Жапбаров Амангелді Оқушылардың тыныс белгілерді дұрыс қою икемділігі мен дағдыларын
жүктеу/скачать 0,8 Mb. Pdf көрінісі
|
72ce58acd772d50d47062b92a3cba92a
| Шығармашылық диктанты
Шығармашылық диктантқа әр түрлі жаттығулар жатады. Бұл жаттығулардың мақсаты, біріншіден орфографияны үйрету болса, екіншіден, оқушылардың тілін ұстарту. Шығармашылық диктант – оқушыларды өз бетімен жұмыс істеуге дағдыландыру үшін өте бір тиімді әдіс. Шығармашылық диктантты мұғалім оқушылардың өздігінен жазған жазба жұмыстарында қате жібермеуге, өз ойларын сауатты жазуға төселдіру үшін қолданады. Мұнда мұғалім тақтаға жазған жеке сөздер мен сөйлемдерді қатыстырып, сөйлем немесе шағын мәтін құрап жазуды тапсырды. Сонымен қатар көрген, оқыған, естіген нәрселері мен белгілі бір тақырып құрастырып, ойларын өз сөздерімен жазады. Шығармашылық диктанттың мынадай жолдары болады: 1. Белгілі бір ережеге сәйкес бірнеше сөздер, сөйлем, мәтін ойлап табу. 2. Белгілі сөздер сөйлем, мәтін қай ережеге сай екендігін анықтау. Мысалы, мұғалім зат есімдегі байланысты бірнеше сөздерді күні бұрын дайындап келеді де сол сөздерді тақтаға жазып қояды (саябақ, жеделхат, ұжымшар, көл т.б. ). Оқушылар осы сөздерді қатыстырып белгілі сөйлемнің мағыналы түріне байланысты құрайды: Мысалы: Мен саябаққа бардым т.б. 96 Мұнда әр оқушы өз бетімен жазады. Сондықтан олардың жазған сөйлемдері де әр түрлі болмақ. Шығармашылық диктантты мына жүйемен өткізуге болады. Мұғалім сабақ басталысымен, тақтаға бір орфографиялық ережені жазып көрсетеді де, сол ережеге сай мысалдарды оқушылар өздері ойлап табады. Сол сөздердің бірнешеуін тақтаға жазып қояды. Оқушылар сол сөздерді қосып өз беттерімен сөйлем құрайды. Шығармашылық диктант орфографиялық ережелерге жаттықтыру үшін ғана емес, грамматикалық формалар, сөйлем түрлерін, стиль жөнінде де оқушыларды төселдіруге, олардың ой-өрісін кеңейтуге жәрдем береді. Белгілі грамматикалық формаға байланысты бірнеше сөз тақтаға жазып, сол сөздерді қатыстырып, тұтас шағын шығарма жазуға да болады. Мысалы, етістік сөздер беріледі; қоюлана, көріп, сүйеніп, еңіреп, күшейіп, сипалап, келіп, салып, шыққалы, біле деген көсемше формаларын тақтаға жазып, осы сөздерді қатыстыра отырып, кейбіріне дара, кейбіріне күрделі етістік сөздерді келтіріп мәтін құрастырады. Мысалы: Қараңғылық қоюлана түсті. Ешнәрсені көріп болар емес. Асқар қабырғаға сүйеніп, еңіреп жылады. Гүрілдеп дауыс күшейе түсті. Асан қабырғаны сипалап жүріп, далаға шықты. Қолын қалтысына салып, тың- тыңдап біраз тұрды. Үй сыртында қарайған бірдеңе көрінді, оны Асан біле алмады. 5-7 сынып. 1. Мына зат есімдерді қатыстырып сөйлем құраңдар: Саябақ, бұлбұл, ақын, дос, ару, көл, тау. 2. Мына сөздермен сөйлем құрап жазыңдар: Қоюлана , көріп, сүйеніп, еңіреп, күшейіп, келіп, салып, шыққалы, біле. 8-9 сынып. «Ана тіліңді қадірлей біл» деген тақырыпта әңгіме өткізіңдер, мәтінде көрсетілген мысалдарды орынды жерінде қолдана біліңдер. Көп сөйлеген мылжың шын сөзді азайтады. Нәрсенің сыртына қызықпа, асылы ішінде болады. (Ы.Алтынсарин). Әр уақытта ана тілін шұбарламай, бүлдіріп сөйлемей, таза сөйлеу керек. Тіл байлығын молайтып, тіл тазалығын сақтау керек. (М.Балақаев). Сүйемін туған тілді-ана тілін, Бесікте жатқанымда –ақ берген білім. Шыр етіп жерге түскен минутымнан, Құлағыма сіңірген таныс үнің... Ең бірінші сол тілмен сыртқы шықты, Сүйгенім, жек көргенім, ұнатқаным. (С.Торайғыров). Мына сөздерді қатыстырып шағын әңгіме жаз. Егеменді ел, дамыған республика, ғажайып өзгерістер, оқыған мамандар, жас дарындар, кең байтақ, жастықтың куәсі, тарихи даму, жоғары оқу орындар. жүктеу/скачать 0,8 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|