Жаратылыстану ғылымдары факультетінің деканы



Pdf көрінісі
бет37/53
Дата23.12.2021
өлшемі2,39 Mb.
#128439
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   53
Байланысты:
umkd (6)

    Бұл бет үшін навигация:
  • Əлсіз
Л

.

Н



Гумилев

 

атындағы

 

Еуразия

 

ұлттық

 

университеті

 

Пəннің

 

оқу

-

əдістемелік

 

кешені

 

Басылым



алтыншы

 

 

40 



ЕҰУ

 

Ф



 703-08-16. 

Пəннің


 

оқу


-

əдістемелік

 

кешені


Алтыншы


 

басылым


 

 

Əлсіз



 

электролиттердің

 

диссоциациясы

Жоғарыда


 

берілген


 

мəліметтердің

 

негізінде



 

əлсіз


 

электролиттердің

 

диссоциациясы



 

қайтымды


 

жəне


 

де

 



электролиттік

 

диссоциациялану

 

константасымен

 

сипатталатын

 

процесс


 

екендігі


 

анықталды

Мысалы


əлсіз


 

сірке


 

қышқылының

 

электролиттік



 

диссоциациясының

 

теңдеуінен



 

СН

3



СООН  ⇆  СН

3

СОО



-

+ Н


+

 

диссоциация



 

константасы

 

табылады


𝐾 =


[𝐶𝐻

7

𝐶𝑂𝑂



D

][𝐻


9

]

[𝐶𝐻



7

𝐶𝑂𝑂𝐻]


 (3.2.1. )

 

Көп



 

негізді


 

электролиттің

 

диссоциациясы



 

сатылы


 

түрде


 

жүреді


 

жəне


 

əрбір


 

сатысы


 

сəйкес


 

диссоциациялану

 

константасымен



 

сипатталады

Мысалы


,  

H

2



SO

затының



 

диссоциациясының

 

бірінші


 

сатысы


:  

𝐻

2



𝑆𝑂

3

 ⇆  𝐻



+

 +𝐻𝑆𝑂


3

-

 



𝐾

E

=  



[e

][e—f



]



[e

ˆ

—f



]

  =  1,7  · 10



D>

(3.2.2.) 

екінші

 

сатысы



: 𝐻𝑆𝑂

-

3



 ⇆  𝐻

+

+ 𝑆𝑂



3

-2

 



𝐾

>

=  



e

[—f



]



[e—f

g



]

 = 6,2 


·

10

-8



 (3.2.3.) 

Алдыңғы


 

сатының


 

константасы

 

кейінгі


 

сатыныкінен

 

жоғары


 

болады


Келтірілген

 

мысалда


 

К

1



К

2.



 

Диссоциациялану

 

константалары



 

электролиттердің

 

күшін


 

сипаттайды

Константаның



 

мəні


 

неғұрлым


 

үлкен


 

болған


 

сайын


соғұрлым


 

электролиттің

 

диссоциациясы



 

толығырақ

 

жүреді


Төменде


 

келтірілген

  3 

кестеде


 

электролиттер

 

К

 



жəне

 

рК



 

мəндерін


 

салыстыру

 

негізінде



 

электролиттік

 

күшінің


 

жоғарлау


 

ретімен


 

орналасқан

 

Кейбір



 

əлсіз


 

электролиттердің

 

сулы


 

ерітінділерінің

 

диссоциациялану



 

константалары

 

(25


о

С



Атауы

 

Формуласы



 

К

 



pK= -lgK 

Бор


 

қышқылы


 

𝐻

7



𝐵𝑂

7

 



𝐾

E

= 5,8 ∙ 10



DEH

 

9,24 



Күкіртті

 

сутек



 

𝐻

>



𝑆

 

𝐾



E

= 6 ∙ 10


DI

 

7,22 



Көмір

 

қышқылы



 

𝐻

>



𝐶𝑂

7

 



𝐾

E

= 4,5 ∙ 10



 

6,35 



Сірке

 

қышқылы



 

𝐶𝐻

7



𝐶𝑂𝑂𝐻

 

1,8 ∙ 10



DJ

 

4,75 



Аммоний

 

гироксиді



 

𝑁𝐻

U



OH 

1,8 ∙ 10


DJ

 

4,75 



Құмырсқа

 

қышқылы



 

HCOOH 


1,8 ∙ 10

DU

 



3,74 

Азотты


 

қышқыл


 

𝐻𝑁𝑂


>

 

4 ∙ 10



DU

 

3,40 



Күкіртті

 

қышқыл



 

𝐻

>



𝑆𝑂

7

 



𝐾

E

= 1,6 ∙ 10



D>

 

1,80 



Кальций

 

гидроксиді



 

Ca(OH


)

>

 



𝐾

E

= 4 ∙ 10



D>

 

1,40 



 

Электролиттің

 

электролиттік



 

диссоциациялану

 

константасының



 

мəні


 

еріткіштің

 

табиғатына



 

тəуелді


еріткіштің

 

полярлығы



 

төмен


 

болсаконстантаның

 

мəні


 

де

 



кіші

 

болады



Электролиттік

 

диссоциациялану



 

константасының

 

мəнін


 

біле


 

отырып


қышқылдар

 

мен


 

негіздердің

 

Н



жəне

 

ОН



-

иондарының

 

концентрацияларын



электролиттік

 

диссоциациялану



гидролиздену

 

дəрежелерін



 

жəне


 

тепе


-

теңдіктегі

 

жүйенің


 

күйін


 

сипаттауға

 

мүмкіндік



 

беретін


 

басқада


 

параметрлерді

 

есептеуге



 

болады


Электролиттің

 

тепе


-

теңдіктегі

 

күйініңекінші



 

сандық


 

сипаттамасы

 - 

электролиттік

 

диссоциациялану

 

дəрежесі

 

α

  – 


ерітіндідегі

 

заттың



 

иондарға


 

ыдыраған


 

мөлшерін


 

көрсететін

 

шама


 : 


 

Л

.

Н



Гумилев

 

атындағы

 

Еуразия

 

ұлттық

 

университеті

 

Пəннің

 

оқу

-

əдістемелік

 

кешені

 

Басылым



алтыншы

 

 

41 



ЕҰУ

 

Ф



 703-08-16. 

Пəннің


 

оқу


-

əдістемелік

 

кешені


Алтыншы


 

басылым


 

 

𝛼 =



𝑐

дис


с

жалпы


 (3.2.4. )

 

Электролиттік



 

диссоциациялану

 

дəрежесінің



 

мəні


 

күшті


 

электролиттердің

 

ерітінділерінде



 

бірге


 

тең


ал

 



əлсіз

 

электролиттерде



 

бірден


 

төмен


 

болатын


 

өлшем


 

бірлігі


 

жоқ


 

шама


Егер


 

α

 



өрнегін

 100 


көбейтсе

онда



 

электролиттік

 

диссоциациялану



 

дəрежесінің

 

пайыздық


 

мəнін


 

алуға


 

болады


.  

Электролиттік

 

диссоциациялану



 

константасы

 

да



дəрежесіде

 

бір



 

процесті


 

сипаттайтын

 

болғандықтан



 

олардың


 

арасында


 

тəуелділік

 

бар


.  

Айталық


НА

 



электролиті

 

үшін



 

диссоциация

 

теңдеуінен



 

𝐻𝐴  ↔ 𝐻


+

+ 𝐴


-

 

тепе



-

теңдік


 

константасы

 

келесі


 

түрде


 

анықталады

𝐾 =


[𝐻

9

][𝐴



D

]

[𝐻𝐴]



 (3.2.5. )

 

Жоғарыда



 

айтылған


 

тəуелділікті

 

анықтау


 

үшін


 

тепе


-

теңдіктегі

 

иондар


 

концентрациясы

 

диссоциациялану



 

дəрежесі


 𝛼

 

жəне



 

молекулалардың

 

жалпы


 

концентрациясы

 

с

 

арқылы



 

өрнектеледі

[𝐻

+



] =   [𝐴

-

] =  𝛼 



·

 с (3.2.6. )

 

Электролиттің



 

диссоциацияланбаған

 

бөлігінің



 

концентрациясы

[𝐻𝐴]   =  с – [ 𝐻



+

]   =  с – [𝐴

-

]   =  с –  с 𝛼 (3.2.7. )



 

Диссоциациялану

 

константасын



 

осы


 

шамалар


 

арқылы


 

өрнектегенде

 : 

𝐾 =


𝛼

>

𝑐



1 − 𝛼

 (3.2.8. )

 

Алынған


 

теңдеу


 

Оствальдтың

 

сұйылту


 

заңын


 

өрнектейді

Өте


 

сұйылтылмаған

 

əлсіз


 

электролиттердің

 

ерітінділері



 

үшін


 

диссоциациялану

 

дəрежесі


 

бірден


 

өте


 

кіші


 

болғандықтан

, 1-

α

 



деп



 

қабылдауға

 

болады


Онда


 

соңғы


 

теңдеу


 

келесі


 

қарапайым

 

түрге


 

айналады


К =  𝛼


2

с; 


бұдан

 

𝛼 =



¬

-

 (3.2.9. )



 

Бұл


 

қатынастан

 

ерітіндіні



 

сұйылтқанда

 

диссоциациялану



 

дəрежесінің

 

артатындығын



 

көруге


 

болады


Сондықтан

 

есептеулерде



 

электролиттің

 

диссоциациялану



 

дəрежесі


 

мен


 

қатар


 

ерітіндінің

 

концентрациясын



 

да

 



көрсету

 

керек







Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   53




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет