10.3.2 Қоцыржай климатты олкенің жапыракты орман белдемшесі Жапырақты орман тайгалық орманнын оңтүстіғінде, тайға мен
дала белдемінің аралығында орналаскан. Еуропа, Азия , Солтүстік
Амернкада жапырақты орман біртүтас белдемше түзбей эр жерде
үзіліп орналасады. Жапырақты орманның климаты оншалык қатал
емес. Қыстың орташа температурасы -1-5С. Қыста қатты суык
болмаса да біршама қарлы болады. Жылына 750-1500мм ылғалдылык
түседі. Жаз айларының орташа температурасы 10°С -тан арты к.
Қоңыржай климатты өлкенің жапырақты орман белдемшесінде
өсетін ормандардың ең негізгі сипаты олар көктем мен жаз айларында
жапырақ жайып өнім береді де күзде жапырағы қуарып түседі, ал
қыста орман ағаштары бүйыққан тыньпптық күйде өткізеді.
Жапьфақты
орман беддемшесінің
Европалық және Қиыр
Шығыстан ылғалды,
жүмсақ
климатты бөлігінде емен
(£Уиегсиз ), жөке
(
Тіііа ), үйеңкі (.
Азег), шаған (
Ғгахіпиз ), шамшат
(Ға%из) қызыл қайың
(
Сагріпиз ) бастаған жалпақ жапырақгы орманның түрлері басым
кездеседі. Сібір
өлкесінде көбінесе қайыңнан қүралған үсақ
жапыракты орман кең таралған. Бүл
беддемшенін көптеген
өлкелерінде жапырақты және қылқанды орман аралас өсіп аралас
орманның түрін қүрайды. Жапырақты орман соншалық бітік өспейді.
Орман ағаштарьгаың арасы сирек, күн сәулесі жеткілікті мөлшерде
түсетіндіктен бүта, бүташа, шөптесін өсімдіктерғе бай. Шөптесін
өсімдік жамьшғысының басым көішііліғін көлеңке сүйгіш көпжылдьпс
мезофит өсімдіктер қүрайды.
Жапырақгы орманның топырағының бетінде
қурап түскен
жапырақ, ескі шөптерден қүралған едәуір қалың түспе (опад) кабаты
болады. Қураған
өсімдіктер
түспесінен қүралған бүл төсенішті
үсақгап жеп, ыдыратып қара шіріндіге айналдыратын аса көп түрлі
жәңдіктер жапырақты орманнын топырағында тіршілік етеді.
Солардың
ішінен жауын қүрты яғни шүбалшаң (
