Тақырып №9: Саңырауқұлақтар бөлімі өкілдерінің құрылымы, көбеюі. Мақсаты

1. Өсімдіктер систематикасымен танысу

2. Жоғары сатылы және гүлді өсімдіктердің анықтамасы

3. Балдырлар мен саңырауқұлақтардың жалпы сипаттамасын және табиғаттағы маңызын білу

1. Саңырауқұлақтардың шығу тегі қандай?

3. 
   Саңырауқұлақтар әлемін түпкі әлемге, түпкі әлемді – бөлімге, бөлімді – кластарға бөлу негізінде қандай белгілер жатыр?
   
4. 
   Саңырауқұлақтардың филогенетикалық маңызы қандай морфологиялық белгілермен білінеді?
   
5. 
   Саңырауқұлақтардың әртүрлі тобының болуын қандай биохимиялық белгілер береді?
   
6. 
   Саңырауқұлақтардың вегетативті денесінің эволюциясы қандай бағытта жүреді?
   
7. 
   Жалаң тұқымдас өсімдіктердің жынысты көбеюінде қандай эволюциялы өзгерістер болды?
   
8. 
   Тұқым деген не?
   
9. 
   Сабақтың құрылысы және оның өсімдік эволюциясындағы ролі?
   
10. 
    Қылқан жапырақты өсімдіктер жапырақтарының морфологиясы және орналасу ерекшеліктері қандай?
    
11. 
    Қарағайдың аталық гаметофиті қандай?
    
12. 
    Қарағайдың аналық гаметофиті қандай?
    
13. 
    Жалаң тұқымдастардың аналық жаңғағы қалай орналасқан және неден түзілген?
    
14. 
    Жалаң тұқымдастардың аталық жаңғағы қалай орналасқан және неден түзілген?
    
15. 
    Қарағай мысалында жалаң тұқымдастардың даму циклы, ұрпақтарының ауысуы редукционды бөліну орны қандай?
    
16. 
    Эфедрада гүлдер құрылысы қандай?
    
17. 
    Жалаң тұқымдастар жердің өсімдік қабатында қандай роль атқарады?
    
18. 
    Жалаң тұқымдастардың шығу тегі?
    
19. 
    Жалаң тұқымдастардың филлогенетикалық мағынасы неде?
    
20. 
    Жалаң тұқымдастардың қанша түрі Қазақстанда кездеседі?
    
21. 
    Тұқымдастар түрлерінің саны қанда?
    
22. 
    Эволюциялық заттарда ол қандай орын алады?
    
23. 
    Тұқымдастар өкілдерінің географиялық таралуы қандай?
    

24. 
    Саңырауқұлақтар қандай қасиетіне байланысты төменгі және жоғарғы болып бөлінеді?
    
25. 
    Төменгі саңырауқұлақтар қандай класқа және қандай қасиеті бойынша бөлінеді?
    
26. 
    Мукор көбеюінің жынысты және жыныссыз түрі қандай?
    
27. 
    Қандай фаза галлоидты немесе диплоидты төменгі саңырауқұлақтардың өмір циклінде доминантты?
    
28. 
    Төменгі саңырауқұлақтар табиғатта және адамның үй шаруашылық қызметінде қандай роль атқарады?
    
29. 
    Аскомицеттің жынысты және жыныссыз көбеюі қалай жүреді? Бұл кластың аты немен байланысты?
    
30. 
    Ашытқының көбеюі және құрылым ерекшеліктері
    

1. Өсімдіктер систематикасымен танысу

2. Жоғары сатылы және гүлді өсімдіктердің анықтамасы

3. Балдырлар мен саңырауқұлақтардың жалпы сипаттамасын және табиғаттағы маңызын білу

1. Саңырауқұлақтардың шығу тегі қандай?

31. 
    Саңырауқұлақтар әлемін түпкі әлемге, түпкі әлемді – бөлімге, бөлімді – кластарға бөлу негізінде қандай белгілер жатыр?
    
32. 
    Саңырауқұлақтардың филогенетикалық маңызы қандай морфологиялық белгілермен білінеді?
    
33. 
    Саңырауқұлақтардың әртүрлі тобының болуын қандай биохимиялық белгілер береді?
    
34. 
    Саңырауқұлақтардың вегетативті денесінің эволюциясы қандай бағытта жүреді?
    
35. 
    Жалаң тұқымдас өсімдіктердің жынысты көбеюінде қандай эволюциялы өзгерістер болды?
    
36. 
    Тұқым деген не?
    
37. 
    Сабақтың құрылысы және оның өсімдік эволюциясындағы ролі?
    
38. 
    Қылқан жапырақты өсімдіктер жапырақтарының морфологиясы және орналасу ерекшеліктері қандай?
    
39. 
    Қарағайдың аталық гаметофиті қандай?
    
40. 
    Қарағайдың аналық гаметофиті қандай?
    
41. 
    Жалаң тұқымдастардың аналық жаңғағы қалай орналасқан және неден түзілген?
    
42. 
    Жалаң тұқымдастардың аталық жаңғағы қалай орналасқан және неден түзілген?
    
43. 
    Қарағай мысалында жалаң тұқымдастардың даму циклы, ұрпақтарының ауысуы редукционды бөліну орны қандай?
    
44. 
    Эфедрада гүлдер құрылысы қандай?
    
45. 
    Жалаң тұқымдастар жердің өсімдік қабатында қандай роль атқарады?
    
46. 
    Жалаң тұқымдастардың шығу тегі?
    
47. 
    Жалаң тұқымдастардың филлогенетикалық мағынасы неде?
    
48. 
    Жалаң тұқымдастардың қанша түрі Қазақстанда кездеседі?
    
49. 
    Тұқымдастар түрлерінің саны қанда?
    
50. 
    Эволюциялық заттарда ол қандай орын алады?
    
51. 
    Тұқымдастар өкілдерінің географиялық таралуы қандай?
    

52. 
    Саңырауқұлақтар қандай қасиетіне байланысты төменгі және жоғарғы болып бөлінеді?
    
53. 
    Төменгі саңырауқұлақтар қандай класқа және қандай қасиеті бойынша бөлінеді?
    
54. 
    Мукор көбеюінің жынысты және жыныссыз түрі қандай?
    
55. 
    Қандай фаза галлоидты немесе диплоидты төменгі саңырауқұлақтардың өмір циклінде доминантты?
    
56. 
    Төменгі саңырауқұлақтар табиғатта және адамның үй шаруашылық қызметінде қандай роль атқарады?
    
57. 
    Аскомицеттің жынысты және жыныссыз көбеюі қалай жүреді? Бұл кластың аты немен байланысты?
    
58. 
    Ашытқының көбеюі және құрылым ерекшеліктері
    

1. Өсімдіктер систематикасымен танысу

2. Жоғары сатылы және гүлді өсімдіктердің анықтамасы

3. Балдырлар мен саңырауқұлақтардың жалпы сипаттамасын және табиғаттағы маңызын білу

1. Саңырауқұлақтардың шығу тегі қандай?

59. 
    Саңырауқұлақтар әлемін түпкі әлемге, түпкі әлемді – бөлімге, бөлімді – кластарға бөлу негізінде қандай белгілер жатыр?
    
60. 
    Саңырауқұлақтардың филогенетикалық маңызы қандай морфологиялық белгілермен білінеді?
    
61. 
    Саңырауқұлақтардың әртүрлі тобының болуын қандай биохимиялық белгілер береді?
    
62. 
    Саңырауқұлақтардың вегетативті денесінің эволюциясы қандай бағытта жүреді?
    
63. 
    Жалаң тұқымдас өсімдіктердің жынысты көбеюінде қандай эволюциялы өзгерістер болды?
    
64. 
    Тұқым деген не?
    
65. 
    Сабақтың құрылысы және оның өсімдік эволюциясындағы ролі?
    
66. 
    Қылқан жапырақты өсімдіктер жапырақтарының морфологиясы және орналасу ерекшеліктері қандай?
    
67. 
    Қарағайдың аталық гаметофиті қандай?
    
68. 
    Қарағайдың аналық гаметофиті қандай?
    
69. 
    Жалаң тұқымдастардың аналық жаңғағы қалай орналасқан және неден түзілген?
    
70. 
    Жалаң тұқымдастардың аталық жаңғағы қалай орналасқан және неден түзілген?
    
71. 
    Қарағай мысалында жалаң тұқымдастардың даму циклы, ұрпақтарының ауысуы редукционды бөліну орны қандай?
    
72. 
    Эфедрада гүлдер құрылысы қандай?
    
73. 
    Жалаң тұқымдастар жердің өсімдік қабатында қандай роль атқарады?
    
74. 
    Жалаң тұқымдастардың шығу тегі?
    
75. 
    Жалаң тұқымдастардың филлогенетикалық мағынасы неде?
    
76. 
    Жалаң тұқымдастардың қанша түрі Қазақстанда кездеседі?
    
77. 
    Тұқымдастар түрлерінің саны қанда?
    
78. 
    Эволюциялық заттарда ол қандай орын алады?
    
79. 
    Тұқымдастар өкілдерінің географиялық таралуы қандай?
    

80. 
    Саңырауқұлақтар қандай қасиетіне байланысты төменгі және жоғарғы болып бөлінеді?
    
81. 
    Төменгі саңырауқұлақтар қандай класқа және қандай қасиеті бойынша бөлінеді?
    
82. 
    Мукор көбеюінің жынысты және жыныссыз түрі қандай?
    
83. 
    Қандай фаза галлоидты немесе диплоидты төменгі саңырауқұлақтардың өмір циклінде доминантты?
    
84. 
    Төменгі саңырауқұлақтар табиғатта және адамның үй шаруашылық қызметінде қандай роль атқарады?
    
85. 
    Аскомицеттің жынысты және жыныссыз көбеюі қалай жүреді? Бұл кластың аты немен байланысты?
    
86. 
    Ашытқының көбеюі және құрылым ерекшеліктері
    

Өсімдікті анықтай отырып ұқсас түрлерін таба білу және оларға ортақ, туыстық немесе тұқымдастық белгілерін айқындау. ( гүлді өсімдіктер тұқымдастығы)

Тұқымдастар өкілдерінің географиялық таралуын білу.
Тақырыптың негізгі сұрақтары:

4. 
   Тұқымдастар түрлерінің саны қанша?
   
5. 
   Эволюциялық заттарда ол қандай орын алады?
   
6. 
   Тұқымдастар өкілдерінің географиялық таралуы қандай?
   

1. Мухитдинов Н.М., Бегенов в.Б., Айдосова С.С. Өсімдіктер морфологиясы және анатомиясы. Алматы, 345б.

2. Әметов Ә.Ә. Ботаника. Алматы, 2001, 287б.

3. А.Г.Мухаметгалиев, 3.А.Кабаева, Ботаника 1995

4. У.М. Мырзагалиев, Ботаника 2001ж

Қосымша

1. Яковлев Г.П., Челомбитько В.А. Ботаника // Санкт-Петербург, 2003г.

2. П.М. Жуковский Ботаника – Высшая школа, 1990г

3. В.Г.Хржановский, Курс общей ботаники М., 1982г

4. Государственная Фармакопея СССР ХI бас., Т 1 – М., Медицина, 1990 ж.

5. Государственная Фармакопея СССР ХI бас., Т 2 – М., Медицина, 1990 ж.

1. Жалаң тұқымдас өсімдіктердің жынысты көбеюінде қандай эволюциялы өзгерістер

болды?

2. Тұқым деген не?

4. Қылқан жапырақты өсімдіктер жапырақтарының морфологиясы және орналасу ерекшеліктері қандай?

5. Қарағайдың аталық гаметофиті қандай?

6. Қарағайдың аналық гаметофиті қандай?

7. Жалаң тұқымдастардың аналық жаңғағы қалай орналасқан және неден түзілген?

8. Жалаң тұқымдастардың аталық жаңғағы қалай орналасқан және неден түзілген?

9. Қарағай мысалында жалаң тұқымдастардың даму циклы, ұрпақтарының ауысуы редукционды бөліну орны қандай?

10. Эфедрада гүлдер құрылысы қандай?

11. Жалаң тұқымдастар жердің өсімдік қабатында қандай роль атқарады?

12. Жалаң тұқымдастардың шығу тегі?

13. Жалаң тұқымдастардың филлогенетикалық мағынасы неде?

14. Жалаң тұқымдастардың қанша түрі Қазақстанда кездеседі?

А. ағашты, бұтақталған, шөптесін

Б. 1 бөлікті, 2 бөлікті
Тамыр жүйесі

А. шығу тегі

Б. түрі

В. тамырдың түр өзгерісі

Б. бұтақталған, бұтақталмаған

В. жалаң, түсіңкі

Г. көлденең қимасының формасы

Д. өркеннің түр өзгерісі
Жапырақтар

А. жай

В. жапырақтың орналасуы

Г. түр өзгерісі
Гүлшоғыры

А. жай

Б. гүл айналасы

В. тостағанша

Г. венчик

Д. андроцей

Е. генецей

Ж. пестик

З. гүл формуласы

А. жай

В.жеміс серігі

2012 жыл

Әдістемелік нұсқаулар «фармацевт-фармакогност модулінің отырысында талқыланды және бекітілді

«____» _______ 2011 ж, хаттама № ____

Модуль жетекшісі, доцент ____________________ Саякова Г.М.

Тақырып №1,2: Пластидтер типтері, жасуша өміріндегі олардың қызметі
Мақсаты:

1. 
   Пластидтердің үш типінің құрылысының функцияларының бір-бірімен байланыстарын үйрену
   
2. 
   Плазмолиз құбылысын бақылап үйрену.
   

1. 
   Өсімдік жасушасының пластидасының жасуша бойынша қызметтерін оқып-білу.
   
2. 
   Өсімдік жасушасының тургорын және өсімдік жасушасының осмостық қасиеттерін анықтап үйрену.
   
3. 
   Пияз қабығындыағы лейкопласты және бидай дәніндегі эндоспермді оқып-білу.
   

1. 
   Қызылша корешогын алдымен суға, содан кейін тұз ерітіндісіне салып, көлденең қимасын алу. Боялған вакуольдің азаюына байланысты плазмолизді бақылау
   
2. 
   Пияз қабығындағы және бидай дәнінің эндоспермасындағы лейкопластарды оқу. Пияз қабығынан уақытша препарат дайындау. Лейкопласттарды ядро айналасында және басқа да жасушаның бөліктерінде жылтыр дән түрінде бақылау, сұлы зерновкасының лейкопластарында қордағы крахмалдың дәндері түзіледі. Суретте дәннің біреуін салып, алейрон қабатын, лейкопласты және крахмалдың қабатын көрсету.
   
3. 
   Қызанақ немесе итмұрын жемістерінің жұмсақ етінің жасушаларындағы хромопласттарды бақылау. Жетілген жемістерде мацерация құбылысын бақылау. Жеміс мякотынан уақытша препарат дайындау. Жасушаларды жабыстыратын пектин суда еріп, жасушалар бір-бірінен айырылады. Табиғатта ол жетілген жемістерде жүреді. Оны табиғи мацерация деп атайды. 1-2 жасушаларын таңдаңыз, суретін салыңыз. Суретте қабығын, цитоплазманы, хромопласты, вакуольды көрсетіңіз.
   

1. Мухитдинов Н.М., Бегенов в.Б., Айдосова С.С. Өсімдіктер морфологиясы және анатомиясы. Алматы, 345б.

2. Әметов Ә.Ә. Ботаника. Алматы, 2001, 287б.

3. А.Г.Мухаметгалиев, 3.А.Кабаева, Ботаника 1995

4. У.М. Мырзагалиев, Ботаника 2001ж
Қосымша

1. Яковлев Г.П., Челомбитько В.А. Ботаника // Санкт-Петербург, 2003г.

2. П.М. Жуковский Ботаника – Высшая школа, 1990г

3. В.Г.Хржановский, Курс общей ботаники М., 1982г

4. Государственная Фармакопея СССР ХI бас., Т 1 – М., Медицина, 1990 ж.

5. Государственная Фармакопея СССР ХI бас., Т 2 – М., Медицина, 1990 ж.

1. 
   Жер асты ағзаларында крахмалды қай органоид жинайды?
   
2. 
   Қай органоид өсімдіктің кейбір ағзаларын қызыл-сары түске бояйды?
   
3. 
   Хлоропластар қандай формада болады?
   
4. 
   Хлоропластар қандай қызмет атқарады?
   
5. 
   Жасуша вакуолі қандай роль атқара алмайды?
   
6. 
   Плазмолиз деген не?
   
7. 
   Жасушаның сору күші деген не?
   
8. 
   Осмос деген не?
   
9. 
   Осмостық қысым деген не?
   

Бір бөлікті және екі бөлікті өсімдіктердің өсінділерінің морфологиялық сипаттау бойынша білімді толықтыру

1. 
   Әр түрлі жастағы өсінділердің дәнді дақылдар бөліктерін орната білу
   
2. 
   Өсінділер типін анықтай білу
   
3. 
   Тіндердің үш комплексін ажырата білу
   
4. 
   Тамырдың біріншілік құрылысы. Тамырдың анатомиясы бойынша білімді толықтыру
   
5. 
   Алынған білімді практикада қолдану барысында жетілдіру
   

1. Әметов Ә.Ә. Ботаника. Алматы, 2001, 315б.

3. А.Г.Мухаметгалиев, 3.А.Кабаева, Ботаника 1995

4. У.М. Мырзагалиев, Ботаника 2001ж

1. Яковлев Г.П., Челомбитько В.А. Ботаника // Санкт-Петербург, 2003г.

2. П.М. Жуковский Ботаника – Высшая школа, 1990г

3. В.Г.Хржановский, Курс общей ботаники М., 1982г

4. Государственная Фармакопея СССР ХI бас., Т 1 – М., Медицина, 1990 ж.

5. Государственная Фармакопея СССР ХI бас., Т 2 – М., Медицина, 1990 ж.

1. 
   Қандай өсімдіктерге шашақты тамырлық жүйе тән?
   
2. 
   Қандай өсімдіктерге білеу тамыр жүйесі тән?
   
3. 
   Өсінді тамырдан қандай тамырлар түзіледі?
   
4. 
   Сабақтан қандай тамырлар түзіледі?
   
5. 
   Қалыңданған негізгі тамырды қалай атайды?
   
6. 
   Камбий тамырдың қай аймағында орналасқан?
   
7. 
   Бүйірлік тамырлар тамырдың қай аймағында орналасқан?
   

Жасыл балдырлар туыстастығының кейбір өкілдерінде жыныс үрдісінің және дене формасының эволюциясын ажырата білуі керек.

1. 
   Жасыл балдырлардың кейбір туыстастарындағы морфологиялық құрылым ерекшеліктерін оқып-зерттеу.
   
2. 
   Таллом құрылысының және жыныс органдарының анатомиялық ерекшеліктерін ажырата білу.
   

1. Мухитдинов Н.М., Бегенов в.Б., Айдосова С.С. Өсімдіктер морфологиясы және

анатомиясы. Алматы, 534б.

2. Әметов Ә.Ә. Ботаника. Алматы, 2001, 487б.

3. 
   А.Г.Мухаметгалиев, З,А.Кабаева Ботаника 1995 ж.
   

1. 
   В.Г.Хржановский, Курс общей ботаники М., 1982 ж.
   
2. 
   П.М.Жуковский Ботаника – Высшая школа, 1990 ж.
   
3. 
   Государственная Фармакопея СССР ХI бас., Т 1 – М., Медицина, 1990 ж.
   
4. 
   Государственная Фармакопея СССР ХI бас., Т 2 – М., Медицина, 1990 ж.
   

1. 
   Су құбырларының ластану көрсеткіші қай балдырлар?
   
2. 
   Қай балдыр вегетативті күйінде жылжымалы?
   
3. 
   Изогамия кезінде балдырларда гаметалар қосыла ма?
   
4. 
   Балдырларда ризоидтар қандай қызмет атқарады?
   
5. 
   Қандай жынысты қатынаста жыныс клеткалары түзілмейді?
   
6. 
   Қай балдырдың талломы хроматофордың сары-жасыл түсін бередi?
   
7. 
   Жіпше балдырды көрсетіңіз?
   
8. 
   Балдырдың жылжымалы каллониясын атаңыз?
   
9. 
   Қандай балдырдың жасушасында пульстенген вакуоль болады?
   
10. 
    Қандай балдырда жыныс органдары көп жасушалы?
    

1. Сарғалдақтар және бөріқарақат, раушангүлділер, шатырша және бұршақ тұқымдастың гүлінің, жемісінің және тұқымының құрылым ерекшеліктерімен танысу.

2. Тұқымның сипаттамасын білу. Формула және диаграммасын жаза білу.

Өткізілу түрі: Оқытушы студенттермен сабақ тақырыбын, СӨЖ нәтижесін талқылайды. Анатомиялық суреттің безендірілуін және дәптердегі жұмыстардың дұрыстығын тексереді, қателерді түзейді, оқып жатқан материалдардың дәйектілігіне көңіл бөледі.
Тақырып бойынша тапсырма: Сарғалдақтар, бұршақ тұқымдасына тән морфологиялық белгілерін альбомға жазу.

А) Осы тұқымдастардың жалпы формуласын құру және жазу.

Б) Осы тұқымдастардың маңызды өкілдерін атау.

Бөріқарақат, раушангүлділер, шатырша тұқымдастарына тән морфологиялық белгілерін жазу және үйрену. Гүлдерді бөлшектеу, барлық бөліктерін шыныда бөлу. Құрылысымен танысу, гүл серігінің құрылысымен, оның түйінімен, тычинкасымен, аталық құрылысымен танысу. Гүлдің формуласымен диаграммасын жазу.