Хасанов М. Ғылым теориясы indd
жүктеу/скачать 1,92 Mb. Pdf көрінісі
|
dokumen.pub 9786010412965
- Бұл бет үшін навигация:
- Бейімдік дамуда
- Қақтығыстықкезеңдер
| энергияжәне
энтропия се кіл ді жүйелі өл шем дер ді пай да ла на тын жүйелі заң- дар мен анық та ла ды. Бас тап қы жүйе нің са па лы өз ге рі сі бифуркация күйі деп ата- ла ды жә не ма те ма ти ка ның қақ ты ғыс тар теориясы, сы зық сыз диф фе рен циал дық тең деу ле рі се кіл ді сәй кес бө лім де рі мен си пат- та ла ды. Мұн дай құ бы лыс тар ға ұшы ра ған жүйе лер дің кең ді гі сон ша лық, қақ ты ғыс тар мен би фур ка циялар материяныңәмбе- бапқасиеттері ре тін де қа был дан ды. Со ны мен, ма те рияның қоз ға лы сын бейім дік да му ке зең де рі мен қақ ты ғыс тық тәр тіп ке зең де рі нің ке зек те суі ре тін де қа рас- ты ру ға бо ла ды. Бейімдік дамуда жүйе нің па ра ме тр ле рі өзі нің ұйым дас ты ры лу тәр ті бін сақ тай оты рып, өз ге ре ді. Па ра ме тр лік бейім де лу жүйеге сырт қы жағ дай лар дың өз ге руі ба ры сын да қор- ша ған ор та ның ор нат қан шек теу ле рі не икем де лу ге мүм кін дік бе- ре ді. Қақтығыстықкезеңдер – бұл бас тап қы жүйе құ ры лы мы- ның өз ге руі, оның қайта құ ры луы, жа ңа са па ның пай да бо луы. Бұл жа ңа құ ры лым жүйе нің жа ңа тер мо ди на ми ка лық да му траек- то риясы на өтуіне мүм кін дік бе ре ді. Мұн да энт ро пияның та ра лу жыл дам ды ғы не ме се энер гия дис си па циясы ның (ыды рауы ның) қар қы ны тө ме ні рек. Жа ңа қа сиет эле ме нт тер дің кі ші гі рім коз ға лыс та ры – флук- туация лар кү шеюі нің не гі зін де пай да бо ла ды. Жүйе нің би фур- ка циясы ке зін де оның құ ры лы мы жә не объек ті нің әрі қа рай да му нұс қа ла ры бір не ше рет өз ге ре ді. Кө ріп отыр ға ны мыз дай, та би- ғат тың өзі біз дің нақ ты бол жам жа сау мүм кін ді гі міз ді шек теп 6-бө лім. Қа зір гі ке зең дегі ғы лым ның ерек ше лік тері 120 отыр. Біз да му дың бо ла ша ғын нақ ты біл ме сек те, ық ти мал ды ғы жо ға ры бол жам дар жа сай ала мыз. Си нер ге ти ка лық па ра диг ма ның пай да бо луы әлем нің жа ңа бей не сін жа сауға не гіз бол ды. Қа зір гі ғы лым да ғы си нер ге ти ка- ның рө лі мен ала тын ор ны на ба ға бе ре оты рып, И. При го жин мен И. Стен герс бы лай жаз ды: «Біз дің ке зең ді грек ато мис те рі не ме- се Қайта жаң ғы ру ке зе ңі мен са лыс тыр сақ ар тық кет кен дік емес, се бе бі осы ке зең дер де та би ғат қа де ген жа ңа көз қа рас пай да бол- ды». Си нер ге ти ка тір ші лік тің ал ғаш пай да бо луы, түр лер дің пай- да бо луы, са на ның пай да бо луы жә не да муы се кіл ді құ бы лыс тар- ға то лық тай ғы лы ми си пат та ма жа сай ды. Со ны мен, си нер ге ти ка лық зерт теу па ра диг ма сы ның не гі зін- де ерек ше, суб ъект пен объек ті ні қар сы қоя тын ба тыс тық клас си- ка лық тип ке ұқ са майт ын оң тай лы лық ти пі өмір ге кел ді. Си нер- ге ти ка әлем нің жа ңа ғы лы ми бей не сін жа сауға, ант ро по-та би ғи үйле сім ді лік ке жә не эт но мә де ни үйле сім ді по ли це нт ризм ге не- гіз дел ген жа һан дық өр ке ниет те гі жа ңа (сұх бат тық) мә де ниет ти- пін ак си оло гиялық не гіз деу ге мүм кін дік бер ді. жүктеу/скачать 1,92 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|