питания животных. Проведенные исследования способствовали получению объемной информации, связанной с изучением хромосодержащих сточных вод, а также методами их очистки. В результате проведенных исследований был определен наиболее оптимальный метод очистки хромосодержащих сточных вод - метод коагулирования и взаимной нейтрализации. Для достижения наиболее глубокой очистки хромосодержащих сточных вод методом коагулирования и взаимной нейтрализации нужно применить в качестве коагулянта хлорид железа, допускающее колебания величины pH в пределах 4-10. Для очистки воды от хрома для пробы на 300 мл сточной воды использованы различные соотношения нейтрализатора и коагулянта. Доказано, что наиболее оптимальным вариантом взаимной нейтрализации и коагуляции является соотношение коагулянта и нейтрализатора 3,5 мл FeCl3 и 20мл концентрированной Ca(OH)2 соответсвенно, и в результате проведенной очистки сточной воды содержание хрома уменьшилось с 1,29 г/л до 0,165 г/л. Эффективность осветления достигает 87%. Все предприятия и заводы, занимающиеся обработкой кожи, должны проводить глубокую очистку сточных вод. Так как Казахстан является в большей степени сельскохозяйственной страной эти воды можно использовать для орошения полей. Литература: Машкина, Е.А. Кожевенная промышленность за рубежом: производство, наука, технология/ Е.А. Машкина//Рынок легкой промышленности. – 2001.- №9.-С.49-52. Производство изделий из кожи: проблемы экологии.- http://www.textileclub.ru.- Проверено 11.11.2013 Душин, Б.М. Методы очистки сточных вод кожевенных заводов/ Б.М. Душин, В.И. Григорьева, Л.А. Фридман. Москва: Легкая индустрия,1978.- 96с. Шалбуев, Д.М. Практикум по оценке качества сточных вод на кожевенно-меховых предприятиях: учебное пособие/ Д.М. Шалбуев; Улан –Удэ:ВСГТУ, 2006 Аннотация. Айтылмыш мақалада құрамында хром бар ағынды суларды тазартудың барлық әдістері соның ішінде реагентті өңдеу, өзара бейтараптандыру, коагуляция, физико - химиялық және биологиялық әдістер қарастырылады. Құрамында хром бар ағынды суларды тазартудың ең ұтымды әдістерін анықтау үшін эксперименталды зерттеулер жүргізілді. Өткізілген тәжірибеде коагуляция және өзара бейтараптау әдістерін қолдану арқылы құрамында хром (III) бар ағынды суларды тазартудың ең тиімді коагулянттың және нейтрализатордың арақатынасы: 3,5мл FeCl3 және Ca(OH)2 20 мл болып табылады, ал сирексету тиімділігі 87%. Алынған нәтижелер ұсын жорамалды растап, құрамында хром бар ағынды суларды хром (III)-ден коагуляция және өзара бейтараптау әдістерін қолдану арқылы хромнан ағынды суларды тазалауға болатынын айғақтады. Annotation. In this article all methods of purification of chrome bearing sewage, such as reagent processing, mutual neutralization, koagulirovany, ion-exchange and biological methods are considered. The pilot researches, allowed to define optimum methods of purification of chrome bearing sewage are conducted. In the made experiment applying a method of mutual neutralization and coagulation by definition of optimum option of water purification from chrome (III) the coagulant and converter ratio is: 3,5мл FeCl3 and 20 ml of Ca (OH)2 where efficiency of clarification makes 87%. The received results testify that the made hypothesis of purification of sewage from compound of chrome (III) by means of mutual neutralization and coagulation is confirmed. УДК 371.3:7.04 М 90 ВОЗМОЖНОСТИ КОМПЬЮТЕРНЫХ ГРАФИЧЕСКИХ ПРОГРАММ В ДИЗАЙН-ПРОЕКТИРОВАНИИ ИНТЕРЬЕРА Мулюкова В.Г., Нейфельд А.П. Таразский государственный педагогический институт, г. Тараз Нынешнее Послание Президента РК Н.А.Назарбаева народу Казахстана «Казахстанский путь-2050: единая цель, единые интересы, единое будущее» отличается тем, что в нем определяется программа дальнейшей модернизации страны. Это позволит подняться на новый уровень развития и повысить занятость населения. Разработан План развития страны до 2050 года. «Казахстан к 2050 году должен находиться в тридцатке самых развитых государств мира» - говорится в Послании. «Нам предстоит произвести модернизацию методик преподавания и активно развивать онлайн-системы образования» - подчёркивает Глава государства Н.Назарбаев в своем Послании. Образование должно давать не только знания, но и умение использовать их в процессе социальной адаптации. Комплекс задач по указанным направлениям должен быть реализован, как отмечается Президентом в его Послании, «как необходимая составляющая движения страны в число наиболее конкурентоспособных держав». Траектория развития дизайна в Казахстане изначально была предопределена многонациональным тандемом внутри страны, который сложился в ходе синтеза многих эстетических и культурно-исторических компонентов, в тесном влиянии и взаимодействии культур Востока и Запада. Кроме того, плодотворно сказываются на современном развитии дизайна в Казахстане широкие международные культурные связи. Дизайн в современном понимании — это творческая деятельность, целью которой является определение формальных качеств промышленных изделий. Эти качества включают и внешние черты изделия, но главным образом те структурные и функциональные взаимосвязи, которые превращают изделие в единое целое как с точки зрения потребителя, так и с точки зрения изготовителя. Данное понятие предложено Томасом Мальдонадо и утверждено VI Конгрессом ИКСИД (ICSID - International Council of Societies of Industrial Design) в 30-ых годах ХХ века. Дизайн, как дисциплина, стремится охватить все аспекты окружающей человека среды, которая обусловлена промышленным производством. Дизайн-проектирование — это творческий метод, процесс и результат художественно-технического проектирования промышленных изделий, их комплексов и систем, ориентированный на достижение наиболее полного соответствия создаваемых объектов и среды в целом возможностям и потребностям человека, как утилитарным, так и эстетическим. В середине XX века в профессиональном лексиконе для обозначения формообразования в условиях индустриального производства употреблялось понятие «индустриальный дизайн». Тем самым подчеркивалась его неразрывная связь с промышленным производством и конкретизировалась многозначность термина «дизайн». И многие трактаты по истории дизайна того времени в заголовках содержали уточнение «индустриальный дизайн». Затем в конце XX века проектно-художественную деятельность в области индустриального формообразования стали называть более кратко - «дизайн». Отчасти это связано и с тем, что общество вступило в фазу постиндустриального развития, произошли значительные перемены в целеустановках «индустриального дизайна». Дизайн, как творческий процесс, можно разделить на следующие категории: • художественный дизайн — создание вещевого мира с точки зрения эстетики восприятия (внешние проявления формы); • техническая эстетика — наука о дизайне, учитывающая все аспекты, и прежде всего конструктивность (ранний этап становления), функциональность (средний), комфортность производства, эксплуатации, утилизации технического изделия и т. д. (современное понимание). Объектом дизайна может стать практически любое новое техническое промышленное изделие (комплект, ансамбль, комплекс, система) в любой сфере жизнедеятельности людей, где социально-культурно обусловлено человеческое общение. Дизайн интерьера – это больше, чем создание и расстановка предметов в помещении. Это искусство и наука обустройства своей жизни. Настоящий дизайн интерьера призван раскрыть сущность его владельца, наполнить каждый сантиметр пространства смыслом и красотой. Вот это можно назвать хорошим интерьером. Красота и функциональность – равнозначные характеристики истинного дизайна интерьера. И именно их оптимальное сочетание необходимо подобрать архитектору-дизайнеру в проекте. Правильно задуманный и реализованный дизайн интерьера дизайн-проект способен изменить жизнь своего владельца к лучшему. Дизайн интерьера был всегда, хотя сам термин «дизайн интерьера» появился только в середине прошлого века. Но уже тысячелетия назад можно было говорить о дизайне интерьера в отношении храмов, дворцов, домов богатых и знатных людей, а затем, с ростом общего благосостояния, дизайн интерьера стал заметен везде. Уже в древности дизайн интерьера означал не только убранство помещения, но и его эргономику. Так, например, дизайн интерьера в египетских пирамидах проявлялся в организации освещения с помощью небольшого отверстия, сквозь которое проходил лишь тонкий луч света, и определенной комбинации зеркал. С появлением промышленного производства и конвейерной сборки дизайн интерьера стал важным помощником и для увеличения производительности труда.
Можно условно разделить сложившиеся в интерьере стили на две группы: исторические и современные. К историческим относятся: античный, романский, готический, ренессанс, барокко, рококо, классицизм, эклектика, модерн. К современным стилям можно отнести, в первую очередь, арт-деко, минимализм, хай-тек, техно-стиль и др. С каждым днем становится все более популярным стиль арт-деко. К нему обращаются в архитектуре, живописи, моде и различных сферах общественной жизни. Этот термин, обозначающий художественный стиль, родился в Европе. Арт-деко соединил в себе внешнюю роскошь и рациональность структуры. За время своего существования этот стиль стал символом финансового благополучия, процветания и изысканности. Интерьеры в стиле арт-деко - это не только дорогие материалы, но и зримое богатство: яркие, насыщенные цвета. Как правило, используется более чем три цвета, и это выглядит целостно и красиво. В нашей стране это стиль не был столь широко известен, как в Европе и США. Арт-деко - это всегда демонстрация хорошего вкуса. В интерьерах арт-деко обычно используют кленовый массив, ясень, розовое дерево. Минимализм - современная интерпретация древневосточного стиля. Отказ от нужного в пользу самого необходимого. Минимализм характеризуется отсутствием декора и поиском идеальных пропорций, новых цветовых решений Облик жилища определяют большие светлые объемы, не загроможденные мебелью (ничего лишнего). В мебели минимализму свойственны самые современные материалы: сталь, матовое стекло, натуральное дерево, алюминиевые профили. Минимализм - это чистота, совершенство и комфорт. Часто минимализм выбирают для оформления интерьера из-за ограниченности пространства. В дизайне интерьера для стиля характерны предельная лаконичность форм, полное отсутствие декора, орнаментов или деталировки фасадной отделки, ясность композиции, монохромность, подчеркивание естественных фактур. Хай-тек - высокие технологии, родился в 60-е годы прошлого века. Стиль возник от дизайна промышленных помещений, где все элементы подчиняются функциональному назначению. Функция предмета выставляется напоказ и сама при этом становится элементом дизайна. Для этого направления характерны прямые стремительные линии, резкие формы, зачастую исполненные в металле. Хай-тек стиль высоких технологий, пропагандирующий эстетику материала, это стиль для людей, молодых душой. Для него характерно использование в отделке самых современных материалов, а максимально функциональная мебель имеет экстравагантную форму. Хай-тек по-прежнему остается одним из актуальных стилей в дизайне интерьеров. Этот стиль, оформившийся в последней трети XX в., возник из дизайна промышленных помещений, где все элементы обстановки подчиняются функциональному назначению. Элементы индустриальной эстетики перешли в жилое помещение. Практически полностью отсутствует декор. Зато широко используется игра света на стекле, блеск хромированных и металлических поверхностей, рисунок натуральной древесины. К этому могут добавляться открытый кирпич и разнообразные современные синтетические материалы. Для стиля характерны стремительные, прямые линии, обилие стеклянных и металлических деталей. Особенно важна красота держателей, креплений, подсветки и т.д. Формы и пропорции мебели в стиле хай - тек обычно тщательно продуманы, она похожа на офисную: пластик, кожзаменитель, полированный металл. Техно-стиль, которому свойственна особая психология жизни. В дизайне интерьеров жилых помещений используется не часто, но зато очень популярен в диско-клубах, ресторанах и т.д. Техно сочетает в себе все возможности современных технологий и особую атмосферу светового пространства. В отделке обязательно присутствует металл, стекло. Китч (или кич, принято два варианта написания) - своего рода отрицание чистоты стиля, сочетание несочетаемого. Этот стиль породила пресыщенность и любовь к эпатажу. Многообразие вариантов оформления интерьера ограничивается только фантазией дизайнеров, их хорошим вкусом и чувством меры, благодаря продуманному сочетанию в интерьерах одного стиля различных деталей и предметов из стиля другого. Талантливый дизайнер найдет идеальное сочетание разных стилей даже в пространства одной комнаты. Это может потребоваться, например, если вам по душе современный стиль хай-тек, но вы, в тоже в тоже время, не в состоянии расстаться со старинной мебелью своих родителей. Специалист организует пространство вокруг него так, чтобы он не был инородным предметом и даже выгодно подчеркивал общую идею решения комнаты. Этностили. Расширение границ, туризм, растущие деловые международные контакты и единое информационное пространство привели к тому, что, живя в одной стране, можно заказать материалы и мебель из страны на другом полушарии. Порой, заходя в чью-то квартиру или дом, трудно понять, в какой стране или даже в какой части света ты находишься. Жители севера могут воссоздать в своей квартире индийскую обстановку. Увлечение восточной философией привело к распространению моды на интерьеры с японскими мотивами в европейских домах. Таким образом, возникает и приживается на земле стиль этно. На фоне универсальных интерьеров больших городов обстановка в стиле этно подкупает своей необычностью и индивидуальностью. Голландский дом. Голландские художники увидели в повседневности красоту и создали новые жанры живописи - бытовой интерьер и натюрморт. Они воспели незначительные на первый взгляд мелочи быта, которые придают дому особый уют. И сейчас в каждом доме обязательно присутствует голландское изобретение - горка для посуды, на открытых или застекленных полках которой расставлена разнообразная бело-голубая посуда. Деревянные комоды, потемневшие от времени или покрашенные краской, столы, покрытые яркой скатертью, стулья с плетеными сиденьями и простые по форме кресла, обтянутые тканью или кожей - органично сочетаются со старой ажурной бронзовой люстрой, домоткаными ковриками. Стены украшают полки и полочки, покрытые кружевными салфетками, уставленные расписными декоративными тарелками или небольшими скульптурами из белого фаянса. Английский дом. Верность традициям - отличительная черта англичан. Известный девиз «Мой дом - моя крепость!» - это своеобразная философия их жизни. И в наше время англичане предпочитают старину авангарду, а подлинность - стилизации. Каждое новое поколение обитателей английского дома, не меняя ничего, доставшегося от предков, привносит в обстановку что-то свое. Как следствие, предметы мебели в интерьере отличаются по тону и стилю, в целом создавая своеобразную гармонию. Большое место в декоре занимают: абажуры светильников, стулья, подушки и пледы на креслах, шторы и полог над кроватью. Цветовая гамма обычно светлая, спокойная. Рисунки - разнообразные: от шотландской клетки и набивных ситцев в мелкий цветочек, строгой полоски на шелке и цветного кашемира до роскошных букетов роз на пологе, покрывалах и шторах. Африканский стиль - самый экзотичный из этностилей. Цвета Африки - очень теплые и приятные, имитирующие диких животных. Эффект дизайну придают шкуры тигров и зебр. Индийский стиль - это бирюзовые, малиновые, оранжевые цвета, причем совершенно неповторимые в своем роде. Индийский шелк на ощупь не такой гладкий и скользкий, как китайский, немного шероховат. Мебель в индийских домах низкая, выпиленная вручную из очень прочного дерева тик. Характерная особенность - легкая трансформация деталей дома: стульчики и столы, ширмы, ставни и двери часто «меняются ролями». Скандинавский или шведский стиль - натуральность, простота и естественность. Дощатые полы из светлого дерева, светлые стены, простая деревянная мебель. Краски к полу и мебели если и применяются, то тоже светлых натуральных тонов: сероватые, бежевые голубоватые, зеленоватые. Декорирование здесь почти отсутствует, но при этом в самобытности этому стилю не откажешь. Колониальный стиль в интерьере возник в эпоху морских экспедиций, открытия и завоевания новых земель. Европейцы принесли на «туземные» территории свою культуру, а позаимствовали у местного населения некоторые особенности их образа жизни, устройства жилищ и их внутреннего убранства. В наше время колониальный стиль в интерьере вновь стал популярен. Для него характерно насыщенное воздухом свободное пространство, разделенное на зоны условно: с помощь разных уровней или потолка, плетеных ширм, раздвижных перегородок, экранов из ткани или колонн. При создании колониальных интерьеров используют природные материалы - глину, керамику. Цветовая гамма тоже должна соответствовать природным оттенкам: охра, золото, терракота, цвет состаренного дерева, оливковый. Планирование обстановки современной квартиры требует современных подходов к реализации. В настоящее время существуют десятки компьютерных программ, благодаря которым вы можете нарисовать интерьер не прибегая к услугам дорогостоящих дизайнеров. В настоящий момент на рынке предложено как минимум несколько десятков программ планирования интерьера. Как правило, все они являются 3D-программами, которые дают возможность не только провести правильные расчёты габаритов мебели и составить план комнаты, но и визуально представить картинку будущего интерьера. Всё многообразие компьютерных программ для создания виртуального макета интерьера можно разделить на три основные группы. 1. Платные программы для дизайна: 3D Studio MAX, Chief Architect, Live Interior 3D, ArchiCAD, DS 3D Интерьер, FloorPlan 3D, VisiCon. Как правило, созданные большой группой разработчиков. В большинстве случаев они предназначаются для профессиональных дизайнеров, хотя некоторые облегчённые версии специально разработаны с учётом любительских навыков и предпочтений. Вы можете воспользоваться продвинутыми версиями, но должны учесть что это потребует от вас дополнительного опыта работы. А значит, драгоценного времени на изучение функционала. 2. Независимые бесплатные программы для дизайна: Blender, Sweet Home 3D, My Virtual Home, Envisioneer Express Free, Google SketchUp, Autodesk Homestyler, Modernline Furniture. Мы не включаем сюда бесплатные пробные версии программ, но можно включить бесплатные облегчённые версии профессионального дизайнерского "софта", которые компании распространяют с рекламной целью. В одном случае в эту группу попало кроссплатформенное свободное программное обеспечение, которое можете изменять сами, если увлекаетесь программированием и у вас есть в этом потребность. Однако, как правило это довольно простые программы, которые не потребуют от вас сложных навыков работы с графическими пакетами. 3. Бесплатные программы от производителей мебели: IKEA Home Planner, Столплит. Распространяются в виде отдельных программ или приложений на сайте компании-производителя мебели. В каком-то смысле они являются очень удачным решением, поскольку позволяют сразу представить тот вид квартиры который вы получите после приобретения мебели. Смешивание стилей становится необходимостью, если в квартире будет проживать семья из нескольких человек разных поколений. У каждого из них свои вкусы, и каждый должен иметь в квартире свой уголок, в котором он чувствовал бы себя максимально уютно. Итак, выбор стилевого решения интерьера жилых помещений - задача, важность которой трудно переоценить, ведь от правильно выбранного стиля вашего дома зависит ваше настроение и работоспособность, комфорт и удобство вашей жизни. Используя 3D моделирование, можно найти множество решений по стилю интерьера, цветовому оформлению, размещению мебели, организации всего пространства комнаты, квартиры или дома. Именно 3D дизайн интерьера позволит до мельчайших подробностей представить итог всей работы созданию дизайн проекта квартиры, выбирая подходящие стены, полы, потолки, отделку, мебель и предметы интерьера. 3D дизайн квартир позволит настроить освещение и подать проект в том виде, в котором он будет после проведения ремонта квартиры или дома. 3D планировка квартир очень удобна, поскольку можно самостоятельно определить расположение узлов, сетей и коммуникаций, которые необходимо заложить уже на стадии разработки дизайн проекта, чтобы последующий ремонт их уже не затронул, и они гармонично вписались в будущий интерьер. Литература: 1. Аронов В.Р. Дизайн и искусство: актуальные проблемы технической эстетики. 2. Торопова Л., Марина З. Интерьер и дизайн современной квартиры. 3. www.Sweethome 3D.com. Рунге В.Ф, Сеньковский В.В. Основы теории и методологии дизайна. Иттен И. Библиотека дизайна. Аннотация. Ғылыми мақаласыңда интерьер дизайны мен оны жобалауда қазіргі заманғы графикалық компьютерлік бағдарламалардың шығармашылық мүмкіншіліктерін қарастырады. Жұмыста интерьер дизайнының даму тарихы ашылып, ондағы стиль түрлері қарастырылады. Annotation. Given scientific functioning studies the creative possibilities of the modern graphic computer programs in designing and design of the interior. The history of the development of the design of the interior opens in functioning, are considered existing styles. ГЕОГРАФИЯ, БИОЛОГИЯ, ХИМИЯ, ЭКОЛОГИЯ ӘОЖ 59 Ж26 ЛАНЦЕТ ТӘРІЗДІ СОРҒЫШТЫҢ БИОЛОГИЯЛЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ ЖӘНЕ ТУДЫРАТЫН АУРУЫ МЕН ЕМДЕУ ЖОЛДАРЫ Абжапарова А.С., Жаңабай Г.Ж. Тараз мемлекеттік педагогикалық институты, Тараз қ. Мал бауырындағы гельминт саны аз болса ауру белгілері білінбейді. Егер бауырда жүздеген, мыңдаған құрт болса, мал қатты ауырады және дерт белгілері айқындала түседі. Жануардың жем – шөпке зауқы нашарлайды, тамағында, кеудесінде жалқаяқ ісік пайда болады, бауыр көлемі ұлғаяды, іші өтеді, көзге ілінетін мүшелердің кілегей қабаттары ақсарғыш тартады. Дикроцелиоз ауруымен ауырған жануарларда пайда болатын белгілер: анемия, өт жолының бұзылуы, өсу мен дамудың тежелуі. Дикроцелиоз ауруы Азия елдерінде, Солтүстік, Орталық және Оңтүстік Америкада, Африка мен Австралияда және Қазақстанда да кең таралған. Қазақстанның оңтүстік өңірінде соның ішінде Жамбыл облысында тараған гельминтоз. Өзен-көл жағасында орналасқан аудандарда, Шу, Қордай, Рысқұлов және Меркіде малдар дикроцелиозға көп шалдығады. Дикроцелиозды химиялық жолмен дәрі-дәрмектер арқылы және биологиялық жолмен өсімдіктерді қолдану арқылы емдеуге болады[1]. Паразит құрттармен күресу жолдарында олардың биологиялық ерекшеліктерін, эпизоотологиялық, диагностикалық және дұрыс антигельминттерді таңдау керек. Егер де бір антигельминтті пайдалана беретін болса, онда паразит құрттарға әсер етпей, дегельминтизацияланбайды.Жамбыл облысының паразит фаунасы және паразитоценоздың қалыптасуы оның климаттық жағдайларына және бейімделулеріне байланысты. Ланцет тәрізді сорғыш жалпақ құрттар типіне жатады.Жалпақ құрттар типіне денесінен тек қана бір симметрия жазықтығын жүргізуге болатын екі жақты симметриялы (билатеральды) жануарлар жатады. Жалпақ құрттар үш қабатты. Онтогенез процесінде оларда ішекқуыстылар тәрізді екеу емес, үш ұрық жапырақшалары дамиды. Сыртқы қабаты түзетін эктодерма мен ішек пайда болатын энтодерма қабаттары аралығында үшінші ұрық жапырақшасы – мезодерма дамиды. Құрттардың денесі ұзынша келген және арқа-құрсақ бағытында қысыңқы (жапырақ, тақта, таспа тәріздес).Ланцет тәрізді сорғышдигенетикалық сорғыштар класс тармағы – Digenea өкілі [4]
Ланцет тәрізді сорғыш - бұл құрттың денесінің артқы жағы дөңгелек келген, ал алдыңғы жағы үшкірлеу, ұзындығы 5-15мм, ені 1,5-2,5мм. Жартылай мөлдір ақшыл денесінде жатыр түтіктері көрінеді. Кутикуласының қылтандары болмайды. Сорғыштары бір-біріне жақын орналасқан. Ішек тармақтары қарапайым, дененің соңғы бөлігіне дейін жетпейді. Жұмыртқасы сопақша, мөлшері 38-45х22-30, скорлупасы қалың қақпағы кішкене, жетілмеген кезінде сарғыш, кейіннен қою қоңыр. Қой, сиыр, ешкі, қоян, шошқа және сирек адамдардың бауырында паразиттік тіршілік етеді[4]. Құрылысы мен физиологиясы. Дене формасы жапырақ тәрізді. Сорғыштары ойыстау болып, шет қабырғалары бұлшықет талшықтарынан құралған, сақина тәрізді бұлшықеттерімен көмкерілген. Денесінің алдыңғы және құрсақ бөлімдерінде бір-бір сорғыштары бар, яғни ауыз және құрсақ сорғыштары. Олар бекіну мүшелері болып табылады, себебі осы сорғыштары арқылы құрттар иесінің денесінде бекініп тұрады[5]. Ас қорыту жүйесі. Денесінің алдыңғы жағындағы аузы эктодермальды жұтқыншаққа, ал ол жіңішке өңешке жалғасады. Энтодермальды ортаңғы ішек өңештен басталып, дененің бүйірімен артқа қарай созылып тұйықталған екі тармақтан құралады[4]. Зәр шығару жүйесі – протонефридиялы. Денесінің ортасында немесе екі бүйірінде негізгі түтіктері орналасқан, олардан ұштарында толқындалған алаулы жұлдыз тәрізді клеткалары бар көптеген тарамдар шығады. Негізгі түтіктер денесінің артқы жағындағы қуыққа, ал ол зәр шығару тесігімен сыртқа ашылады. Қан айналу және тыныс алу жүйесі жоқ. Нерв жүйесіжұп ми ганглиясынан тұрады. Одан дененің алдыңғы жағына және ауыз сорғышына қарай нервтер, сонымен қатар артқа қарай үш ұзына бойы нерв бағаналары тарайды. Ұзына бойы бағаналар сақина тәрізді өсінділермен өзара байланысып, ортогон типіндегі нерв жүйесін түзейді. Сезім мүшелері құрттардың паразиттік тіршілік етуіне байланысты өте нашар дамыған[4]. Жыныс жүйесі гермафродитті, жақсы дамыған. Көбеюі және дамуы.Олардың салған жұмыртқалары өт жолы арқылы ішекке түсіп, иесінің ішегінен нәжіспен араласып сыртқа шығарылады.Дикроцелияның жұмыртқасының мөлшері (0,038-0,045 х 0,022 – 0,030мм) қара –қоңырқай түсті бір жақты қақпақшалы, қарапайым ассиметриялы болып келеді. Ары қарай даму үшін жұмыртқа суға түсуі керек. Су ішінде жұмыртқадан денесі толқынды эпителимен жабылған личинка-мирацидий шығады. Мирацидий тұмсықшасы арқылы ұлу денесіне еніп, оның ішкі мүшесіне енеді. Мирацидий кірпікшелерін тастап, формасыз, қозғалмайтын қапшық тәрізді спороцистаға айналады. Бұл көбею қабілеті бар, жыныстық жүйесі жетілген сатысы. Спороцистаның денесіндегі партеногенетикалық жұмыртқалары әрбіреуі бөлініп, келесі – редия деп аталатын ұрпаққа айналады. Спороцисталар сияқты редияның денесіндегі партеногенетикалық жұмыртқалары бөлініп, редияның ішінде жаңа ұрпақ – церкариялар пайда болады. Ары қарай дамуы үшін церкариялар екінші аралық иесіне – құмырсқалардың (Formica туысынан) ішегіне түсуі тиіс. Құмырсқаларда церкария соңғы метацеркария сатысына айналады [1]. Дикроцелияның иесі. Дикроцелиоз паразиттік тіршілік етуіне байланысты дамуы үш иеде жүреді - дефинитивті (нағыз), аралық және қосымша. Дефинитивті (нағыз) ие. Нағыз иеге түрлі сүтқоректілер (ірі қара малдар, тіпті адамдар да бола алады), дикроцелияның толық пісіп жетілуі нағыз иеде жүреді. Аралық ие. Былқылдақ денелілер моллюскалар, ұлулар бола алады. Өйткені олардың ағзаларында партогенетикалық жолмен дамыған паразиттердің церкариялары қалыптасады. Былқылдақ денелілердің негізінен 25 мың түрі бар оларға тәжірибе жасау барысында 90 түрден паразит табылған. Сондықтан дикроцелияның дамуына моллюскалар өте ыңғайлы. Қосымша ие. Бұны көбінесе құмырсқалар атқарады. Олардың организмдерінде трематодтың бесінші дернәсілдік сатысы метацеркария дамиды. Нағыз иеде метацеркария ауруды тудыруға өте қабілетті болып келеді[6]. Нағыз және аралық иедегі басқа құрттармен дикроцелияның қарым қатынасы. Дикроцелия жануарлар организмінде тікелей және жанама түрде басқа гельминттер мен микроорганизмдердің түрлерімен байланысқа түседі. Негізгі иенің организмінде дикроцелия фасциоламен және бауырдағы және өт жолында паразит тіршілік етіп жатқан паразиттермен байланыста болады. Дикроцелия бауырда тіршілік етуіне байланысты ішектің микрофлорасының құрамын өзгертуге әсер етеді. Иеде болатын түрлі паразиттерге әсер етеді[7]. Дикроцелия жұмыртқалары мен дернәсілдерінің сыртқы орта жағдайларына төзімділігі. Жұмыртқаларының төзімділігі. Дикроцелияның жұмыртқаларының өзіндік ерекше құрылысы бар. Ол топырақтың жағдайларына бейімделуі ұзақ уақытты қажет етеді. Карбол қышқылы, концентрациясы 5% формалин ерітіндісі, тіпті 96% этил спирті де дикроцелия жұмыртқаларының тіршілігін жояды. Дикроцелияның жұмыртқалары құрғақшылыққа төзімді 18-20° бір апта бойы құрғатса да тіршілігін жоймайды. Тоңазытқышта сақталған бауырда дикроцелиоз - 235 күн, ал мұздатқышта - 40 күн, тұзды ерітіндіде - 3 күнге дейін тіршілігін жоймайды. Дикроцелияның жұмыртқалары төменгі температуралардың ауытқуларына төзімді. Құрғақшылыққа да, ыстық климатқа да дикроцелияның жұмыртқалары кемі 3,5-12 айға дейін тіршілігін жоймайды[8]. Эпизоотологиясы, патогенезі, клиникалық белгілері Эпизоотологиясы: дикроцелия ланцет тәрізді қос сорғышы бар кең таралған гельминт. Дикроцелиоз ауруы барлық еуропа елдерінде Азия елдерінде, Солтүстік, Орталық және Оңтүстік Америкада, Африка мен Австралияда және Қазақстанда да кең таралған.Қазақстанның оңтүстік өңірінде кең тараған гельминтоз. Дикроцелиоз малға тек қана өрісте жұғады. Тау бөктерінде дикроцелидің аралық иесі ұлулар, сондай – ақ трематодалардың қосымша иелері – құмырсқалар жиі кездеседі. Дикроцели жұмыртқалары ыстық, суыққа өте төзімді келеді. Ұлулар мен құмырсқада құрт ұрпақтары 3 жылдай сақталады. Дикроцелиозбен төрт түлікпен қатар шошқа, және кеміргіштер ауырады[1]. Патогенезі: Бауырды жайлаған сорғыштар жалжып орындарын ауыстырып отырады, сөйтіп өт арнасын бітеп тастайды. Соның нәтижесінде сұйықтықтың күшеюі бөлініп өт жолы зақымдалады. Бауыр мүшесінде сонымен қатар бүкіл ағзада қан айналу жүйесі бұзылады. Өт жолының зақымдалуы, ас қорыту жүйесі мен ішкі органдарымен ұлпалардың қызметінің бұзылуына әкеледі. Дикроцелиозбен ауырған жануар организміне гельминттер өзінің тіршілік әрекетінде қоректік заттармен, экскреттер мен секретте бөлу арқылы әсер етеді. Дикроцелия және олардың тіршілігіне қажетті өнімдер зат алмасу процесіне өте қатты әсерін тигізеді. Қоректік заттар қарын-ішек жолдарында физико-химиялық және биологиялық заттарды өңдеуінің төмендеуі нәтижесінде зат алмасу бұзылады. Дикроцелиоздың патологиялық процесс зәр шығару жүйесіне де әсерін тигізеді. Зәрдің физико-химиялық әсері өзгереді, нефрит, нефрос ауруының дамуына әкеліп соқтырады. Бауырдың ұлпалары мен оның қызметтерінің бұзылуы патологиялық кезеңдерінің өзгерістері, ауруларының белгілерінің пайда болуы көптеген факторларға байланысты: яғни дамудың стадияларына инвазияларының интинсивтілігіне, нағыз иенің, түрдің ерекшелігіне және олардың иммунитетіне, жануарлардың қорегі мен оларды күтіп баптау деңгейіне байланысты [1]. Клиникалық белгілері:Мал бауырындағы гельминт саны аз болса ауру белгілері білінбейді. Егер бауырда жүздеген, мыңдаған құрт болса, мал қатты ауырады және дерт белгілері айқындала түседі. Жануардың жем – шөпке зауқы нашарлайды, тамағында, кеудесінде жалқаяқ ісік пайда болады, бауыр көлемі ұлғаяды, іші өтеді, көзге ілінетін мүшелердің кілегей қабаттары ақсарғыш тартады. Дикроцелиоз ауруымен ауырған жануарларда пайда болатын белгілер: анемия, өт жолының бұзылуы, өсу мен дамудың тежелуі[1]. Дикроцелиоз ауруын емдеу жолдары, профилактикасы Емдеу жолдары: Күйіс малының дикроцелиозына қарсы белгіленген ұсыныстар бойынша бірнеше антгельминттиктер қолданылады.Ірі қара малға дене салмағының массасына жарты литрге 0,3 г политрем беріледі. Фенбендазолды мал үйірінің қоректеріне кг - массасына 22,2 мг қосып беріледі. Тиабендазолды малдың кг – массасына 200-300 мг дозада суспензия түрінде дикроцелиозға қарсы беріледі. Фасковерм – дене салмағының 10 кг-на 1 мл дозада бұлшықетке салынады. Роленол (құрамы 5%-ды клозантел) 1 мл 10кг тірі салмаққа есебінен бұлшық етке бір рет егіледі[2]. Клозантекс1 мл 10 кг тірі салмаққа есебінен бұлшық етке бір рет егіледі[3]. Рамектин (құрамы 12,5% рафоксанид және 1% ивермектин) 1мл 50кг тірі салмаққа есебінен тері астына бір рет егіледі[3]. Фазинекс-триклабендазол. Қолданылатын түрлері 2,5-5%-дық немесе 10%-дық суспензия, таблетка немесе ұсақ түйіршіктер. Қойдың жынысы жетілген сорғыштарына қарсы 1,5-2,5 г/кг мөлшерінде, құрттың басқа сатысына 5-10-12,5 мг/кг; ірі қараға 6-12 мг/кг есебінде қолданылады. Қойға 5%-дық, ірі қараға 10%-дық фазинекстің шыламасын жұтқыздырады[2]. Клозатерм-ірі қара малдарға қолданылады. Препаратты қолданғанда малдың сүтін 14 күннен кейін ғана пайдалануға болады. Бұл препаратты жемге араластырып беруге де болады. Жылға дейін жарайды. Ашылған күннен бастап – 28 күнге жарайды, температурасы – 5-25°С сақталады[3]. Панакур 22,2% түйіршікті дәрісін 0,15г/кг тәулігіне 1 рет, қойлар мен ешкілерге 0,1г/кг тәулігіне 2 рет беру керек. Фармакологиялық құрамы: Паразит құрттарға және олардың дернәсілдерін жоюға панакур әсерін тигізеді. Қолданылуы мен дозасы. Панакурды қорегімен бірге әртүрлі дозаларда қолданылады.Құрамы және шығарылу формасы: Панакур түйіршікті ұнтақ, ақ түсті, иіссіз түрінде шығарылады. Препарттаны 222 мл фенбендазол заты болады. 1000г-нан банкілерде шығарылады. Жылқыларға 1 кг 34мг, қойлар мен шошқаларға 1 кг 22 мг панакур беру керек[3]. Альбеннің құрамыныда 20% альбендозол және қосымша компоненттерден тұрады. Препарат массасы 1,8г таблетка түрінде шығарылады. Фармакологиялық құрамы: Альбен жыныс жүйесі толық жетілген антигельмент түрінде қолданылады. Препараттың механизмдік әсері құрттардың көмірсуларының алмасу қызметін бұзып, құрттардың өлуіне әсер етіп, жануарлардың ағзасынан сыртқа шығуына көмектеседі[5]. Бендаз плюс 535 антигельминтті препарат. Әрбір таблеткада 360 мл альбендазол және 175 мл оксихлозанид және қосымша компоненттерден тұрады. Фармакалогиялық құрамы: Альбендазол трематодтарға және жұмыртқаларына осы антигельминтті қолданады. Осы препаратты қолдану арқылы зәр және қалдық заттар арқылы шығарылады. Қолданылуы: бендаз плюс 535 аш қарынға қолданылады. Ірі қара малдарда дикроцелозға бендаз плюс 535 жануарлардың 35 кг салмағына 1 таблеткадан беріледі. Ал қойлар мен ешкілерге жануарлардың 45 кг салмағына 1 таблетка беріледі. Альбендазол. Құрамы: Альбендазол 1 мл (10%) 100мг және қосымша компоненттер (қоюландырғыш, консервант, дистельденген су). Әсері: Альвет – суспензия – трематодтардың антигельминт препараттары ретінде көптеп қолданылады. Құрттардың олардың жұмыртқаларының көбейіп кетпеуіне альвет-суспензия көмегін тигізеді. Альвет – суспензия гельминттердің фумарат қызметтерінің редуктаза белсенділігін төмендеуіне, глюкозаның тасымалдау процесінің бұзылуына әсерін тигізіп, құрттардың өлуіне әкеп соғады. Препаратты қолданылуы: жануарларға қорек берер алдында аш қарынға трематодтарға қарсы альвет-суспензияны береді. Препаратты қолдану реті: ұсақ ірі қара малға 10% суспензия түрінде келесі дозада беріледі. Трематозол.Құрамы: Препараттың 1 мл-де 95 мг- оксиклозанид, 200 мг – пирантел помоат бар.Фармакологиялық құрамы: оксиклозанид және пирател помоат деген екі белсенді заттардың комбинкациялануы, иеден трематодтар мен нематодтар қоздырғыштарына антигельмент ретінде үлкен әсерін тигізеді. Трематодтар ірі қара малдарда, қойлар мен ешкілерде паразит құрттар трематодтар кездеседі, соларға антигельмент ретінде беріледі. Оксиклазанид – трематодтардың дернәсіліне, жыныс жүйесі толық дамыған трематодтарға әсері жоғары антигельмент болып табылады (Dicrococotlium lаnceatum). Қолданылуы: «Трематозол» ірі қара малдарға, қойларға, ешкілерге паразит құрттары пайда болған кезде қолданылады. Препаратты таңертеңгі сауыннан кейін ғана ірі қара малдарға беріледі.Дозасы: Ірі қара малға – дене салмағының 10 кг массасына 1 мл-ді суға араластырып береді. Егер де организм паразит құрттар мен зақымдануы жоғары болған кезде, дәрінің мөлшерін 25%-ға дейін дозаны көбейтеді. Қойлар мен ешкілерге дене салмағының 10 кг массасына 1,5 мл-ден беріледі. Алдын – алуы: Ірі қара малдарға «Трематозол» препаратты дегельминтизациялау нәтижесінде 14 күнге дейін қорек ретінде, ал сүтін – екі сауынға дейін пайдалануға болмайды. Егер де ертерек малды соятын болса, онда етін тамаққа пайдаланбай, ет қоректі жануарларға немесе өндіріс орындарына жіберіледі[3]. Дәрілік өсімдіктермен емдеу жолдары. Дәрілік зоря– биіктігі 2 метрге дейін жететін, көп жылдық, шөп тектес өсімдік. Тамыры ірі, жуан, сырт жағынан қарағанда сары, іш жағынан қарағанда ақ түсті. Тамырын жылдам кесіп қараса, сары түсті сөлдің бөлінетіндігін байқауға болады. Сабағы жұмыр, іші қуыс, жоғарғы жағында жайыла өседі. Жапырақтары теріс қаратып қойған жұмыртқа тәрізді, қалың жасыл түсті. Қауырсын тәрізденіп екі жерінен тілімделген, жоғарғылары да қауырсынтәрізді, шеттері ірі. Ұстап қарағанда жапырақтары қолға салқындау болып сезіледі. Ол жапырақтары құрамындағы эфир майларына байланысты. Гүлдері ашық сары түсті, күрделі, шатыр тәрізденіп тұрады. Маусым-шілде айларында гүлдейді. Дәрі үшін оның тамырын жинайды. Құрамында эфир майлары, смолалы заттар, қант, крахмал, илік заттар бар. Зоря ішек құрттарын, сорғыш құрттарды түсіру үшін қолданылады. Өсімдіктің грамм тамырын стакан қайнап тұрған суға салып 20 минут тұндырады, 1 ас қасықтан 3 рет беру керек[2]. Түймешетен (Tanacetum) –күрделі гүлділер тұқымдасына жататын көп жылдық шөптесін өсімдіктер. Қазақстанның барлық өңірінде тараған 15 түрі бар. Орманды, далалы, кейде сортаң топырақты жерлерде, тастақты төбешік баурайларында өседі. Оның биіктігі 30 – 150 см. Сабағы тік, көп болады. Жапырақтары қауырсын тәрізді тілімделген, кезектесіп орналасады. Сары түсті ұсақ гүлдері бір-бірден орналасып, себет гүлшоғырын құрайды, олар сабақтың ұшында жетіледі. Шілде – қыркүйек айларында гүлдеп, жеміс салады. Жемісі – дәнек.Түймешетен гүлінің құрамында танацет, галлус, т.б. органикалық қышқылдар,илік жәнебояғышзаттар, шайыр, эфир майы мен май болады. Улы өсімдік.Медицинадаішекқұртынтүсіретін,бауыр және өт жолдарынемдейтіндәріретіндеқолданылады. 1 сағат бұрын 1 л суға 5гр салып 15-20 мин қайнатып, оның марля арқылы сүзіп алып, 5-6 күн тұнбасын күніне 3 рет қорек алдында 200мл-нан береміз[2]. Кермек Жусан –күрделігүлділер тұқымдасына жататын көп жылдық. Қазақстанның барлық жерінде – шөл-шөлейтті далада, таулы жерлерде өсетін 81 түрі бар. Қазақстанда ғана өсетін бір түрі – дәрмененің дәрілік шөп ретінде ерекше мәні бар. Дәрілік мақсат үшін оның жер үстіндегі бөлігінің жоғарғы жағын гүлденген кезінде орып жинап алады, дәмі ащы болып келеді. Құрамында эфир майлары, гликозидтер, абсинтин, анабсинтин, С витамині, смолалар, крахмал бар. Халық медицинасында жусан мұнымен қатар микробтарды жоятын, қабынуға қарсы әсер ететін, ішек құрттары мен сорғыштарды түсіретін дәрі ретінде қолданылады. Тұнба 10 грамм өсімдікті 1 стакан қайнап тұрған суға салып 20 минут тұндырады да, 2 шай қасықтан күніне 3 рет қорегін беру алдында жарты сағат бұрын ішеді. Кермек жусаннан жасалған дәрілерді үздіксіз ұзық уақыт қабылдау уландыруға әкеліп соғатындықтан, емдеу аралықтарында 1 айдан үзіліс жасап отырған жөн[2]. Құлмақ – қос үйлі, көп жылдық, шөп тектес өсімдік. Халық медицинасында құлмақты паразит құрттарды түсіру үшін осы өсімдіктердің тұнбасын дәрі ретінде пайдаланылады.Өсімдіктің аналық гүл шоғырының 10 грамын қайнап тұрған 1 стакан суға салып 30 минут тұндырады да, күніне 1 ас қасықтан жануарлардың қорегіне салып 3 рет беріледі[2]. Дермене– биіктігі жарты метрге жететін, көп жылдық, жартылай бұталы өсімдік. Өсімдік улы деп есептеледі. Дәрі үшін өсімдіктің жерге түскен бөлігінің жоғарғы жағын және гүл корзинкаларын толық ашылып кетпей тұрған кезінде жинап алады. Құрамында сантонин, майлар, ащы заттар, эфир майлары бар. Дермене құрамындағы сантонин организмдегі жұмыр құрттар, сорғыш құрттарды түсіреді. Дермене шөбін 1 л суға 100гр салып 15 мин қайнатып, оның марля арқылы сүзіп алып, жануарға 7-10 күн тұнбасын күніне 3 рет 200мл-нан қорегіне салып береміз[2]. жүктеу/скачать 2,35 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|