Қысқаша түйіндеме
жүктеу/скачать 4,06 Mb.
|
| _______________________________________________________________________________________________
Мұғалім мамандығының беделі Мұғалім мамандығының тартымдылығын арттыру әлемдік білім беру қауымдастығының өзекті тақырыбы болып табылады. «Мұғалімдер маңызды», ЭЫДҰ, 2005 жыл11. Педагогикалық мамандықтың төмен беделі және мәртебесі, сонымен қатар көптеген елдердің мұғалімдерді ынталандырудың шектелген ресурстары неғұрлым алаңдататын аспектілердің тізбесіне енгізілді. ЭЫДҰ мұғалімдердің беделін жетілдіру және ЖОО түлектері үшін мамандыққа деген қызығушылықты арттыру бойынша іс-шараларды ұсынады. Мұғалімнің беделін арттыруға қажетті шаралар қатарында мұғалімдер арасында мамандықтың маңыздылығы туралы оң түсінікті қалыптастыру, мектептер мен ата-аналардың өзара іс-қимыл жасауын нығайту, БАҚ ақпараттық компаниялар арқылы педагогикалық мамандықты насихаттау шаралары бар. ЭЫДҰ өмір бойы міндетті түрде педагогикалық қызметті таңдау ретінде қабылданбауы үшін мамандықты өзгерту мүмкіндігін де қарауды ұсынады. Сонымен қатар, мұғалім мамандығын аз ұсынылған топтар арасында (ер адамдар, аз ұлт өкілдері) насихаттаудың барлық мүмкіндіктерін қарау керек. Мұғалім мамандығының бәсекеге қабілеттілігін және оның жұмыс жағдайын жоғарылату үшін ЭЫДҰ әлеуетті пән мұғалімдерін тарту үшін арнайы бағдарламаларды – шәкіртақыларды, жеңілдікті несиені және еңбекақы үстемақыларын қарауды ұсынады. Тәжірибелі мұғалімдерді қосымша мадақтау шараларын қарауы да ұсынылады. Сарапшылар ізденушілердің төмен қызығушылығын ескере отырып, мұғалімдердің еңбекақысының икемді жүйесін жасауды, сонымен қатар «қиын өңірлерде» жұмыс істейтін мұғалімдер үшін үстемақыны көздеуді ұсынады. ЭЫДҰ жұмысқа қабылдау кезінде мұғалімдерге қойылатын талаптарды қайта қараудың өзектілігін де атады. Сингапур және Гонконгта мектептің үздік түлектерінің тек 30%, ал Оңтүстік Кореяда тек үздік 10% ғана болашақта мұғалім болуға мүмкіндіктері бар. Финляндияда мұғалім болу үшін үміткерлердің магистр дәрежесі болуы тиіс. Жоғары оқу орнындағы даярлықтың ұзақтығы ЭЫДҰ елдерінде әртүрлі. Германия мен Люксембургте орта мектеп мұғалімін 6 жыл, ал Жапонияда 4 жыл даярлайды. Өз кезегінде Финляндия мұғалімдері өздерін неғұрлым сенімді және мазмұны мен оқытатын пәндердің педагогикалық компоненттері жағынан кәсіби даярланған деп санайды. Израиль мұғалімдері өздерін педагогикалық қызметке неғұрлым аз даярланған деп санайды.12 2015 жылы жалпы білім беретін мектептерге барлығы 8 888 жас мұғалім келді, олардың 5 104 маманы ауыл мектептерінде жұмыс істеуге ниет білдірді. Мұғалімдердің неғұрлым үлкен ағыны «ағылшын тілі» (893), «математика» (684) және «дене тәрбиесі» (995) пәндері бойынша белгіленді. Жас мамандардың 69% ЖОО, ал 31% колледж түлектері болып табылады. Ауыл және қала мектептері мұғалімдерінің сапалық құрамында айтарлықтай айырмашылықтар көрінді. Осылайша, санаты жоқ 81 436 педагогикалық қызметкерлердің 51 681 (63,5%) ауыл мектептерінде жұмыс істеді. Елдің жоғары санатымен педагогикалық қызметкерлердің үлесі ауыл мектептерімен салыстырғанда (13,6%) қала мектептерінде 10% артық (25,8%), жоғары санаты бар 32 214 мұғалім қала мектептерінде, 27 231 мұғалім ауыл мектептерінде жұмыс істеді (2.2.17-сурет). 2.2.17 - сурет. Мұғалімдердің сапалық құрамы, адам, 2015 жыл Дереккөз: ҚР БҒМ Пән мұғалімдерінің (291 237) бестен бір бөлігінің (56 767) жоғары, 30,3% (88 379) бірінші санаттарына ие. Екінші санат 79 129 (27,2%) мектеп мұғалімдерінде болды және 66 962 (23%) мұғалімнің санаттары болмады. Жоғары санаттағы мұғалімдердің үлесі елдің әртүрлі өңірлері бойынша деректерді салыстырғанда әр түрлі. Осылайша, Қызылорда облысында 2015 жылы осы біліктілік санаты тағайындалған мұғалімдердің неғұрлым аз саны (8%) тіркелді (өз кезегінде облыста бірінші санаты бар мұғалімдердің үлесі ең жоғары – 39%). Салыстыру үшін, Астана және Алматы қалаларында жоғары санаттағы мұғалімдердің үлесі шамамен төрт есе артық (33% және 35%). Аса жоғары көрсеткішті Павлодар облысы көрсетті – мұғалімнің 27,5% жоғарғы санатты болды (2.2.2 - кесте). Маңғыстау облысы біліктілік санаты жоқ мұғалімдердің үлесі бойынша көшбасшы болды – мұғалімдердің жалпы санының 31% құрады. Жалпы елдегі мұғалімдердің тек 50% (145 146) ғана жоғары және бірінші біліктілік санаттары болған. Мұғалімдердің жалпы санынан жоғары білікті мұғалімдердің көп бөлігі Павлодар облысында - 58%, Астана қаласында - 57% және Алматы қаласында - 56% тіркелді (2.2.18 - сурет). 2.2.18 - сурет. Жоғарғы және бірінші санаты бар мұғалімдердің үлесі, %, 2015 жылы Дереккөз: ҚР БҒМ Қазақстанның барлық мұғалімдерінің небәрі 89% (290 399) ғана жоғары білімі және 11% техникалық және кәсіптік білімі болды. Өз кезегінде жоғары біліммен мұғалімдердің 39% қала мектептерінде, ал 61% ауыл мектептерінде жұмыс істеді. Қазақстан мектептерінде дипломы бар 2 137 магистр жұмыс істеді, олардың үлесі мұғалімдердің жалпы санының тек 0,7% ғана құрады. Олардың басым бөлігі математикадан (317), қазақ мектептерінде қазақ тілі мен әдебиетінен (247) және тарихтан (232) сабақ берді. Магистрлар саны мұғалімдердің жалпы саны қатынасында әлі де төмен. Жоғары білімі бар мұғалімдердің өңірлер бойынша үйлестірілуінде айтарлықтай айырмашылықтарды анықталмады. Қазақстанның барлық облыстарында мұғалімдердің 84% жоғары білімі туралы дипломы бар болды. Тек Маңғыстау облысында педагогикалық қызметкерлердің 74% ғана ЖОО түлегі болған. Жоғары білімі бар мұғалімдердің жоғары пайызын Ақтөбе (97%) және Оңтүстік Қазақстан(96%) облыстары, Алматы қаласы (93%) көрсетті. Жоғарыда аталған көрсеткіштерге ерекше көңіл бөлу керек. Олар мұғалімнің кәсіпқойлығының дәрежесін және оның өзін-өзі жетілдіруге бағытталуын куәландырады, сонымен қатар мұғалімдерді ынталандыру үшін қолданылатын және олардың біліктілігі жоғары маман ретінде өсуіне ықпал ететін шараларды айқындайды. Бұл контекстте мемлекеттік (18%) және мемлекеттік емес (55%) мектептерде жоғары санаты бар мұғалімдермен қамтамасыз етуде айтарлықтай айырмашылықты да қарау керек. Мұғалімнің үздіксіз кәсіптік даму принципі - үнемі шығармашылық ізденісте болу. Дегенмен, ең алдымен, мұғалімнің тиімділігі мен өзін-өзі дамыту ынтасына әлеуметтік және материалдық факторлар әсер етеді. Бұл – мектеп ұжымы мен басшылығының, білім басқармасының қолдауы және оларға мемлекет тарапынан берілетін мүмкіндіктер. «Өрлеу» ҰБАО елдің кардлық әлеуетін жетілдіру бойынша кең ауқымды жұмыс жүргізуде. БАИ мұғалімдерінің сапалық құрамының күшейтілуі көрінді. Осылайша, «Өрлеу» ҰБАО 777 оқытушысының ішінде Кембридж университеті, Лондон білім беру институты және Сеул Кибер университетінің бағдарламалары бойынша даярланған 318 тренер жұмыс істеді. Біліктілікті арттыру курстарынан жыл сайын барлық деңгейлердің 73 мың педагогикалық қызметкері өтеді. Тек соңғы төрт жылдың өзінде-ақ біліктілікті арттыру курстарынан білім беру жүйесінің 156 310 педагогикалық қызметкерлері өтті (2.2.19 - сурет). 2.2.19 - сурет. «Өрлеу» ҰБАО қысқа мерзімді біліктілікті арттыру курстары тыңдармандарының саны, адам Дереккөз: «Өрлеу» ҰБАО Мұғалімдерді олардың қажеттіліктеріне сәйкес іріктелген арнайы даярлық бағдарламалар бойынша оқытады. Жалпы бағдарлама жас мұғалімдердің даярлығындағы қиындықтар мен кемшіліктерді жоюға бағытталған. Тереңдетілген бағдарлама мұғалімдердің кәсіптік қызметінің ерекшеліктерін ескере отырып, олардың инновациялық технологияларды қолдану қабілетін дамытады. Зерттеу бағдарламалары мұғалімнің зерттеу және жобалық құзыретін жетілдіруге арналған. Мұғалімдерге курстан кейінгі қолдау көрсету мақсатында www.orleu-edu.kz веб-ресурсы жұмыс істейді, бұл оларға кәсіби желілік қауымдастықтарда тәжірибе алмасуға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, «Blended learning» курстарының жаңа форматы мұғалімдерді қашықтан оқытудың мүмкіндіктерін ұсынады. Бұл - шалғай орналасуы немесе мезгілдік ерекшеліктер себебінен көшпелі сессияларға қатыса алмайтындар үшін өзекті. Материалды қашықтан меңгергеннен кейін тыңдаушылар өз портфолиосын ашық тренингтерде қорғайды. Соңғы 5 жылда, біліктілікті арттырудың деңгейлік курстары шеңберінде НЗМ Педагогикалық шеберлік орталығы (НЗМ ПШО) мен Кембридж Университетінің білім беру факультеті бірлесіп әзірлеген бағдарламалар бойынша 52,2 мың Қазақстанның мұғалімдері оқытылды. НЗМ өткізетін деңгейлік курстардың форматы өзгергенін атап өткен жөн. Курстардың жаңартылған бағдарламасы мұғалімнің пәндік ерекшелігін ескереді, бұл оқыту шеңберінде алған білім мен дағдыларын тиімдірек қолдануға мүмкіндік береді. Оқытудың жаңа форматында мұғалімнің өзіндік жұмысына да ерекше көңіл бөлінеді. Жалпы, үш деңгейдің әрқайсысын меңгеруге бөлінген академиялық сағаттар саны 320-дан 200-ге дейін қысқартылды. БАСТЫ НАЗАРДА жүктеу/скачать 4,06 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|