Жұмыс бағдарламасы Пән: Латын тілі Мамандығы: 0302000 «Медбикелік іс» Біліктілігі: 0302033 «Жалпы практикадағы медбике»

	ҚРДСМ «Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік фармацевтика академиясы» ШЖҚ РМК Қазақ тілі мен латын тілі кафедрасы	044 -36/15-( 3 ) беттің -беті
	«Латын тілі» пәні бойынша жұмыс бағдарламасы

Жұмыс бағдарламасы Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау

министрінің 2013 жылғы 28 тамыздағы №492 бұйрығымен бекітілген үлгілік оқу бағдарламасына сәйкес құрастырылған.
Кафедра мәжілісінде қаралды

«___» ______ 2013 ж. № ____ хаттама

«____» _______ 2013 ж. № хаттама

Дайындаған аға оқытушы: Құдайбергенова Ж.П.

Латын тілі медицинаның халықаралық тілі болып табылады. Қазіргі кездегі медициналық терминология – бірнеше жүз мың терминдер санына жеткен, ең көлемді және күрделі терминдер жүйесінің бірі. Латын және ежелгі грек тілдері медицина мен биологияның барлық салаларында жаңа терминдер түзу үшін негізгі интернационалды қайнар көзі болып жалғасып келеді. Грек-латын тілдерінен алынған терминдер мен латын грамматикасы элементтері туралы білімдер студенттерге көптеген әртүрлі шет тілдеріндегі арнайы медициналық әдебиеттерді оқу мен түсінуді жеңілдетеді.

Латын тілі медицинаның халықаралық тілі болып табылады. Қазіргі кездегі медициналық терминология – бірнеше жүз мың терминдер санына жеткен, ең көлемді және күрделі терминдер жүйесінің бірі. Латын және ежелгі грек тілдері медицина мен биологияның барлық салаларында жаңа терминдер түзу үшін негізгі интернационалды қайнар көзі болып жалғасып келеді. Грек-латын тілдерінен алынған терминдер мен латын грамматикасы элементтері туралы білімдер студенттерге көптеген әртүрлі шет тілдеріндегі арнайы медициналық әдебиеттерді оқу мен түсінуді жеңілдетеді.

Латын тілінің қысқаша тарихы, оның медицинадағы рөлі және жалпыгуманитарлық мағынасы. Медициналық терминология туралы жалпы мәліметтер. Латын және ежелгі грек тілдерінің медициналық және фармацевтикалық терминологиялар дамуына қосқан үлесі. Медициналық терминологияның кіші жүйелері.

Фонетика. Латын әліпбиі. Дауысты, дауыссыз дыбыстардың, дифтогтардың және әріптер тіркестерінің айтылуы. Екпін қою ережесі. Буын ұзақтығы мен қысқалығы.

2 – бөлім. Анатомиялық терминология.

2.1. – тақырып. Зат есім. Бес септікке шолу. І септеудің зат есімдері. Қиыспаған анықтауыш.

Зат есімнің грамматикалық категориялары: тегі, түрі, септік. Зат есімнің бес септеуі. Әрбір септеудің белгілері. Зат есімнің сөздік фомасы. Септеуді анықтау. Зат есімнің негізін анықтау.

І септеудің зат есімдерінің септік жалғаулары. Сөздік формасы. Қиыспаған анықтауыш.
2.2. – тақырып. ІІ септеудің зат есімдері

ІІ септеудің зат есімдерінің септік жалғаулары. Сөздік формасы. –on жалғауына аяқталатын латыншаланған грек зат есімі.

Сын есімнің грамматикалық категориялары: тегі, түрі, септік. Бірінші топ сын есімдерінің сөздік формасы. І және ІІ септеу сын есімдерінің тектік белгілері. Сын есімдерді зат есімдермен қиыстыру ережесі.

Оқу ақпараты

ІІІ септеу зат есімдерінің негізгі белгілері. Үшінші септеу ерекшеліктері. Күрделілігі тең және күрделілігі тең емес зат есімдер. Сөздік формасы. Негізді анықтау. Бірінші және екінші топ сын есімдерінің ІІІ септеудің зат есімімен қиысуы.
2.5. – тақырып. 2-топтың сын есімдері. Есімше. Сын есімнің шырайлары.

2-топтың сын есімдері (үшінші септеудің). Тектік жалғауларының санына байланысты үш топшаға бөлінуі. Әрбір топша сын есімінің сөздік формасы. Зат есімдермен қиысуы.

Негізгі етістің осы шағы мен ырықсыз етістің өткен шағының есімшелері, сөздік фомасы, септелуі, зат есіммен қиысуы, терминологияда қолданылуы.

Сын есімнің салыстырмалы және күшейтпелі шырайларының жасалуы, сөздік формасы, септелуі, зат есімдермен қиысуы. Әртүрлі негіздерден шырайлар түзетін сын есімдер, оларды медициналық терминологияда қолдану ерекшелігі.

ІV және V септеулердің зат есімдердің жалпы сипаттамасы. Сөздік формасы, терминологияда қолданылатын септік жалғаулары.

1-10 аралығындағы есептік және реттік сан есімдер; 100, 1000 есептік сан есімдер. Медициналық терминдерде алдына қойылатын қосымша ретінде қолданылатын латын және грек сан есімдер.

Етістік. Грамматикалық категориялар: жақ, түрі, шақ, рай, етіс. Сөздік формасы. Етістік негізі. Етістіктің төрт жіктеуі. Етістіктің бұйрық райының жасалуы және оның стандартты рецептуралық қалыптасқан үлгіде қолданылуы. Шартты райдың рецептерде қолданылуы және оны аудару тәсілдері.

Рецепт. Рецепт құрылымы. Рецептің латынша бөлігінің ресімделуі. Рецепт қатарындағы грамматикалық тәуелділіктің модельі. Рецептуралық қысқартулар. Рецептердегі көмекші сөздер. Рецептурада қолданылатын үстеулер мен есімдіктер. Рецептегі қосымша жазбалар.

Латын тіліндегі химиялық номенклатура. Химиялық элементтер мен олардың қосылыстарының (оксидтер, қышқылдар мен тұздар) латынша атаулары.

Сөзжасам әдістері мен тәсілдері. Сөз құрамы. «Терминоэлемент» (ТЭ) түсінігі. Маңызды латын және грек тілдеріндегі сөздердің алдына қойылатын қосымшалары. Аурулар мен патологиялық жағдайлар атауларында қолданылатын жұрнақтар. Грекше клиникалық терминоэлементтер. Денелерді, мүшелерді, ұлпаларды белгілеп көрсететін грек-латын дублеттері. Терминоэлементтер бойынша клиникалық терминдерді талдау, терминдерді берілген мағынасында құрастыру.

1. 
   Городкова Ю. И. Элементы латинского языка и основ медицинской терминологии: Учеб. -2-е изд., доп. –М.: Медицина 2001
   
2. 
   Латинский язык и основы медицинской терминологии: учеб. для мед. вузов/под ред. Щульц Ю.Ф. -М.:Б.и;1993
   
3. 
   М.Д. Машковский. Лекарственные средства. Пособие для врачей.-15-е изд.. перераб. испр. и доп. –М.: РИА «Новая волна»: Издатель Умеренков, 2008
   

1. 
   Руководство к лабораторным занятиям по фармакологии: учебное пособие/ под ред. Д.А. Харкевича.-4-е изд.,испр. и доп. –М.: Медицинское информационное агенство, 2005
   
2. 
   Д.А. Харкевич. Фармакология: учеб. для вузов. -10-е изд., испр. и доп.
   

3. 
   П.Х. Попандопуло. Общая рецептура: учебно-метод. пособие. Шымкент: Б. и., 2001
   

1. 
   А. Рақышев. Анатомиялық терминдердің сөздігі. Алматы. Рауан, Демеу, 1994 ж.
   
2. 
   Т.Г. Казаченок. Фармацевтический словарь. Минск, 1977
   
3. 
   Дворецкий И.Х.. Латинско-руский словарь: ок 50000 слов. -3-е изд.., испр. –М.: Русский язык, 1986
   
4. 
   Бабичев Н.Т. Словарь латинских крылатых слов: 2500 единиц
   

5. 
   Ж.К. Ермахан. Тәнтану атауларының латынша-қазақша-орысша тақырыптық сөздігі. Алматы: Ана тілі, 1996
   

-Мультимедиялық жабдықтар

-Латын әліппесі

-Рецепт бланкісінің үлгісі

-Жиілік бөлшектер кестесі (2 экземпляр)

-Зат есімдер мен сын есімдердің жалғаулары

- Химиялық номенклатура.

- Сын есім

- Зат есім

- Зат есім септеулері

- ІІІ- септеу ер, әйел, орта тек зат есімдері

- Рецепт

- Қышқылдар атаулары

- Химиялық элементтер атаулары

- ІІІ- септеу сын есімдері

- Сын есім

- Етістік

- Жиілік бөлшектер

- Сын есімнің зат есіммен қиысу тәртібі

- Етістік

- Етістіктің бұйрық және шартты райлары

- тест тапсырмалары (200 тест тапсырмасы қосымша беріледі)
Емтихан сұрақтарының тізімі:

1. Кіріспе. Фонетика. Екпін қою ережесі.

2. Зат есім. Бес септікке шолу. І септеудің зат есімдері. Қиыспаған анықтауыш.

3. ІІ септеудің зат есімдері.

4. Сын есім. 1-топтың сын есімдері. Қиысқан анықтауыш.

5. ІІІ септеудің зат есімдері.

6. 2-топтың сын есімдері. Есімше. Сын есімнің шырайлары.

7. ІV және V септеулердің зат есімдері.

8. Сан есім.

9. Етістік. Рецептердегі етістіктің бұйрық және шартты райлары.

10. Рецепт, құрылымы. Рецептіде қолданылатын көмекші сөздер, үстеулер, есімдіктер.

11. Химиялық номенклатура. Химиялық элементтердің, оксидтердің, қышқылдардың, тұздардың атаулары.