Шығарма көлемі мен уақыты

6 - сынып – 1-1,5 бет;

7 - сынып – 1,5-2 бет;

8 - сынып – 2-3 бет;

9 - сынып – 3-4 бет;

10 - сынып – 4-6 бет;

11 - сынып – 6-8 бет;

Сыныпта жазылатын шығармаға сабақ кестесінен қатарынан екі сағат беріледі. Бітіру емтиханында (шығарма жазылатын жағдайда) – 6 сағат беріледі.

Шығарманың бағалануы туралы оқушы шығармасын тексеру, бағалау мәселесін негізінен 4 салаға бөліп қарайды.

1. 
   Мазмұндылығы мен идеялылығы;
   
2. 
   Ой – пікірдің жүйелілігі;
   
3. 
   Стилі;
   
4. 
   Граматикалық сауаттылығы;
   

1. 
   Шығарманың идеялылығы мен мазмұндылығына оқушының тақырыпты қалай ашқандығы, қамтылған мәселенің дұрыс – бұрыстығы, дәлелділігі, негізгі ойды жеткізе алуы жатады.
   
2. 
   Ой – пікір жүйелілігіне шығарманың жоспарға сәйкестігі, әрбір бөлімнің мөлшері мен ой жүйесі, пікір ұтымдылығы, т.б. енеді.
   
3. 
   Стильге тақырыпты ашуға байланысты оқушының ойын қалай жеткізгендігі, сөйлемдерінің оралымдылығы, сөз қолданысы, сөйлемді дұрыс құруы сияқты мәселелер жатады.
   
4. 
   Грамматикалық сауаттылыққа емле, тыныс белгісіне байланысты жайлар қаралады.
   

Шығарма жазу мынандай кезеңдерден тұрады: әзірлік кезеңі, жазу, аяқтау кезеңі, тексеріп бағалау, талдау жасау кезеңдері.

Оқушының теориялық білімі толық болғанымен, шығарма жазғанда ойын шашыратып жүйелі баяндай алмаса, сөздік қорының тапшылығы өз бетімен кітаптыаз оқитыны байқалады.

Шығарманың жазылуында ұшырасатын кемшіліктердің негізгі бөлігі мына жағдайларға байланысты:

1. 
   Оқушы шығармашылық жұмысқа құлықсыз болған жағдайда шығарма мақсатына жетпейді;
   
2. 
   Шығармаға бағыт берілмесе, мақсатына жетпейді;
   
3. 
   Қате түсініп, көңілсіз жазылған шығармаларды қайта құрастыру, ойын жүйелеп, жаңарту оңайға түспейді. Сондықтан алдыңғы сәтсіз шыққан шғармадағы кемшілікті жою үшін басқа тақырыптағы шығарманы ұсынған тиімді.