Қазақ тілі қарақалпақ, ноғай тілдерімен бірге қы пш ақ-ноғай
тобын қүрайтыны, яғни Ноғай ордасы халықтарының негізінде
калыптасқаны да мәлім. Д егенмен, қ азақ халқы ны ң субстраты
қатарында басқа да тілдік негіздер болғандығы айқын (ол туралы
алдыңғы такырыпта айтылады). Соған орай қазақ тілінің тек өзіне
ғана тән ерекшеліктер мынадай: 1) фузияда
л ~ д ~ т
сәйкестігі бар;
2) сөз басында айтылатын
й ~ ж ~ д ж
сәйкестігінен қазақтілінде ол
позицияда
ж
дыбысы айтылады.
Й
дыбысы эпизодтық ыңғайда
біріккен сөздер қүрамы нда сөз ортасында ғана айтылады:
тас;
4) қазақ тіліндегі
ш
қарл үқ тілдеріндегі
ч
дыбысына сәйкес,
с
дыбысы
ш
дыбысына сәйкес қолданы лады ; 5) сөздің абсолют басында
үяндардан горі қатандаржиі қолданылады, бірақ
т ~ д , б ~ п
сәйкестігі
сирек те болса үш ы райды ; 6) интервокал п о зи ц и яд а
т, қ, к
дыбыстары үяңдайды , б ір ақ
қазақы, қалмақы
тәрізді
создер
қүрамында үяндамай, қатаң сыпатын сақтайды; 7) қ азақ халық
тілінде мына тәрізді дыбыстар сәйкестіктері бар:
а ~ ы
(оңтүстік,
Қостанай, Түрікменстан түрғындарында жиі),
о ~ ү
(Оңтүстік,
Маңқыстау, Түрікменстан, Қарақалпақстан түрғындары тілінде жиі),
жүктеу/скачать
Достарыңызбен бөлісу: