Жазудың қызметтері Маха Жазу
Графика мен орфография ұғымдарының шығу себебі неде?
жүктеу/скачать 1,02 Mb.
|
Латын сессия
- Бұл бет үшін навигация:
- Әліпби мен графика ұғымдарының арасында қандай айырмашылық бар Дариға
| Графика мен орфография ұғымдарының шығу себебі неде?
Қымбат Жазу тарихына баратын енбектерінде О.Сулейменов те тіл тарихына барган сайын, алгашында танба болганын сосын онын ауызша турі - сез болганына козім жете тусті дейді: "И мне было дано, наконец услышать и увидеть, как письмена собранные со всех уголков старого и нового света, начинают говорить друг с другом на понятном им языке образов". Ғалымдар жазудың ауызша тілдің көшірмесі емес, сондай-ақ тіл өмір сүруінің бір формасы да емес, өз алдына дербес тілдік жүйе екенін айқындап, ғылыми айналымда жазба тіл ұғым-терминін қалыптастырды. Олар: А.А.Волков, А.В.Волков, Т.М.Ни- колаева, Т.Д.Амирова, И Вахлк, Ф.Хаусхальдер, Макинтош, Б.де Куртенэ, Н.Н.Соколов, 3.Волоцкая, Т.Молошная, Жак Деррида, В.Мотш, Умберто Эко, А.Н.Морозова, И.Е.Гельб, А.Артимович, Ж.Ж.Руссо, Л.Ельмелев, А.Мартине, А. Кашеварова, Л.Заводов- ский, В.Хаас, А.М. Кондратьев, О.Сулейменов т.б. Әліпби мен графика ұғымдарының арасында қандай айырмашылық бар? Дариға Алфавит пен графика арасында нендей айырмашылық бар дегенге әлi бiржақты жауап жоқ. Л.В.Щерба графика мен алфавиттi бiр деп қараса, Б. де Куртенэ графика мен орфографияның арасын ажырата қоймады. Л.В.Щерба мәселенi екiге бөлiп қарастыруды жөн көрдi (орыс графикасы немесе орыс әлiпбиiнiң теориясы және орыс орфографиясы). Мәселенi шешуде Л.В.Зиндер: “Бұл жерде әңгiме әрiп (графема), дыбыс (фонема) арасындағы қатынас жайлы болып отыр, тек әр тұғырдан қараудан келiп шығады. Егер, мысалы, әрiптi алып, ол қандай фонеманы белгiлейдi де сек, алфавитті, ал егер фонема немесе басқа да дыбыстық бiрлiктердi, мысалға буындарды алып, олар қандай графемалардың, болмаса олардың тiркесi арқылы берiлдi десек, бұл – графика” деп анықтады. Бiрақ, Л.В.Зиндер айтқандай, графика иероглиф-тiк жазуға да тән болса, онда жеке бiрлiктердiң дыбыстық екенiн анықтаудың қажетi жоқ. Сөйтiп, алфавит графиканың нәтижесi, соңғы қорытындысы ретiнде пайда болған код таңбалары сияқты. Алғашында графика, соңынан алфавит шыққандай болады. Оқулық, оқу құралдарын айтпағанның өзiнде жазуға қатысты теориялық еңбектерде графика мен орфография немесе әлiпби мен графика арасы айқындала қоймайды. Оның өзi жоғарыдағы жазу теориясының iрi өкiлдерi Бодуэн де Куртенэ, Л.В.Щерба, Л.В.Зиндер зерттеулерiнен басы ашыла қоймағанға байланыс-ты. Л.В.Зиндер алдыңғы екi ғалымға қарағанда графика мен орфографияның өзара айырмашылықтарын саралап бергенмен, түбiнде жазуды графика мен орфографияға бөлуге қарсы бол-ды. Бірақ орфографиялық ережелердің фонемадан әріпке дейінгі толық жинағын беру үшін жазу теориясында графика мен орфография арақатынасын ашу керек болды. Міне, графика, емле ұғымдарының пайда болу уәжі негізінен осында. Дұрыс жазу екі категориялы – графикалық және орфографиялық – ережелер арқылы жүзеге асуы тиіс. жүктеу/скачать 1,02 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|