График а алматы "Білім" 2012

163
негізінен шойын немесе тас жолдардың топырақ қазбалары мен үйінділерінің 
шекараларын анықтау есебін шешуде көп қолданылады. Шойын немесе тас 
жолдардың құлама бетін анықтау үшін, жолдың ені мен көлбеулігі беріледі. 
Осы екі өлшемдер өзара қиылысып, нүктелер тізбегін құрайды. Табылған осы 
нүктелерді дөңгелекті тік орналасқан конустардың төбесі ретінде қарастырып, 
ен аралықтары өзара тең концентрлі (шоғырланған) шеңберлерін жүргіземіз. 
Егер осы жүргізілген концентрлі шеңберлердің аттас шеңберлеріне жанама 
сызық жүргізсек, онда мұндай жолмен табылған бетті құлама бет дейді 
(155-сурет).
Көлденең П
0
проекция жазықтығымен бір бұрышты сақтап, түзу жасалушы 
өзара жылжуы мен қисық бағытталушы барлық нүктелерінен өтетін бет 
біркелкі құлама бет деп аталады. 
0
П
B
A
C
0
C
0
B
0
A
1
0 1 2
4
C
0
C
0
B
3
B
0
A
0
П
2
A

164
§ 10.3 Топографиялық бет.
Топографиялық бет деп жер бетінің тау қыртыстарының (төбелер мен 
жоталардың ең үлкен биік нүктелерінің, шұңқырлар мен ойықтардың ең 
төменгі нүктелерінің) шекарасын, кей-бір су өтетін немесе өткізетін жер 
қыртыстарының көлденең П
0
проекция жазықтығындағы сандық белгілері 
бар проекциясын (кескінін) айтады (156-сурет). 
Кейде топографиялық бетті жер беті деп те атайды, себебі топография 
ежелгі гректің жергілікті жерді жазу деген сөзінен шыққан. Бұл топографиялық 
бет горизонталь қисық сызықтарымен беріледі. Топографиялық беттің 
горизонталы деп сол беттің сандық белгілері бірдей болатын нүктелердің 
жиынтығын айтамыз (156-сурет). Бұл топографиялық бетті жер бетіне 
параллель жазықтықпен қиып тастаған деген мағынаны береді. Қиюшы 
жазықтардың арақашықтығын бір, бес немесе он метр сайын алады. 
0
П
1
0 1 2
22
21
22
23
21
20
20
23
22
21
20
19
18 17
18 19
20
21
22
21
19
22
22
21
21
20
21
22
17

165
Горизонталь сызығы жіңішке тұтас сызықпен беріледі. Əр бес горизонталь 
сызық сайын горизонталь тұтас қалыңдатып қойылады.

жүктеу/скачать 5,19 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: