Хрестоматия



Pdf көрінісі
бет22/38
Дата07.02.2022
өлшемі1,21 Mb.
#96909
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   38
Байланысты:
kyraubaeva alma ezhelgi duir debieti khrestomatiia

(Аударған Берікбай Сағындықов) 
АХМЕД ЙҮГІНЕКИ 
Ахмед Йүгінеки – XII ғасырдың аяғы мен XIII ғасырдың 
басында өмір сүрген ақын. Өз заманының білімпаз оқымыстысы 
болғандықтан, ақынды «Әдиб Ахмед» (Әдиб – оқымысты, 
жазушы) деп атаған. Толық аты-жөні – Әдиб Ахмед ибн Махмуд 
Йүгінеки, жасынан зағиптық мехнатын тартқан кісі. Туып-өскен 
елі – Түркістан қаласының маңайындағы Жүйнек деген жер. 
Ақынның «Ақиқат сыйы» атты кітабы – тәлім-тәрбие, 
адамгершілік, білім, моральдық нормаларды әңгіме етіп, ақыл-
кеңестер беретін дидактикалық үлгідегі шығарма. Небәрі 466 
жол өлеңнен тұрады. 20 шақты тақырыпқа бөлінген. Аруз өлең 
өлшемімен, түркі тілінде жазылған. 
Кітаптың 3 түрлі нұсқасы және әр түрлі үзінділері бар. 
Қазіргі тілімізге Стамбулдың Топ-Қапы сарайында сақтаулы 
тұрған қолжазбадан аударылған. 
АҚИҚАТ СЫЙЫ 
Транскрипциясы 
Мужибу талифи һаза л-китаби ва муқтазиһи 
69. Тат Испаһсалар бег үчүн бу китаб 
70. Чықырдым ажунда аты қалсу деп 


174 
71. Қитабымны көргӓн ешиткӓн киши 
72. Шаһымны ду’а бирла йад қылсу деп 
73. Кединги келигли кишилар ара 
74. Аның зикри таңсуқ едиз болсу теп 
75. Аның вудды бирла көңүллӓр толуп 
76. Аның йады бирла ажун толсу деп 
77. Безӓдим китабны мава'из масал 
78. Бақығлы оқуғлы асығ алсу деп 
79. Балак еттим аны шаһымға мен – өг 
80. һавадарлығымны түгӓл билсу деп 
Ан-нав’у л-аввалу фи манфа’ати
л-’илми ва мазаррати л-жаһли 
 
81. Билигтин айурмӓн сөзүмга ула 
82. Билиглигка йа дост өзиңни ула 
83. Билиг бирла билинүр са’адат йолы 
84. Билиг бил са’адат йолыны була 
85. Баһалық динар билиглиг киши 
86. Бу жаһил билигсиз баһасыз биши 
87. Билиглиг билигсиз қачан тең болур 
88. Билиглиг тиши ер жаһил ер тиши 
89. Сүңӓкка йилиг тег еранға билиг 
90. Еран көрки ’ақыл ол сүңӓкниң йилиг 
91. Биликсиз йиликсиз сүңӓк тег халы 
92. Йилигсиз сүңӓкка сунулмас елиг 
93. Билиг билди болды еран белгүлүг 
94. Билигсиз тиригла йитиг көргүлүг 
95. Билиглиг ер өлди аты өлмӓди 
96. Билигсиз есан еркан аты өлүг 
97. Билиглиг бириңа билигсиз мыңын 
98. Теңагли теңӓди билигниң теңин 
99. Бақа көргил емди уқа сынайу 
100. Не нең бар билиг тек асығлық өңин 


175 
101. Билиг бирла ’алым йоқар йоқлады 
102. Билигсизлиг ерни чөкӓрди қоды 
103. Билиг бил усанма бил ол хақ расул 
104. Билиг қимда ерса сиз арқаң деди 
Ан-нав’у с-сани фи хифзи л-лисани ва сайири 
адабиһа ва русумиһа 
 
129. Ешитгил билиглиг негү деп айур 
130. Адаблар башы тил күдӓзмӓк турур 
131. Тилиң бекта тутғыл тишиң сынмасун 
132. Халы чықса бектин тишиңни сыйур 
133. Санып сөзлаган ер сөзи сөз сағы 
134. Өкүш йаңшаған тил ей алмас йағы 
135. Сөзүң бошлуғ етма йыға тут тилин
136. Йетар башқа бир күн бу тил бошлығы 
137. Хирадлық му болур тили бош киши 
138. Телим башны йеди бу тил сөз бошы 
139. Өчүктүрма ерни тилин бил бу тил 
140. Башақтурса бутмас бутар оқ башы 
Ан-нав’ у р-раби у фи бирри с-сахавати ва 
мазиммати л бухли 
225. Айа дост билиглиг йизин излагил 
226. Халы сөзлӓсӓң сөз билип сөзлагил 
227. Ахы ерни өгкил өгар ерса сен 
228. Бахылға курт дег оқуң гезлагил 
229. Қамуғ тил ахы ер санасын айур 
230. Ахылық қамуғ ’айб кирини йуйур 
231. Ахы бол сеңа сөз сөкүнүч келмӓсүн 
232. Сөкүнүч келгү йолны ахылық тыйур 
233. Егилмаз көңүлни ахы ер егӓр 
234. Тегилмас мурадқа ахы ер тегӓр 


176 
235. Бахыллықны қаны өгӓр тил қайу 
236. Ахылықны һам хас төзү халық өгӓр 
237. Ахы ер билигни йета билди көр 
238. Анин сатты малын сана алды көр 
239. Тирилди уламсуз уламай болуп 
240. Ажуңда ат едгү қодуп барды көр 
241. Бахил йығды зар сим харамдин өкүш 
242. Вабал көтрү барды узила сөкүш 
243. Үлүш болды малы кишилар ара 
244. Бахил алды андин өкүнчдин үлүш 
245. Айа мал идиси ахи едгү ер 
246. Байат берди ерса сеңа сен ма бер. 
247. Йерилган сөкүлгӓн терип бермӓгӓн 
248. Халал берүр ерсаң неча терса тер 
249. Таби’атда йеги ’адат ’айбасузы 
250. Ахилық ерүр бил бухул көзгүси 
251. Елиглӓрда қутлуғ беригли елиг 
252. Алып бермӓгӓн ел елиг қутсузы ол 
253. Бахиллық оталап оңалмаз йиг ол 
254. Беримдин бахил елги кет берклиг 
255. Йығып көңли тоймас көзи суқ бахил 
256. Қул ол малға малы аңар ерклиг ол 
257. Бу будун толусы ахи ер турур 
258. Ахилық шараф жаһ жамал арттурур 
259. Севүлмак тилӓсаң кишилар ара 
260. Ахи бол ахилық сени севдүрүр 
261. Бахил накас утсыз тавар пасбаны 
262. Йығар йемас ичмас тутар берк аны 
263. Татурмаз есанинда туз достына 
264. Өлүр қалур ахир йейүр душманы 
265. Йана бир керӓклиг сөзүм бар сеңа 
266. Айайын мен аны қулақ тут меңа 
267. Сөз ол дур такаббурны башдин салып. 
268. Тавазу’ны берк тут йапуш кет аңа 


177 
269. Такаббур қамуғ тилда йерлүр қылық 
270. Қылықларда едгү қылық хой қылық 
271. Ол ер ки улуғсынды менмен деди 
272. Аны не халайық севӓр не халық 
273. Қамуғ қазғанықлы ажун малыны 
274. Йейүмади барды көрүң халыны 
275. Тишиси қалып бір адын ер била 
276. Ол анда йатыбан берүр саныны 
277. Тӓкӓббур лыпасын кейип аз салын 
278. Керип халыққа көксүң азурлап тилин 
279. Му’минлық нышаны тавазу’ турур 
280. Агар му’мин ерсаң тавазу’ қылын 
281. Тавазу’ қылықлыны көтрүр иди 
282. Тӓкӓббур тутар ерни кемшүр қозы 
283. Улуғсынма зинһар улуғ бир байат 
284. Улуғлуғ мениг сиз алынмаң диди 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   38




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет