Жұмыркү
рттар типі:
Жұмьф құрт
(Нетагойа)
Бунақ кұртгар типі
Жауын құрты
(ІмтЬгісш
іеггезігіз)
Онихофор (алғашқы
трахейлілер) типі:
Перипатус
(РегіраШз тозеіеуі)
Буынаяқгылар типінің
жәндіктер класы:
Сонаның дернәсілі
(ТаЬапиз
Ь о у і п ш )
Желілілер типінің
космекенділер класы:
Құртша (
Зірһопорз аппиіашз
\
6
-сурет. Құрт пішінді геобионттар тобының тіршілік нысанына
жататьшдар:
1
-жұмьф құрт (жұмьф құрттар типі),
2
-
жауын құрты
(бунақ құрттар типі), 3 - перипатус (онихофорлар типі), 4 -сонаның
дернәсілі (бунақаяқтылар типі), 5 - құртша (желілер типінің
қосмекенділер класы).
Топырақга тіршілік ететін кұрт тәріздес
пішінді жануарлардың
денесіне тірек болатын эртүрлі мүшелері бар. Айталық, жауын
құртыньщ денесінің эр бунагында тікен тэріздес қос қылтаны, ал
перипатустың эр бунагында
ілгекшелі қос жалган аягы, сонаның
дернәсілінің
эр
бунагьшда
кутикуласынан
өскіндеген
қатты
сақиналары бар. Топыракты қазганда және козгалганда осы өскіндерін
тіренеді.
Аэробионттар тобын құрайтын ұшатын қанатты жануарлар да
сыртқы пішінінің ұқсастыгымен ерекшеленеді.
1
1-суретте
ұшып
жүрген сона (жәндіктер класына жатады), птерозавр (бауырымен
жоргалаушылар класының
ерте заманда тіршілік етіп, мезозея
108
эрасында жойылып кеткен өкілі), үйрек (құстар класы), жарганат
(сүтқоректілер класы) бейнесі көрсетілді.
17-сурет. Қанатты аэробионт жануарлардың тіршілік нысаны: 1-
инелік (буынаяқтылар
типінің жәқдіктер класы;
2
- рамформых
желілілер типінің бауырымен жорғалаушылар класы; 3- үйрек (қүстар
класы); 4- жарғанат (сүткоректілер класы).
Бұл жануарлардың дене кұрылыстарында қаншама көп
айырмашылыкгары
барына қарамастан
сырткы пішіндері ұксас
екенін байқау қиын емес. Бұлардың барлығы да ұшута бейімделуіне
баиланысты сыртқы пішіндерінде ортак ұқсастық пайда оолған.
Неғізғі үқсастығы — олардың
қай-қайсы қанатты екендігінде. Бірак
сыртынан қарағанда
қанат бәрінде болғанымен, әрбір жануардың
қанатының пайда болған жолы және қүрылысы әр түрлі. Қысқасы,
үқсастык тек сыртқы пішінінде ғана. Анығырак айтсақ: жәндіктер
класына жататьга сонаның канаты оның
терісінің катпарының сыртка
қарай созылып өскіндеуінен пайда болган. Ал, құс, птерозавр,
жарғанаттьгң қанаттары - озгеріске түсіп, қанатқа айналған олардың
алдыңғы аяқтары. Бұдан біз сонаның қанатының шығу тегі соңғы үш
жануардың канатынан мүлдем баска, терісінен
өсіп шыққанын көріп
отырмыз. Бірақ сонаньщ қанаты да ауада ұшуға қызмет аткарады.
ІЛығу тегі басқа-басқа болғанымен бірдей қызмет атқаруға ортақ
бейімделудің нәтижесінде сыртқы бейне пішінінде ұксастық пайда
болүы
Достарыңызбен бөлісу: 
