I. Қыс өтіп, күлімдеп көктем, жарқырап жаз келгенде, шұрқырап жатқан қалың жылқы
жүктеу/скачать 2,32 Mb.
|
I. ?ûñ ?ò³ï, ê?ë³ìäåï ê?êòåì, æàð?ûðàï æàç êåëãåíäå, ø?ð?ûðàï æà
| 3-
мәтін D) Музыка жазу арқылы E) Көп әңгімелесу арқылы 1. Пілдер - ежелгі тұмсықтылар тобынан біздің заманымызға жеткен жалғыз жануар. Бұрын олардың түрі 40-қа жеткен болса, бүгінде үш қана түрі бар: Саванналық африка пілдері, африкалык орман пілдері және азиялық пілдер. Пілдің дене тұрқы - 6-8 метр, салмағы 9 тоннадай болады. Олар 70-80 жыл өмір сүреді. Негізгі ерекшелігі - үстіңгі ерніне жалғасқан ұзын ет тұмсығы (хобот). Олар мұны адамдардың қолындай пайдаланады. Сол арқылы заттың иісін біледі, сезеді және орап ұстайды. Піл тұмсығы бір мезгілде 7,5 литр суды ұстап тұра алады. Пілдердің көздері жақсы көрмейді, есесіне олар ешбір жаратылыс сезбейтін иісті сезіп қояды. Оның тұмсығында 40 мыңнан астам рецептор бар. Пілдің кейбір тұстарындағы тері қалыңдығы - 4-5 сантиметр болады. 2. Пілдер мұңаяды, уайымдайды, сағынады, ағайындарына көмектеседі, музыкамен айналысады, сурет салады. Өздерінің дене көлеміне қарамастан олар епті және тез қозғалғыш келеді және олардың тепе-теңдік сақтау кызметі жақсы дамыған. Басқа ірі сүтқоректілер секілді пілдер ыстықка қарағанда салқын жерді жақсы көтереді. Күннің ең ыстық уақытын көлеңкеде өткізіп, денесін салқындату мен жылу алмасуды жақсарту үшін үздіксіз құлақтарын қағады. Олар суға шомылып, өздерінің үстеріне су құйып, батпақ пен шаңда аунағанды ұнатады. Бұл әрекеттер терілерінің құрғап кетуінен, күнге күюден және шыбын-шіркейдің шағуынан қорғайды. 312
3.
7.
A) Аяғы B) Тұмсығы C) Көзі D) Құлағы E) Басы 8. Мәтін мазмұны бойынша пілдер неліктен құлақтарын қағады? A) Күнге күймес үшін B) Шыбын-шіркейден қорғану үшін C) Денесіне батпақ шашу үшін D) Суықтан қорғану үшін E) Жылу алмасуды реттеу үшін 9. Жаңа туған пілге қатысты дұрыс мәліметтер 1. Аяғына тік тұра алмайды 2. Салмағы 120 келіге жуық болады 3. Туғанда көзі соқыр болады A) Бірінші мен үшінші дұрыс B) Бірінші мен екінші дұрыс C) Екінші мен үшінші дұрыс D) Үшеуі де бұрыс E) Үшеуі де дұрыс 10. Мәтін бойынша пілдерге қатысты дұрыс нұсқа. A) Тепе-теңсіз алыптар B) Азиялық алыптар C) Еуропалық алыптар D)
E) Сахаралык епсіздер 11. Пілдер 1 тәуліктің қанша уақытын ұйқыға арнайды? A) Төрттен бірін. B) Екіден бірін. C) Үштен бірін. 12. Пілдердің қай мүшесі нашар дамыған? A) Есту мүшесі B) Дәм тату мүшесі C) Көру мүшесі D) Алтыдан бірін. E) Сегізден бірін. D)
E) Сезу мүшесі жүктеу/скачать 2,32 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|