54
1-сурет. Мүктер
Шымтезек мүгі (сфагнум — Sphagnum) ылғалды,
батпақты жерлерде,
әс
іресе солтүстік ендіктерде кездеседі (2-
сурет).
Шымтезек мүгі - сабағы
жиі бұтақталған көпжылдық
өсімдік. Көкек зығырынан ж
ән
е басқа да мүктерден
айырмашылығы – оның ризоиды болмайды. Су мен онда
еріген минералды тұздарды сабақ арқылы сіңіреді.
Көбеюі. Шымтезек мүгі көкек зығыры секілді жынысты
ж
ән
е жыныссыз жолдармен көбейеді. Шымтезек мүгі бір
үйлі, қос жынысты өсімдік.
Жынысты көбейгенде аталық
жыныс клеткалары сабақтың бұтақталған жеріндегі
жапырақтардың қолтығында жетіледі [30].
Олардың қасындағы жапырактар қызғылттаутүске
боялады. Аналық жыныс клеткалары қысқарған сабақтардың
бұтақтарында орналасады.
Мүктердің маңызы. Мүктер фотосинтез процесінің
н
әти
жесінде органикалық заттар түзеді ж
ән
е
ауаға оттегін
бөліп шығарады. Олар құнарсыз топырақтарда алғашқы
өсімдіктердің бірі болып өседі ж
ән
е топырақ түзу
процесіне
қатысады.
55
2-сурет. Шымтезек мүгі
Мүктер ұя салып балапан шығаратын құстардың қорегі
ж
ә
не өз жауларынан тығылатын орны болып табылады.
Мүктер басқа өсімдіктер секілді қурап микроорганизмдердің
көмегімен шіриді. Н
әти
жесінде құнарлылығы жоғары
шымтезекті топырақ түзіледі. Мұндай
топырақтарға жаңадан
өсімдіктер өседі. Шымтезекті шымтезек батпақтарынан
өндіріп, отын ретінде кеңінен пайдаланады. Шымтезектен
спирт,
карбол қышқылы
жән
е шайыр сияқты шикі заттар
алынады.
Мүктер - тұщы су қоры болып табылады. Батпақты
жерлерде судың жиналуы мүктерге
тікелей байланысты
Достарыңызбен бөлісу: 
