Жұмыс бағдарламасы 6М050100 «Әлеуметтану»

Жұмыс оқу жұмыс бағдарламасының титулды парағы

Ф СО ПМУ 7.18. 3/30

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым Министрлігі

Павлодар

Мамандықтың элективті пәндер каталогы негізінде жасалған оқу жұмыс бағдарламасының бекіту парағы

Нысан ПМУ ҰС 7.18.3/34

ОЖ бойынша проректоры

___________Н.Э. Пфейфер

20__ж. «___» _________

Құрастырушылар: _______ аға оқытушы Артықбаева Г.Т.

Әлеуметтану және саясаттану кафедрасы

«Девиантты мінез-құлық әлеуметтануы» пәні бойынша

6М050100 «Әлеуметтану» мамандығының магистранттарына арналған

Жұмыс бағдарламасы 6М050100 «Әлеуметтану» мамандығының жұмыс оқу жоспары мен _________________________ бекітілген элективті пәндер каталогы негізінде әзірленген

Кафедра меңгерушісі ______________ Ғ.Н. Иренов 20__ ж. «___»_______

20__ ж. «___»_______ №__ Хаттама

Тарих және құқық

факультетінің деканы ___________ А.А. Ақышев 20__ж. «___» _________
МАҚҰЛДАНДЫ

ОҮЖжӘҚБ бастығы _____________ А.А.Варакута 20__ж. «___»_________

20__ ж. «___»_______ №__ Хаттама

- аталған ғылымның пәндік-түсініктік аппаратын, мамандықтың теориялық-методологиялық және практикалық мәселелерін оқыту;

- әлеуметтік ауытқу процесін талдау үшін маңызды белгі ретінде қарастырылатын негізгі түсініктер мен ұғымдармен таныстыру;

- ауытқымалы мінез-қүлық талдайтын және зерттейтін негізгі методикалық тәсілдерін игеру;

девиантты мінез-құлықтың объектісін, пәнін, міндеттерін, негізгі теорияларын, әлеуметтік нормалардың сипаттама құрылымын, жүзеге асырылу механизмдерін, жеке және жаппай ауытқу мінез-құлқын, әлеуметтік бақылаудың мәнін, қызметтерін және құрылымын, оның қазіргі әлемдегі тенденцияларын, кері ауытқу мінез-құлқының негізгі түрлерін оқытудың сипаттамаларын.

кері және жағымды ауытқулардың механизмдері мен ерекшеліктерін ажырата білуі, ауытқу мінез-құлқының «девиантты мінез-құлық», «девиация», «әлеуметтік ауытқу», «әлеуметтік патология», «әлеуметтік мінез-құлық», «әлеуметтік дезорганизация», «делинквентті мінез-құлық», т.б. сияқты категорияларын анықтай алуы керек.

әлеуметтік ауытқуларды зерттеуде, қоғамның қазіргі жағдайын әлеуметтік ауытқуларды зерттеу арқылы талдауде алғашқы ақпаратты жинау әдістерін қолдана білуі және статистикалық материалдармен жұмыс істей алуы керек.

Осы пәнді меңгеру үшін келесі пәндерді оқып-үйрену нәтижесінде қалыптасқан білімдер мен дағдылар керек: «Психология», «Педагогика», «Әлеуметтанудағы теория мен деректердің арақатынасы», «Қоғамның әлеуметтік құрылымы», «Әлеуметтанулық ойдың даму тарихы», «Әлеуметтанулық зерттеулердегі үлгілеу және болжау».

Осы пәнді оқып-үйрену нәтижесінде қалыптасқан білімдер мен дағдылар келесі пәндерді меңгеру үшін керек: «Индустриалды-инновациялық стратегияның әлеуметтанулық негіздері», «Отбасы әлеуметтануы».

1 Тақырып. Девиантты мінез-құлық әлеуметтануының пәні

Девиантты мінез-құлықты зерттеудің теориялық-методологиялық тәсілдері: әлеуметтік-құрылымдық бағыт, мәдени тәсіл, тұлғалық моделі. Марксистік әлеуметтік ауытқу теорияларының негізгі ерекшеліктері. Э.Дюркгейм адамгершілік нормаларының мазмұнына әсер етуші, оның бастаулары мен даму бағыттарының факторлары туралы. Э.Дюркгеймнің «Самоубийство» монографиясындағы аномия немесе қоғамның дезорганизациялық жағдайын талдауы, девиантты мінез-құлықты мәдени негізде зерттеу тәсілі. Т.Селлиннің мәдени жанжал теориясы және Р.Мертонның социомәдени аномия теориясы. Девиантты мінез-құлықты зерттеуге тұлғалық көзқарас. Ч.Ломброзоның антропологиялық моделі. Э.Сатерлендтің әлеуметтік-психологиялық моделі - дифференциацияланған байланыстар теориясы, Э.Фроммның мәдени моделінің әлеуметтік сипаты және адамның деструктивтік теориясы.

ТМД елдеріндегі девиантты мінез-құлық әлеуметтануының дамуы. Ауытқыған мінез-құлықты кеңестік және посткеңестік әлеуметтанулық зерттеу ерекшеліктері әлеуметтік-құрылымдық көзқарасты қабылдау ретінде. Қоғамдағы әлеуметтік ауытқу мен нормаға отандық әлеуметтанушылардың көзқарастары сипаттамасы.

Ауытқу мінез-құлқның классификациясы. Ауытқу мінез-құлық типологиясы мен классификациясының негізгі критерийлері. Мінез-құлықтың объектісі, субъектісі бойынша ауытқу мінез-құлқының классификациясы. Алғашқы және екінші кезектегі девиация. Ауытқу мінез-құлқының патологиялық және патологиялық емес формалары. Заңға қарсы, асоциалды және деструктивті (құрылымсыз) мінез-құлықтың негізі формалары. Іс-әрекет, қызмет және өмір бейнесі девиантты мінез-құлық көрінісінің деңгейлері ретінде.

Әлеуметтік патология, оның негізгі формалары: қылмыскерлік, өзін-өзі өлтіру, жезөкшелік, алкоголизм, нашақорлық. Әртүрлі ауытқу мінез-құлықтар формаларының әлеуметтік нәтижесі.

3 Тақырып. Әлеуметтік норма девиантты мінез-құлықты анықтауда бастапқы пункт ретінде

Әлеуметтік норма қоғамдық өлшем ретінде: сапалық және сандық аспектілері. Әлеуметтік нормалардың құрылымы. Рұқсат ету, ережелер, тыйым салу адамдар мінез-құлқын реттеудің негізгі әдістері ретінде. Әлеуметтік нормалардың негізгі сипаттамалары. Әлеуметтік нормалардың пайдалылығы (қоғамдық қажеттілігі), міндеттілігі және шын мәнінде іске асыру.

Нақты өмірлік мәселе тудырған жағдайы девиация факторы ретінде. Мәселе туғызып отырған жағдайдың объективті мағынасы және оны тұлғаның субъективті тұрғыда қабылдауы. Жанжал өмірдің күрделі жағдайларының мазмұндық қыры ретінде. Макрожанжалдың адамдардың күнделікті мінез-құлық деңгейімен байланысы. Тұлғаның биоәлеуметтік ерекшеліктері және девиация.

Бұқаралық әлеуметтік құбылыс деңгейіндегі девиантты мінез-құлық. Ауытқу мінез-құлық әлеуметтанудың пәндік саласы ретінде. Ауытқу мінез-құлықтың себептік комплексі: шынайы әлеуметтік процестер объективті әлеуметтік қарама-қайшылықтар – әлеуметтік институттар дисфункциясы – құндылықтар деформациясы ауытқу мінез-құлқы.

Қазіргі замандағы әлеуметтік бақылаудың негізгі тенденцияларының өзекті мәселелері. Әлеуметтік бақылау саясатына деген ақпараттық тәсіл. Санкция (жаза) қолдану арқылы девиантты мінез-құлықпен "күрес". Қазіргі заманда "жазалау кризисі" түсінігі жөнінде әлеуметтанушылардың түсінігі. Ауытқу мінез-құлқының алдын алудың саясатын жүргізудегі медико-биологиялық тәсіл. Девиацияны ескертудегі әлеуметтік профилактикалық тәсіл. Превенцияның негізгі деңгейлері: жалпы әлеуметтік, арнайы және жеке.

Қазіргі кездегі Қазақстандағы нашақорлықтың негізгі тенденциялары. Қазақстан Республикасында нашақорлықтың алдын-алудың негізгі бағыттары. Әлеуметтік ақтау әлеуметтік бақылау әдісі ретінде. Нашақорлық процесіне бақылаудағы формалды емес ұйымдар мен нашақорларға әлеуметтік көмек көрсететін қызметкерлердің маңызы.

Ішімдікке салынудың алдын-алудың басты мәселелері және Қазақстан Республикасындағы маскүнемдік. Қазақстан Республикасындағы алкоголизмнің ерекшеліктері. Әлеуметтік өзгеріс кезіндегі алкоголизмнің ерекшеліктері. Әлеуметтік өзгеріс кезіндегі алкоголизмнің себептері мен факторлары. Ішімдікке салыну мен маскүнемдіктің алдын-алудың негізгі бағыттары. Әлеуметтанулық зерттеудің мемлекетте антиалкогольдік саясатты қалыптастырудағы маңызы.

Қылмыс әлеуметтануына концептуалды көзқарас. Қылмысты әлеуметтанулық талдаудың спецификасы. Қылмыс жасаушы, қылмыстық мінез-құлық, қылмыстық орта. Қылмыстың әлеуметтік табиғаты. Қылмыстық субмәдениет. Қылмыстық істің сандық және сапалық көрсеткіші. Қылмыстың адамгершіліктік, әлеуметтанулық және заңдық тұрғыдағы мәселелері. Кәмелетке толмаған жастардың қылмыстық мінез-құлықтары және оның ерекшеліктері.

«Сексуалды мінез-құлық» феномені: биологиялық, мәдениеттік, әлеуметтік аспектілері. Мәдени шеңбердегі секс. Сексуалды төңкеріс әлеуметтанулық талдаудың объектісі ретінде. Девианттық мінез-құлық сексуалдық қатынастар саласында. Сексуалды азшылық: норма ма әлде ауытқу ма?