Жаратылыстану ғылымдары факультетінің деканы
жүктеу/скачать 2,39 Mb. Pdf көрінісі
|
umkd (6)
- Бұл бет үшін навигация:
- Эквивалент
|
ДƏРІС № 15 Тақырыбы : Концентрацияны өрнектеу жолдары жəне концентрация бойынша ерітінділер даярлауды оқып үйренудің əдіснамалық аспектілері Аналитикалык
химияда
көбінесе
заттың
белгілі
бір
көлемдегі
мөлшерімен , яғни
концентрациясымен
жұмыс
істеу
керек
болады
. Əсіресе
бұлерітіндідегі
заттар
үшін
маңызды
. Келемнің
өлшем
бірлігі
1 литрге
( л ) тең
болатын кубты
метр
( м 3) немесе
кубты дециметр
( дм 3) Молярлы концентрация (
моль / дм 3 немесе
моль
/ л ) – бұл 1
литрерітіндідегі
еріген заттың
моль
санын
( молін
) өрнектейді
жəне
кебінесе
М деп
белгіленеді . Мысалы
, С ( НС 1)=0,1
моль / л немесе
с ( НС 1)=0,1
М ; с (1/5 КМпО
4)=0,05 моль
/ л
Сонымен
молярлы концентрация
M
1 дм
л ) ерітіндідегі заттың
моль
саны
n А
немесе 1
см 3 (1
мл ) ерітіндідегі заттың
ммоль
саны
: ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( A V A M A m A V A n А с ´ = = мұндағы
Ммолярлы
масса
, ) ( ) ( ) ( A M A m A n = ─ моль
саны
А
заты
үшін Мысалы
, 0,2 М H2SO4 үшін
С =0,2 моль
/ л
Бір
мольдің массасы
: М (H2SO4)=98,08 m( Х ) = n· М ( Х );
m(H2SO4)=0,2 моль / л ·98,08 г / моль =19,6
г / л Шартты
бірліктердің
молярлы
концентрациясын
бұрын
нормальды
концентрация деп
атайтын
жэне
N деп
белгілейтін . Қазіргі
кезде
бұл
терминді
көп
қолданбайды . Нормальды концентрация -
1 дм 3 ( л ) ерітіндіде
еріген заттың
моль
- эквивалент
саны
(n э ) немесе 1 см 3 ( мл ) ерітіндіде
еріген заттың
ммоль
- эквивалент
саны
. ) 1 ( ) ( ) 1 ( ) (
z M X V X z c X m × × =
. Қосылыстағы
шартты
бірліктер
арасында
стехиометриялық
деп
аталатын
белгілі
қатынастар
болады
. Мысалы
, NaCl молекуласында
натридің
бір
атомына
хлордың
бір
атомы
келеді
, Na2C03 молекуласында
екі
протон
бір
СОз
2- белшсгімен
байланысқан . Реакцияласушы
бөлшектер армсында
да
стехиометриялық
катынас орнайды
, мысалы
: Л . Н . Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті Пəннің оқу - əдістемелік кешені Басылым : алтыншы
44 ЕҰУ
Ф 703-08-16. Пəннің
оқу
- əдістемелік
кешені
. Алтыншы
басылым
+b В↔ cC+dD реакцнясында
А
затының
а шартты
бөлшегі
В
затының b
шартты
бөлшегімен реакцияға
түседі
. Осыған
сəйксс
, а≥
b шарты
орындалған
кезде
A затының
бір
бөлшегі
В
затының
а бөлшектеріне
эквивалентті . b/ а катынасын
В
затының
факторы деп
атайды
жəне
f экв
( В ) деп
белгілейді . Мысалы
: 2Na2S2
О 3+I2
↔ Na2S4
О 6+2NaI
| реакциясында f экв
( І 2)=1/2, ал
эквивалент 1/2 I2 белшегі
болып
табылады
. Қышқылды
- негіздік
реакцияларда
эквивалент - осы
реакцияда
сутегінің бір
ионымен
байланысатын , оны
ауыстыратын
немесе
бөліп
шығаратын
шартты
бөлшек
. Тотығу
- тотыксыздану
реакцияларында эквивалент - осы
реакцияда
бір
электронды
қосып
алатын
немесе
беріп
жіберетін
шартты
бөлшек№
Реакцияға
байланысты бір
заттың
эквнваленті
əртүрлі
болуы
мүмкін
. Мысалы
: HCl+Na2C
О 3 ↔ NaHCO3+NaCl реакциясында
натрий
карбонатының
эквиваленті - Na2C О 3 шартты
бөлігі (f
экв =1).
Ал
HCl+Na2C О 3 ↔ 2NaCI+H2C О 3 реакциясында f экв (Na2C О 3)=l/2, ал
эквивалент 1/2 Na2C О 3 шартты
бөлшек болып
табылады
. Заттар
бір
бірімен
өздерінің
эквиваленттеріне байланысты
реакцияласса , - мұны
Дальтонның
еселік
катынас
заңы
дейді
. Бұл
зан
аналитикалык
химияның
барлық
сандык
есептеулерінде
қолданылады , əсіресе
титриметриялық
анализ
əдістерінің
негізін
кұрайды
. Практика
жүзінде
жеке
эквиваленттермен
немесе
химиялық
актпен
ғана
емес
, бөлшектердің
үлкен
бірлігімен
жұмыс
істейді
. Бұл
жағдайда
заттар
арасындағы
стехиометриялық қатынастар
заттар
мөлшерін
мольдік
катынасы
түрінде
болады
: n(A):n(B)=a:b. жүктеу/скачать 2,39 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|