Ii. Кафедраның ОҚу- әдістемелік семинары отырысында талқыланды
Әдебиет сабағының көрнекілігі
жүктеу/скачать 327,96 Kb.
|
метбол.
| Әдебиет сабағының көрнекілігі. Оқу-тәрбие процесін жүзеге асыруда көрнекіліктердің өзіндік маңызы, орны бар. Көрнекіліктің маңызы, тиімділігі:
Көрнекілік білім мазмұнын байыта түседі; Есту арқылы алған білімін көру арқылы бекіте түседі; Көрнекіліктер оқушылардың ынтасын, қызығушылығын арттырады, ойлау, таным белсенділіктерін, көркем тілін дамытады; Эмоциясына әсер етеді; Алған білімдерін пратикада жүзеге асыруға жетелейді т.с.с. Бүкіл сыныпты көз жауын алатындай безендіріп тастау, көрнекілікті бірінен соң бірін пайдалану, сол сияқты техникалық құралды да келсін-келмесін қолдана беру зиян. Көрнкі құралдарды тиімді, қонымды, керегінде ғана пайдалану мәселесі әр ұстазды ойландыруы керек. Тақырыпқа байланысты ең тиімді, ең керекті дегендерін ғана іріктеп пайдалану керек. Бір сабақта нақты бір жағдайда ғана тиімді деп пайдаланылған көрнекіліктер жүйесі басқа сабақта тиімді болмауы мүмкін. Көрнекіліктерді өте көп пайдалану оқушы назарын, психологиясын, сезімін негізгі білімінен, тақырыптан аударып әкетеді. Ал берілетін білім мазмұнына сай, ең керекті дегендерін сұрыптап ала білу, оны өз орындарына пайдалана білу жемісті болатыны хақ. Мысалы, лирикалық туындыларға байланысты музыка мен бейнелеу өнерінің туындыларын үйлестіре отырып, қолдану тиімді деп саналады. Көрнекілік түрлері: 1.Көркем суретті; 2.Графикалық материалдар, үнтаспа жазулары, күйтабақтар, радио-телехабарлар, оқу фильмдері, кино-фрагменттер, теле сабақтар. Бұлардың өзін есту, көру процестеріне байланысты бірнеше түрге жіктеуге болады: а) көруге негізделген көрнекіліктер: иллюстрациялар, бейнелеу өнерінің туындылары, мүсін, сәулет өнерінің шығармалары, графикалық материалдар(сызба, кесте-плакат т.б.), портрет, фотосуреттер, макеттер, альбомдар т.б. жатады. ә)естуге негізделген көрнекіліктер: ақын-жазушылар даусы, шығармалары жазылған күйтабақтар, не олар туралы үнтаспаға жазылған естеліктер, музыка туындылары, ертегі, батырлар жыры, әңгіме, өлеңдер, артистер оқуындағы басқа да шығармалардың түрлері жатады. б) көру, есту көрнекіліктерінің екеуіне де жататын – кино, телехабарлар, оқу фильмдері де көрнекіліктердің маңызды бір саласы. Әдебиет сабағында көбіне көруге негізделген көрнекіліктер жиі пайдаланылады. Қазақ әдебиетін оқытуда дайын көрнекіліктер өте тапшы, сол себептен оны мұғалімдердің өзі жасауына тура келеді. - Суреткердің шыққан тегі, ата-бабасы көрсетілген кесте-сызба ерекше маңызды, қажетті көрнекіліктер тобына жатады. Кесте-сызбаны ақын, не жазушының білім алған орталары, өз ұрпақтары, шығармаларының тараған жерлері, саяхаттарын, өмірінде аса маңызды із қалдырған мекендерімен толықтырып, суреткер өмірін тұтастай қамтитын көрнекілікке айналдыруға болады. Хронологиялық кесте жасап, суреткер өмірінің басты-басты кезеңдерін оқушының көз алдына келтіріп қою да тиімді. - Кесте-сызбаның ең бір тиімді түрі – суреткер шығармашылығының негізгі, түйінді мәселелері бойынша жасалынатын «Нені міндетті түрде білу керек?» деген көмек-нұсқау көрнекілігі. Бұл көрнекілік суреткер шығармашылығының негізгі мәселелерін тұжырымды түрде толық қамтиды, әрі оқушыға нені білу керек екеніне жол сілтейді. Ең бастысы, ол суреткер туралы жан-жақты хабар береді. Оның шығармасынан нені оқу керек, сол жайында нұсқау-көмек жасайды. - Кесте-плакат, сызбалар көркем шығармалардағы образдар жүйесін оқытуға байланысты да жасалынады. Осы схема эпопеяның ішіндегі көптеген әйелдер бейнесін іс-әрекеті, мінез-құлқы, шығармадағы орны, образы негізінде жатқан идеясына қарай сұрыптап, топтап, жинақтап беріп отыр. Эпопеялық шығармалардағы образдар жүйесін оқытудың тиімді жолы – оларды белгілі бір проблемалар айналасына топтап, жинақтап беру. - Көлемді шығармаларды сюжеттік-композициялық талдауда да сұлба-кестенің тиімділігі айтарлықтай. «Абай жолы» - 4 кітаптан тұратын эпопеялық шығарма. Оқушыны былай қойып, мұғалімнің өзі де ондағы барлық оқиғаларды толық еске сақтап, біле бермейді. Сондықтан әр кітаптың басты-басты оқиғасын мына үлгіде теріп, сұрыптап, кесте-плакатқа жазып қою керек. Көрнекіліктерге қойылатын басты талаптар мыналар: - Жазуын соңғы партада отыратын бала да оқи алатындай болу керек; - Көркемдеуі, безендіруі, бояулары әлем-жәлем емес, қарапайым, оқушы жан жүйесіне, көру қабілетіне кері әсер етпейтіндей, мектеп гигиенасына сай жасалуы керек. - Қолдануға оңай(мұғалімге де, оқушыға да) әрі мазмұнды, сабақ процесінде мұғалім іс-әрекеті, қызметі, сондай-ақ, оқушы іс-әрекеті, қызметіне тиімді бірден-бір көмекші құрал дәрежесінде болуы керек. Оқушыға беретін білім мазмұнын байытып, танымын арттыратындай, әрі қосымша хабарлама беретіндей жасалуы да басты талаптардың бірі. - Тұжырымдылық, нақтылық, ғылыми жағынан тереңдік те басты шарт. Жазушы өмірі мен шығармашылығына арналған хронологиялық кестемен мына сияқты маңызды жұмыстар атқарылады: а) суреткер өмірінің басты-басты кезеңдеріне, сол кезеңдерде жазылған шығармаларына оқушы назарын аудару; ә) кесте арқылы оқушыларды пікірталасқа, әдеби айтысқа тарту; Сұрақтар мен тапсырмалар: а) қалай ойлайсыңдар, сенше жазушы өмірінің ең маңызды кезеңі қай жылдар? Пікіріңді дәлелде(не себепті маңызды деп есептейсің?) ә) қай жылдар ең өнімді, жемісті жылдар болған? б) кестеге қарай отырып, жазушы шығармашылығына елдегі тарихи-әлеуметтік жағдайлардың қалай әсер еткені туралы өз ойыңды айт. в) жазушының ең өнімді еңбегі, шығармалары қандай тарихи оқиғаларға, қай жылдарға байланысты жазылған екен? - Ақын-жазушылардың өмірін оқыту барысында оның жеке басы, шығармаларына балалар назарын аударып, қызықтыру, белсенділіктерін арттыру мақсатында ол туралы пікірлер, тамаша ойлар, бағалар жазылған кесте-плакат әзірлеп, пайдаланудың тиімділігі зор. Жалпы графикалық көрнекіліктер мазмұн, тақырыпты ашуға көмек жасайтындай, оқушыларды ойлы, маңызды еңбекке жұмылдыра алатындай, әрі терең біліммен қаруландыратындай дәрежеде жасалынуы керек. жүктеу/скачать 327,96 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|