Жаратылыстану ғылымдары факультетінің деканы



Pdf көрінісі
бет39/53
Дата23.12.2021
өлшемі2,39 Mb.
#128439
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   53
Байланысты:
umkd (6)

 

 

ДƏРІС

 



15 

Тақырыбы

:

 

Концентрацияны

 

өрнектеу

 

жолдары

 

жəне

 

концентрация

 

бойынша

 

ерітінділер

 

даярлауды

 

оқып

 

үйренудің

 

əдіснамалық

 

аспектілері

 

 

Аналитикалык

 

химияда


 

көбінесе


 

заттың


 

белгілі


 

бір


 

көлемдегі

 

мөлшерімен



яғни


 

концентрациясымен

 

жұмыс


 

істеу


 

керек


 

болады


Əсіресе


 

бұлерітіндідегі

 

заттар


 

үшін


 

маңызды


Келемнің


 

өлшем


 

бірлігі


 1 

литрге


 (

л



тең

 

болатын



 

кубты


 

метр


(

м

3) 



немесе

 

кубты



 

дециметр


(

дм

3) 



Молярлы

 

концентрация

  (


моль

/

дм



немесе


 

моль


  /

л

)  – 



бұл

  1 


литрерітіндідегі

 

еріген



 

заттың


 

моль


 

санын


  (

молін


өрнектейді

 

жəне


 

кебінесе


 

М

 

деп


 

белгіленеді

Мысалы


,

С

(



НС

1)=0,1


моль

/

л



 

немесе


 

с

(



НС

1)=0,1


М

с



(1/5

КМпО


4)=0,05 

моль


л

 



Сонымен

 

молярлы



 

концентрация

 

M

,

 1 

дм

3 (1



л

ерітіндідегі



 

заттың


 

моль


 

саны


 n

А

 



немесе

 1 


см

3 (1 


мл

)

ерітіндідегі



 

заттың


 

ммоль


 

саны


)

(



)

(

)



(

)

(



)

(

)



(

A

V

A

M

A

m

A

V

A

n

А

с

´

=



=

мұндағы


 

Ммолярлы


 

масса


,

)

(



)

(

)



(

A

M

A

m

A

n

=



 

моль


 

саны


 

А

 



заты

 

үшін



  

Мысалы


, 0,2

М

 H2SO4 



үшін

 

С



 =0,2

моль


/

л

 



Бір

 

мольдің



 

массасы


:  

М

(H2SO4)=98,08  



m(

Х

) = n· 

М

(

Х

);

 

m(H2SO4)=0,2 



моль

/

л



·98,08

г

/



моль

=19,6 


г

/

л



 

Шартты


 

бірліктердің

 

молярлы


 

концентрациясын

 

бұрын


 

нормальды

 

концентрация



 

деп


 

атайтын


 

жэне


  N 

деп


 

белгілейтін

Қазіргі


 

кезде


 

бұл


 

терминді


 

көп


 

қолданбайды

Нормальды



 

концентрация

 - 

N: 

1

дм



3 (

л



ерітіндіде

 

еріген



 

заттың


 

моль


-

эквивалент

 

саны


 (n

э



немесе

 1

см



3 (

мл



ерітіндіде

 

еріген



 

заттың


 

ммоль


-

эквивалент

 

саны


)

1



(

)

(



)

1

(



)

(

X



z

M

X

V

X

z

c

X

m

×

×



=

 

Эквивалент



Қосылыстағы

 

шартты


 

бірліктер

 

арасында


 

стехиометриялық

 

деп


 

аталатын


 

белгілі


 

қатынастар

 

болады


Мысалы


, NaCl 

молекуласында

 

натридің


 

бір


 

атомына


 

хлордың


 

бір


 

атомы


 

келеді


,  Na2C03 

молекуласында

 

екі


 

протон


 

бір


 

СОз


2- 

белшсгімен

 

байланысқан



Реакцияласушы

 

бөлшектер



 

армсында


 

да

 



стехиометриялық

 

катынас



 

орнайды


мысалы





 

Л

.

Н



Гумилев

 

атындағы

 

Еуразия

 

ұлттық

 

университеті

 

Пəннің

 

оқу

-

əдістемелік

 

кешені

 

Басылым



алтыншы

 

 

44 



ЕҰУ

 

Ф



 703-08-16. 

Пəннің


 

оқу


-

əдістемелік

 

кешені


Алтыншы


 

басылым


 

 

аА



+b

В↔

 cC+dD 

реакцнясында

 

А

 



затының

 

а



 

шартты


 

бөлшегі


 

В

 



затының

  b 


шартты

 

бөлшегімен



 

реакцияға

 

түседі


Осыған


 

сəйксс


а≥

 



шарты


 

орындалған

 

кезде


 A 

затының


  

бір


 

бөлшегі


 

В

 



затының

 

b /



а

 

бөлшектеріне

 

эквивалентті





b/

а

 

катынасын

 

В

 



затының

 

эквивалент



 

факторы

 

деп


 

атайды


 

жəне


 f

экв


(

В



деп

 

белгілейді



Мысалы


2Na2S2


О

3+I2 


Na2S4


О

6+2NaI 


|

реакциясында

 f

экв


(

І

2)=1/2, 



ал

 

эквивалент



 1/2 I2

белшегі


 

болып


 

табылады


Қышқылды


  - 

негіздік


 

реакцияларда

 

эквивалент



  - 

осы


 

реакцияда

 

сутегінің



 

бір


 

ионымен


 

байланысатын

оны


 

ауыстыратын

 

немесе


 

бөліп


 

шығаратын

 

шартты


 

бөлшек


Тотығу


  - 

тотыксыздану

 

реакцияларында



 

эквивалент

  - 

осы


 

реакцияда

 

бір


 

электронды

 

қосып


 

алатын


 

немесе


 

беріп


 

жіберетін

 

шартты


 

бөлшек№


 

Реакцияға

 

байланысты



 

бір


 

заттың


 

эквнваленті

 

əртүрлі


 

болуы


 

мүмкін


Мысалы


HCl+Na2C


О

3



 NaHCO3+NaCl 

реакциясында

 

натрий


 

карбонатының

 

эквиваленті



 - Na2C

О



шартты

 

бөлігі



 

 (f


экв

 =1). 


Ал

  

HCl+Na2C



О



2NaCI+H2C

О



реакциясында

 f

экв



 (Na2C

О

3)=l/2, 



ал

 

эквивалент



 1/2 Na2C

О



шартты

 

бөлшек



 

болып


 

табылады


Заттар


 

бір


 

бірімен


 

өздерінің

 

эквиваленттеріне



 

байланысты

 

реакцияласса



,  - 

мұны


 

Дальтонның

 

еселік


 

катынас


 

заңы


 

дейді


Бұл


 

зан


 

аналитикалык

 

химияның


 

барлық


 

сандык


 

есептеулерінде

 

қолданылады



əсіресе


 

титриметриялық

 

анализ


 

əдістерінің

 

негізін


 

кұрайды


Практика


 

жүзінде


 

жеке


 

эквиваленттермен

 

немесе


 

химиялық


 

актпен


 

ғана


 

емес


бөлшектердің

 

үлкен


 

бірлігімен

 

жұмыс


 

істейді


Бұл


 

жағдайда


 

заттар


 

арасындағы

 

стехиометриялық



 

қатынастар

 

заттар


 

мөлшерін


 

мольдік


 

катынасы


 

түрінде


 

болады


:  

n(A):n(B)=a:b. 





Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   53




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет