Жеңіл атлетика з. А. Абдрахманов, А. Ш. Смаилова. Жеңіл атлетика
жүктеу/скачать 447,67 Kb.
|
12 апта дене ш лек
| Жҥгіру техн касының негіздері
Жеңіл атлетикалық жүгірудің түрлері, алдыңғы тақыры тарда айтылып кеткендей, бірнеше түрге бӛлінеді: қысқа қашықтыққа жүгіру; орта және алыс қашықтыққа жүгіру; ӛте ұзақ қашықтыққа және марафон жүгіру; эстафеталық жүгіру; кедергілермен жүгіру; бӛгетпен жүгіру (стипл-чез). Жеңіл атлетика – ежелден келе жатқан спорттың бір түрі. Жеңіл атлетика түрлерін адам пайда болғаннан бері бар деседе болады. Адам ӛмірі тез жүгіре білу, әр түрлі кедергіден секіре, дәл және тура лақтыра алу, дәл тигізе алуға байланысты болды. 23 Ежелгі грек аңыздарына тоқталатын болсақ, бірінші сайысты Геракл Авигем патшаны жеңген кезде ұйымдастырды. Тәртіп бойынша, Геракл сӛре басталатын жерді белгілеп, 600 қадам ӛлшеді, ол жер мәре деп аталды.. Бұл қашықтық стадионның ұзындығы болды, стадиа деп аталды (192,27м). Ежелгі ең алғашқы олимпиадалық ойындар, әлі күнге дейін сақталған, сол заманғы жазбалар бойынша, біздің заманымызға дейінгі 776 жылдарға сай келеді. Басқа деректерге сүйенетін болсақ, Олимпиада ойындары біздің заманымызға дейінгі 1580 жылдары ӛткізілген. Осы мәлімет ең атақты тлет Поплиоса Асклепидесаның жазбаларында кӛрсетілген. Соңғы жүгіру сайысы бойынша екі стадиаға жүгіру ережеде болғ н, ал, біздің заманымызға дейінгі 720 жылдары алыс қашықтыққа жүгіру ережесі қосылған (24 стадиа - 4614,5м). Эстафеталық жүгірісте ежелгі са ыстардың біріне жатады. Египеттіктер ӛздеріне қуғыншы болып қызмет атқаратын желаяқтарды жалдаған. Ал г екте де «лампадериомас» немесе отпен эстафеталық жүгіру әйгілі болған. Топ құрамында 40 қатысушы болған. Қазіргі заманғы жеңіл атлетиканың дамуы Жерорта теңізінен емес, Бр ан аралдарынан бастау алып отыр. ХІІ ғасырда Лондондықтардың жеңіл атлетикалық жарыс ұйымдастырғаны бар. Ондай жарыстар, әдетте, ипподромдарда немесе қалааралық үлкен жолдарда ӛткен. 1770 жылы сағаттық жүгірудің алғашқы нәтижесі белгілі болды - І7км 300м. ХІХ ғасырдың екінші жартысында Англияда жеңіл атл тикадан әуесқойлар арасында жиі-жиі жарыс ӛткізіліп тұрды. Ж ңіл атлетикадан Лондондағы жарыс қашықтығы ярд ӛлшем бірлігімен ӛлшенді (1ярд - 91,4см), ал, алыс қашықтықтың ӛлшем бірлігі ретінде миль алынды (1миль - 1609,34м). Бірақ, басқа елден келген қатысушылар қашықтықтың ӛлшем бірлігі барлығына метр жүйесіболуын талап етті. Осы талапты алғашқы Афинадағы Олимпиада ойындарында 1896 жылы орындата алды. Айта кетерлігі жеңіл атлетиканың жан-жақты дамып, биік шыңдарға жете бастаған 24 кезі осы ойындардан кейін болды. Жыл сайын кӛптеген елдер осы спорт түріне ӛздерін қосып, алғашқы болуға ат салысуда. Американдықтар, финдықтар, француздар, напондықтар, поляктар, немістер мен италяндықтар және жеке спортшылар мен басқа елдердің спортшылары жеңіл атлетиканың дамуына зор үлесін қосуда. 1928 жылы Олимпиада марапаттары үшін сайысқа әйелдерде қосылады. Әйелдер жеңіл атлетикасы қарқынды дами бастайды. Әйелдер жеңіл атлетика сайыстарына бұ ын қатысса да, бірақ осы уақыт аралығында жақсы дами б ст йды. Жеңіл атлетиканың Ресейде дами баст ғ н кезеңін айтатын болсақ, «Әуесқой спорт үйірмесі» 1888 жылы Петербургтың қарамағындағы Тярлево деген жерде болған. Ұйымдастырушылар алдымен жүгіруді жарнамаласа, одан кейін жеңіл атлетиканың басқа түрлерін ү рететін бӛлімдерін де ашты. Бір жылдан кейін-ербақзаңды түрде жүгіруден жарыс ұйымдастырылды. Бірақ бұл оқ ғаға дейін Ресейде жүгіруден жарыс ұйымдастырылған б латын. Англия мен Америка үлгісі бойынша Мәскеудің, Пе рдың, Тӛменгі Жаңақаланың саябақтарында, қоғамдық бақтарда кәсіби желаяқтар және сол жерге күш сынасуға келген әуесқой спортшылар сайысқа түскен. Әсіресе, ол жерде қарапайым орыстардың дайындығы жоқ екенін білетін шетелдіктер болған. 1908 жылы Ресейде жеңіл атлетикадан елдің желаяғын анықтауға, ал 1913 жылы бүкілресейлік Олимпиада жарысы ұйымдастырылады. Ең алғаш орыс с ортшылары Стокгольмде ӛткізілген V Олимпида ойындарында ӛнер кӛрсетеді, бірақ ол жарыс сәтсіз болды. 1910 жылы Р сейде алғаш бірнеше Петербор оқу орындарының студенттерінің қатысуымен жеңіл атлетикадан жарыс ӛтеді. Осы жылы Ресейде әйелдерге арналған алғашқы жарыс ӛтті. 1917 жылы революциядан кейін, 1918 жылы жарыс Мәскеуде ӛтті. Әрі қарай ресейде жеңіл атлетика дами түсті, оның себептері: әскерлер мен болашақ ұрпақты тәрбиелеудегі негізгі спорт түрі болғандықтан және Қызыл әскер қатарына бару үшін осы спорт түрін жақсы меңгеру қажет болды. 25 Кӛптеген ұлы спортшылар сол уақытта пайда болды. Кеңес спортшылары әлем біріншіліктерінде ӛнер кӛрсетпесе де, олардың нәтиежелерінң кӛбісі еуропа және әлем рекордтарынан асып түсті. Ең алғаш Кеңес спортшылары заңды түрде 1952 жылы Олимпиада ойындары мен Еуропа біріншіліктеріне қатыса бастады. Сол жылдан бастап Кеңес спортшылары сәтті ӛнер кӛрсете бастады. Осымен жеңіл атлетика жайлы шағын та ихымызды аяқтаймыз, әрі қарай жеңіл атлетиканың түрле інің та ихына тоқталатын боламыз. Жүгірудің түрлерін үйретуді орта және лыс қ шықтыққа жүгіру техникасынан бастаған жӛн. Осы түрлерде жылдамдық аса жоғары болмағанымен, жүгіру техникасы мұқият сақталады. Жүгіру техникасы әртүрлі факторларға байланысты, олардың ішінде ең маңыздыла ы: спортшының ерекше бейімі; спортшының физикалық дайындығының деңгейі; жүгіру қашық ығы; жүгіру орындала ын кеңістік; жергілікті жердің конфигурациясы; ауа райына байланысты. Спортшының ерекше белгілері мен бейіміне 1) аяқтың ұзын болуы; 2) мықындағы, тізедегі сіңірлердің қозғалу жылдамдығы; небұлшық еттегі ақ және қызыл еттердің сапасы, бұл дене сапасына жылдамдық және күш жатады. сапасының дайындығының дәрежесі жоғарылаған сайын, жүгіру техникасы да жақсара түседі. Уақыт формасын үнемдей біледі. Жүгіру жылдамдығы бірінші кезекте жүгіру қашықтығына байланысты. Жарыс ӛтіп жатқан жол жүгіру техникасына әсер етеді. Әр түрлі сапада жабдықталған жарыс орны жүгіру техникасына ӛзгерістер енгізеді. Жергілікті жерде, тауда және тау астында 26 жүгіруде, әр түрлі бұрылыстарда жүгіру техникасының ӛз талаптары бар. Тіпті стадиондағы тегіс жолда жүгіру техникасына үлкен ӛзгеріс әкеледі. Спорт алаңдарында жүгіру техникасына бұрылыстарға және тӛселген жабдыққа аса назар аудару қажет, себебі стадиондар мен спорт кешенінде тӛселетін жабдықтарда үлкен айырмашылық бар. Ауа райы құбылыстары да жүгіру техникасына ашық жерлер де әсер етеді. Желдің бағыты жүгіру техникасынаәсер бір
жүктеу/скачать 447,67 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|