Тіл дыбыстарының жасалу жолы, кез-келген тілді жасау үшін орындалатын әдістер жиынын атайды. Тілдерді жасау үшін ең көп пайдаланылатын әдістер арасында:
1. Грамматикалық талдау: Тілдердің құрылысы, өзгертулері мен әрекеттері туралы талдау жасалады. Бұл әдіс арқылы тілдің зерттеушісі түседі.
2. Лексикология: Бұл әдісте тілдердің сөздері мен лексиканалары талдау жасалады. Сөздердің мағынасы мен қолдануы туралы анықтамалар беріледі.
3. Фонетика: Тілдердің дыбыстары мен дыбыс жолағын талдау жасалады. Бұл әдісте тілдерге арналған дыбыс жолағының маңыздылығы мен өзгертулері туралы зерттеулер жасалады.
4. Синтаксис: Тілдердің сөйлемдері мен сөйлемдік басқару жолағы туралы талдау жасалады. Бұл әдісте сөйлемдердің құрылысы мен тапсырмалары туралы зерттеулер жасалады.
5. Прагматика: Бұл әдісте тілдердің прагматикалық функциясы, олардың әрекеттері мен көрсеткіштері туралы зерттеулер жасалады. Бұл әдісте тілді пайдалану мақсаттары мен маңыздылықтары талдау жасалады.
Тіл дыбыстарының жасалу жолы саяхатты өзгертуге, тілдер арасында аударма жасауға, тілдің функционалдықтығын арттыруға көмек көрсетеді.
Дыбыстың акустикалық белгілерін білдіретін мүшелер жиынтығы
Қымбат Дыбыстың жалпы теориясын физиканың акустика (грек тілінің akustikos – «естілу» деген сөзінен алынған) деп аталатын саласы қарастырады. Акустика дыбыстардағы төмендегідей белгілерді ажыратады: дыбыс ырғағы, дыбыс күші, дыбыс әуені, дыбыстың созылыңқылығы.
Адамның сөйлеу мүшелері – артикуляция мүшелері, артикулятты аппарат. Олар, өзінің негізгі функциясынан бөлек тіл дыбыстарын жасауға қатысатын адамның дене мүшелері болып табылады. Сөйлеу мүшелері: а) дыбыс жасауға қажетті ауа ағынын тудыратын және өткізетін тыныс алу мүшелері (өкпе мен кеңірдек тарамдары); ә) дыбыс жасауға тікелей қатысатын сөйлеу мүшелері болып екі топқа бөлінеді. Сөйлеу мүшелерінің әрқайсысының белгілі бір қызметі болады. Бірақ олардың әрқайсысының қызметі өз алдына жеке – дара болмай, бірінің қызметі екіншісіне бағынышты және өз ара тығыз байланыста болады.