I блок (11-22, 46-67, 68-90) 23-45 аралығы бөлек қағазда
Сөздік құрам мен сөздік қордың айырмашылығын түсіндіріп беріңіз
жүктеу/скачать 9,83 Mb.
|
1 БЛОК
| 14. Сөздік құрам мен сөздік қордың айырмашылығын түсіндіріп беріңіз.
Тілдегі сөздердің тұтас жиынтығы сөздік құрам не лексика деп аталады. Сөздік құрам белгілі бір халықтың тұрмыс жағдайын, күнкөріс тіршілігін, кәсібін түгел қамтып көрсетеді. Қазақ тілінің сөздік құрамына ғасырлар бойы сақталып келе жатқан байырғы сөздер де, кірме сөздер де, кейін пайда болған неологизмдер мен терминдер де, әдеби сөздер мен ауызекі сөйлеу тіліне тән қарапайым сөздер де, диалектілер де, кәсіби сөздер де, қысқасы, тіліміздегі барлық сөз қабаттары енеді. Сөздік құрам өз ішінен бірнеше топқа бөлінеді: сөздік құрам сөздердің қолданылу жиілігіне қарай актив және пассив сөздер деп, ең алдымен, екі салаға бөлінеді. Ал сөздік құрамдағы сөздердің қолданылу сипатына қарай: Сөздің әдеби және әдеби еместігіне байланысты: әдеби лексика және диалектілік лексика; Сөздің халыққа таныс және онша таныс еместігіне байланысты: жалпыхалықтық және арнаулы лексика деп; Тілдегі сөздің жұмсалу аясы мен көркемдік мәніне қарай: бейтарап сөздер мен экспрессивті сөздер болып бөлінеді. Сөздік қор. Қазақ тіліндегі барлық сөздердің жиынтығы сөздік құрам болса, негізгі сөздік қор оның негізгі ұйымдастырушысы, қайнар бұлағы, шығу арналарының ең маңызды бөлігі болып табылады. Негізгі сөздік қорға түркі тілдеріне ортақ сөздер: тау, тас, көл, түн, ай, жыл, жүр, көк, төрт, мен, сен, ол, т.б. сөздер, сонымен қатар ғасырлар бойы қалыптасып келе жатқан қазақтың байырғы төл сөздері: Туыстық атаулар: аға, іні, құда, жиен, немере, т.б. Жануар атаулары: түйе, жылқы, сиыр, т.б. Ағаш атаулары: тобылғы, емен, т.б. Киіз үй атаулары: шаңырақ, кереге, т.б. Жұмыс құралдары: күрек, балға, балта, т.б. Сапалық сындық атаулары: жақсы, жаман, т.б. Сөздік қордың мынадай басты белгілері бар: Тұрақтылық. Оған бірнеше ғасырлар бойы өмір сүріп, барша ұрпақ үнемі қолданып келе жатқан сөздер кіреді: Ат, ер, сіз, өзім, теріс, күн. Бұлар ескерткіш тілдерінде де кездеседі. Сөз тудыруға ұйытқы. Негізгі сөздік қор болмаса сөздік құрам молайып байымас еді. Күн – күндіз, күнгей, күнім, күндік, күндес, күнелту, күнделік, күнара, т.б. Жалпыхалықтық сипаты. Сөздік қордағы сөздер қазақ тілінде сөйлейтін адамдардың барлығына түсінікті, мұнда қызметі, кәсібі, жасы дегендерге шек қойылмайды; Ондағы сөздерге стильдік қабаттасулар тән емес, яғни жалпыхалықтық болған соң, лексиканың ең негізгі саласы, жалпы қолданыстағы сөздер. жүктеу/скачать 9,83 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|