археолог Қ. Ақышев
|
Есік қорымын зеріттеді
«Сақтарда өзіндік жазу болған деген».
|
археолог А.Толеубаев
|
ҮІІІ ғ жататын Шілікті қорғаның зеріттеді.
|
Мағжан Жұмабаев
|
«Пайғабар» деген өленінде «ғұн түркілердің арғы атасы» деген тұжырым жасаушы.
|
Шоқан Уәлиханов
|
Қазақ ғалымдарының ішінде алғашқы рет Аттила (Еділ) туралы алғаш рет жазып, ғалымға енгізген.
|
Антрополог О Смағұлов
|
Сақ,Сармат,үйсін тайпаларының келбеттері андрондықтарға ұқсас екендігін айтқан ғалым.
|
Антрополог Герасимов
|
Ежелгі үйсіндердің бас мүсінін байырғы адамдардың бас сүйегі бойынша жасаған.
|
Араб географы Ибн-Хаукаль Х ғ
|
Қарлұқ жерін батыстан шығысқа қарай жүріп өту үшін 30 күн керек деп жазған.
|
Араб географы Әль-Марвази ХІІ ғ
|
Қарлұқтар құрамында 9 тайпа болғандығын дәлелдеген.
|
Әл-Якуби ІХ ғ
|
Оғыз мемлекеті жайлы алғаш рет дерек берген.
|
М Қашғари
|
Дерегі бойынша оғыз одағында 24 тайпа болған.
|
Парсы тарихшысы Гардизи
|
Қимақ елінің құрамында 7 тайпа болғандығын жазған.
|
Араб тарихшысы
Әл-Идриси
|
Қимақтарда 16 қала болғандығын оның 12-сі Ертіс бойында орналасқаны туралы мәлімет Берген.
|
Әл-Омари
|
ХІҮ ғ «Қыпшақтар бидай, арпа, тары өсірді, тамақтарының негізгі түрін тарыдан жасады» деген саяхатшы.
|
Еврей саяхатшысы
Петахья
|
ХІІ ғ «Қыпшақтар тары мен күріш өсірген деген».
|
П Карпини, Г Рубрук
|
«Қыпшақтардың арба үстіне тігілген үйлерін 10 немесе 22 өгіз тартады деген».
|
Ибн Батута
|
«Қыпшақтар жері мал өсіруге өте қолайлы.Малдың көптігі соншалық ондай мал ешбір елде жоқ шығар деген».
|
Әл Макдиси
|
Хабарына қарағанда Таразда айырбас сауданы ешкі түбітімен жүргізілген.
|
Н Диц
|
«Қорқыт» ата кітабын алғаш зеріттеуші.
|
Византия тарихшысы
Менандр Протектор
|
Түрік жазуы туралы алғаш дерек қалдырды.
|
М Қашғари
(1030-1090ж)
|
«Түрік тілдерінің сөздігі» еңбегінің авторы.
|
Әл-Фараби
(870-950ж)
|
«Ғылымдар энциклопедиясы» еңбегінің авторы.
|
Қожа Ахмет Йассауи
(1103-1167ж)
|
«Диуан-и-хикмет» еңбегінің авторы.
Юсуф Хамаданидан білім алып. Арыстан бабты пір тұтқан
|
Жүсіп Баласағұни
(1021-1075ж)
|
«Құт негізі білік» еңбегінің авторы.
Сүлеймен Арслан ханнан Ұлы хас хажип лауазымын алған.
|
Ахмет Иүгнеки
|
«Ақиқат сиы» еңбегінің авторы.
|
Сүлеймен Бақырғани
(1104-1186ж)
|
А Йассауидің шәкірті-ғұлама ғақын, ел ішінде «Хакім ата» атанған.
Елге ислам дінің уағыздаушы.
|
Әли ақын
|
«Жүсіп-Зылиха» атты поэманың авторы.
|
Д Мессершмидт
Ф Страленберг
|
ХҮІІІ ғ 20 ж Енесей аңғарынан көне түрік жазуын алғаш тапқандар.
|
В.В.Радлов
|
Руна жазуын оқудың алғаш кілтін тапқан.
|
Дат ғалымы В Томсон
|
Руна жазуын тұңғыш оқыды.
|
Әбу Райхан Бируни
(973-1050 ж)
|
22 жасында ғылым ретінде танылған, парсы, араб, грек тілдерін менгерген,150 еңбек жазған. Тұңғыш рет жердің күнді айналатындығын айтқан. Жер глобусының пішінің жасаған. 600-дан астам қалалардың координаттарын анықтаған.
|
Плано Карпини
(1245-1247ж)
|
1245-1247 ж Папа ІҮ Иннокентидің Моңғолиядағы Ұлы хан Күйікке жіберген елшісі. Оңт-Шығ Қазақстандағы моңғол шапқыншылықтарының зардаптары туралы жазды.
|
Вильгелм Рубрук
(1253-1255ж)
|
1253-1255 ж Француз королі ІХ Людовиктің Мөңке ханға жіберген елшісі.Егіншілік мәдениетнің күйрегені және Іле алқабындағы қалалардың қирағандығы туралы мәлімет қалдырды.
|
Морко Поло
Венеция саяхатшысы
(1254-1324 ж)
|
«Моңғолдар жаулап алынған қалаларда қамал қабырғалардың болуына рұқсат етпеген» деген. 1271 ж Пекинге Құбылай ханға барған.
|
