I. Кіріспе II. Негізгі бөлім Паркинсон ауруы туралы түсінік Паркинсон ауруы кезінде қолданылатын препараттар
Паркинсонға карсы заттардың әсерлерінің принциптеріне карай оларды
жүктеу/скачать 30,34 Kb.
|
фарм 5 срс
- Бұл бет үшін навигация:
- Селегилин //. Глутаматергияпық әсерлерді тежейтіп заттар Мидантан ///. Холинергиялық әсерлерді тежейтін заттар
| Паркинсонға карсы заттардың әсерлерінің принциптеріне карай оларды келесі негізгі топтарға бөледі:
/ Дофаминергиялъщ әсерлерді белсендендіретін заттар 1. Дофаминнің негізін қалаушы Леводопа 2. Дофаминдік рецепторларды ынталандыратын заттар (дофаминомиметиктер) Бромокриптин 3. Моноаминооксидаза Б тежегіштері Селегилин //. Глутаматергияпық әсерлерді тежейтіп заттар Мидантан ///. Холинергиялық әсерлерді тежейтін заттар Циклодол Леводопа (Ь-ДОФА, леводофа) дофаминнің негізін қалаушы диоксифенилаланиннің солға бұратын изомері болып табылады. Гематоэнцефалды тоскауылдан жэне одан кейін нейрондарға өтіп леводопа дофаминге айналады. Дофамин базалды ганглийлерде жиналып, паркинсонизм көріністерін азайтады немесе жояды. Леводопа, әсіресе гипокинезияга айқын ықпал жасайды, қүрысуга аз, дірілге тіпті аз эсер етеді. Леводопа Паркинсон ауруында және симптоматикалык паркинсонизмде (дәрілік препараттармсн, атап айтканда психозға қарсы заттармен шақырылған паркинсонизмнен баска) колданылатын аса тиімді заттарға жатады. Леводопаның әсері 1 аптадан кейін немесе одан да жай дамиды жэне максимум шамамен 1 айданкейіндамиды. Мөлшерін жаймен жогарылатады. Препаратты тек астан кейін қабылдайды. Емдеуді ұзақ жүргізеді, ейткені бұл нсгізінен орын басу тсрапиясы (жетіспеген дофамипді толықтырады). Асказан-ішек жолдарыиан препарат жылдам сіңеді. Дегенмен, оның айтарлықтай бөлігі (-70%) ішектің шырышты кабатында метаболгомге түседі. Агзада ол дофаминге және баска да метаболиттерге айналады. Бұл ДОФА-декарбоксилаза, КОМТ жэне МАО эсерлерімен жүреді. Қорытып келгенде леводопаның енгізілген мөлшерінен ОЖЖ-не шамамен 1% түседі. Леводопаның озгермеген шамалы мөлшері жэне метаболиттері бүйрск аркылы шыгады. Жанама әсерлері айтарлыктай жиі байкалады: тәбеттің бұзылуы, лоқсу, кұсу, ортостатикалык гипотензия, психикалык жэне козғалыстыкбұзылыстар (біркатар науқастарда хорея тэрізді қозғалыстар дамиды), жүрек аритмиясы. Бул барлық асқынулар кайтымды және леводопаның мөлшерін төмендеткенде басылуы мумкін. Жанама әсерлердің көбісі леводопаның дофаминге шеткі тіндерде айналуына байланысты. Соңғысын леводопаны гематоэнцефалдытоскауылданетпейтін(мысалы, карбидопа немесе бенссразид) шеткі ДОФА-декарбоксилаза тежсгіштерімен жұптастыру аркылытемендетугеболады. Құрамында леводопа мен карбидопа (сине-м е т, н а к о м) және леводопа мен бенсеразид (мадопар) бар препараттар шыгарылады. Мұндай жүптастырулар ОЖЖ-не түсетін леводопанын мөлшерін жоғарылатады. Бүл ішекте және бауырда (онын жүйелік қан айналымға түсуі жоғарылайды), шеткі тіндерде, мысалы бүйректе (заттың кандағы жогары концентрациясын ұстап тұруга ыкпал жасайды), сонымен қатар ми капиллярларының эндотелилеріиде (леводопаның мига өтуіндегі энзиматикалық тоскауылдар жойылады) леводопаның дскарбоксилденуінің тежелуіне байланысты. Леводопаның тиімділігін жоғарылату үшін, оның жанама әсерлерін жою немесе азайту ушін шеткі ДОФА-декарбоксилаза тежегіштерінен баска, сондай-ақ КОМТ тежегіштері мысалы, энтакапон (комтан1) қолданылады. Сонымен қатар локсуда және кұсуда шеткі тіндер мен кұсу орталыгының жіберу аймагының дофаминдік рецепторларының тежегіштерін (мысалы, домперидон; гематоэнцефалды тоскауылдан етпейді) тагайындайды. Психоздың дамуында бас миының дофаминдік рецепторларыныңтежегіші клозапин колданылады(О2- карағанда Э4-рецепторларга белсенділігі 10 есе). Леводопаны МАО-ның таңдамалы емес тежегіштерімсн (соңғысы норадреналинді, дофаминді ьщьфатады; МАО-ны тежегенде курт гипертензия дамуы мүмкін), сондай-ак леводопаның белсенділігін темендететін пиридоксинмсн (В6 витамині) жұптастыруға болмайды. Леводопа 2-5 жыл аралыгында жогары тиімді. Жайлап бейімделу дамиды, дискинезия жэне басқа да жанама эсерлер байкалады. Препарат жүрек-тамыр жүйесінің, бауырдың, бүйректің күрделі ауруларында психоздарда қарсы көрсетілген. Паркинсонизмді емдеуде колданылатын дофаминдік рецепторлардың ынталандыргыштарына бромокриптин (парлодсл) жатады.Химиялық құрылымы бойынша бүл кастауыш алколоиды эргокриптиннің жартылай синтетикалық туындысы (лизергин кышкылынынтуындысы). Дофаминдік Б.,-рецепторларының агонисті болып табыладьғ. Паркинсонға карсы айқын белсенілігі бар. Бромокриптинге тән эсерлерге, сондай-ақ пролактин мен өсу гормонының өнімін төмендету жатады. Ішке кабыдданады. Асқазан-ішек жолдарынан шамамен 30% сіңеді. Бірталай бөлігі бауыр тосқауылынан бірінші рет өткенде ыдырайды. Қанның сары суында максималды концентрациясы 1,5-3 сағ кейін жиналады; І|р„,=3—6 сағ. Бромокриптиннің айтарлыктай бөлігі биотрансформацияга ұшырайды. Шыгуыныц негізгі жолы - өтиен ішекке түсу аркылы. Бромокриптин, ереже бойынша, леводопамен жүлтастырылып қолданылады. Емдеудің алгашқы кезеңіндегі жанама эсерлері: лоқсу, кұсу, ортостатикалык гипотензия. ¥зак колданганда психикалық бұзылыстар, дискинезия, этил спиртін көтере алмаушылык, іштің қатуы жэне т.б. дамуы мүмкін. Б2-және О3-дофаминдік рецепторлар антагонистерінің бірі ропини-р о л (реквип) болып табылады. Оның паркинсонға карсы әсерін неостриатумдагы постсинаптикалық О2-дофаминдік рецепторларга ықпалымен байланыстырады. Пролактиннің секрециясын басады. Паркинсонизмде ропиниролдың тиімділігі бромокриптиннен басым. Оның орталық әсерлері дофаминдік О2-рецепторларды тежейтін психозға карсы және басқа да заттармен жойыладк. Препарат шеткі О2-рецепторлардық да агонисті. Бұл ортостатикалык гипотензиямен байқалады, мұны осы рецепторлардың тежегіші -домперидонды енгізу аркылы алдын алуга болады. Ропиниролды ішке енгізгенде жылдам және толығымен сіңеді. Қан сары суындағы максималды концентрациясы 1 сағкейінаныкгалады. Биожеткіліктігішамамен55%. Қан сары суынын белоктарымен заттың 10-40% байланысады. Айтарлықгай бөлігі бауырда метаболизмге түседі. Бүйрек аркылы бөлінеді (10% дейін өзгермеген түрінде). Іт ~ 6 сағ. Паркинсонизмді емдеуде монотерапия немесе леводопамен жұптастырылған түрінде колданылады. Тэулігіне 3 рет ішке енгізіледі. Препаратгы токгатар алдында мөлшерін жаймен төмендету қажет (апта бойы). Жанама эсерлерінен ұйқышылдық, кенеттен ұйқынын дамуы, локсу, аяктардың ісінуі, диспепсиялык көріністер, дискинезия жэне т.б. байқалады. Жоғарыда аталғандай дофаминергиялық ықпалдарды кушейту жолдарының бірі дофаминнің ыдьфау үрдістерін тсжеу болатын. Осындай принциппен МАО-В тежегіштері әсер етеді. Бұл ферменттің таңдамалы қайтымсыз әссрететінтежегіштеріне селегилин (депренил)жатады. Әдетте оны леводопамен жұптастырып қолданады. Әсері таңцамалы емес МАО тежегіштерінен өзгешелігі ол симпатомиметиктермен байланысканда айкын гипертензивті реакциялар шақырмайды (11.2 тарауды кара). Зерттеулерде селегилиннің МАО-В тежеуден баска, ишемия кезінде нейрондардьщзакьімдаііуьшжэнебіркатарнейротоксикалықзатгардьщ ыкпальш төмендстетін нейропротекторлық әсерлері бар екендігі байкапды. Бұл жартылай пгаалды астроциттармен өндірілетін жүйкенің өсу факторының күшеюіне байланысты болуы мүмкін. Селегилиннің нейродегенеративті ауруларда, Алъцгеймер ауруы сскілді, наукастардың жағдайына жагымды эсер көрсетуі жайлы алдын ала клиникалық мәліметтер бар. Осындай эсер Паркинсон ауруында да байкдлуы мүмкін, бірак ол үшін арнайы зерттеулер кажет. Глутаматергиялық эсерлерді тежейтін паркинсонизмге карсы заттарга м и д а н т а н1 (амантадин гидрохлориді, симметрол) жатады. Қазіргі таңдагы көзкарастарға сай мидантан глутаматтық КМОА-рецепторларды тежейді, сонымен катар дофаминнін жетіспеушілігінде дамитын кортикалды гаутаматтық нейроіщардың неостриатумға шектен тыс ьшталандырғыш эсерін төмендетеді. Бұл Паркинсон ауруының клиникалық көріністсрін - құрысуды, дірілдеуді жэне гипокинезияны төмендетеді. Сонымсн катар мидантанның кара субстаниияның нейрондары жағынан нейропротекторлық эсер көрсетеді. Сондай-ақ мұны керсетілген нейрондардың ЫМОА-рецепторларын тежеуімен жэне нейрондардың деструкциясын твмендететін жасуша ішіне кальцнй иондарының түсуінің азаюымен журеді жэне аурудың үдеуін баяулатады. Мидантанның тагы біршама М-холиноблокаторлык эсері бар. жүктеу/скачать 30,34 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|